Sèng-tē hóng-mn̄g-kì(13)

12)Ko-teng (戈登 Gordon) ê Kok-kok-thaⁿ. (1)

(Chiap téng hō tē 11 bīn)

Lâu Hoâ-gī

1962/2/15    16-18

Ū chi̍t ê siâⁿ lī lán chin hn̄g,

Ū soaⁿ tī hit siâⁿ-goā;

Lán Chú tī hia tèng si̍p-jī-kè,

Siū sí, kiù lí kap goá.

  Lán muí pái gîm chit siú si ê sî, lán ê sim chin siū kám-tōng; in-uī chò si ê sian-seⁿ C.F. Alexander tī chit siú si ê lāi-bīn chin gâu biô-siá Chú siū tèng ê chōng-hóng kap hit ê ì-gī. Koh chok-khek ê sian-seⁿ T.L. Hately gâu phoè khek, tì-kàu hō͘ chit siú si chiâⁿ-chò chhut-miâ ê Sèng-si, hoan-e̍k tī ta̍k-kok ê khiuⁿ-kháu, chiâⁿ-chò tāi-tāi toā-toā sè-sè ê Ki-tok-tô͘ ài gîm ê Sèng-si tiong ê chi̍t siú. Tī chit siú si, chò si ê sian-seⁿ pò lán chai Chú siū tèng ê só͘-chāi Sèng-keng ê kì-sū ū bún-ha̍p. Lūn Iâ-so͘ siū tèng ê só͘-chāi, chiàu Sèng-keng só͘ kì:

1. Tī siâⁿ-goā. Iok-hān 19:17 kóng, "Iâ-so͘ giâ ka-kī ê si̍p-jī-kè chhut-khì kàu chi̍t ê miâ kiò Thâu-khak-oáⁿ ê só͘-chāi, Hi-pek-lâi ê oē kiò-choè Kok-kok-thaⁿ."Hi-pek-lâi 13:12 kóng, "Iâ-so͘ in-uī beh ēng ka-kī ê hoeh hō͘ peh-sèⁿ chiâⁿ-sèng, ia̍h siū-khó͘ tī siâⁿ-mn̂g goā."

2.Kūn siâⁿ（lī siâⁿ bô hn̄g）. Iok-hān 19:20 kóng," Iâ-so͘ siū tèng ê só͘-chāi kin7 siâⁿ."

3.Sī tī lō͘-piⁿ. Má-khó 15:29 kóng,"Keng-koè ê lâng" siat-to̍k I ......

4. "Tèng si̍p-jī-kè ê só͘-chāi ū hn̂g"（Iok-hān 19:41）, koh put-chí kīn（19:42）.

5. Hn̂g-lāi ū bōng（Iok-hān 19:41）.

  a. Bōng sī tī chio̍h-phia̍h só͘ phah ê (Má-thài 27:60; Lō͘-ka 23:53).

  b. bōng sī sin--ê, bē bat ū lâng chòng (Lō͘-ka 23:53).

  c.Bōng-kháu ē thang hō͘ chi̍t tè chio̍h lâi that bōng-mn̂g.

  d. Chit ê bōng sī chun-kuì ê gī-oân A-lī-má-thài ê Iok-sek su-jîn ê só͘ iú(Má-thài 27:60).

6. Lán ê Chú chiū-sī bâi-chòng tī chit ê bōng. Má-thài 27:60 kóng,"Hē tī i ka-kī ê sin bōng."

  Iok 80 nî chêng, ū chi̍t uī Eng-kok ê chiong-kun kiò Ko-teng, i sī jia̍t-sim kèng-khiân ê Ki-tok-tô͘. I tiâu-kang lâi kàu Iâ-lō͘-sat-léng tiau-cha gián-kiù Chú Iâ-so͘ ê sū-chek. I ia̍h sī tuì Sèng-bōng kàu-hoē sit-bāng ê chi̍t ê lâng, só͘-í chiàu téng-bīn só͘ thê-khí Sèng-keng só͘ kì-chài lūn Chú Iâ-so͘ siū tèng ê tiâu-kiāⁿ, chi̍t-hāng chi̍t-hāng lâi chim-chiok, huì liáu chē-chē ê kong-im, sim-sîn kap kim-chîⁿ , chiū tī hiān-chāi Tāi-má-sek siâⁿ-mn̂g kháu ê tang-pak kak iok 250 kong-chhioh ê só͘-chāi ê chi̍t ê soaⁿ-lûn-á kap chiap tī hit ê soaⁿ-lûn-á ê keh-piah ê chi̍t khu hoe-hn̂g, kā i toàn-tēng kóng, chia chiàⁿ sī Chú siū tèng kap bâi-chòng ê só͘-chāi. Chit ê soaⁿ-lûn-á hiān-sî kā i chheng-ho͘ kóng sī Ko-teng ê Kok-kok-thaⁿ, iā hit khu hn̂g in-uī ū chi̍t ê chio̍h-bōng kāi kiò-chò " Têng-oân ê bōng"(庭園的墓).

Tuì Sèng-bōng kàu-hoē chin toā sit-bāng ê goán, suî-sî hō͘ àn-nāi ê lâng chhoā koè Iâ-lō͘-sat-léng ê ke-lō͘ chhut Tāi-má-sek siâⁿ-mn̂g lâi kàu tī "Têng-oân ê bōng." Hiān-sî hn̂g ū ēng koân ê chio̍h-chhiûⁿ uî khí-lâi. Phah-mn̂g ê sî, ū chi̍t uī Kuì-keh-hoē ê koán-lí-oân chhut-lâi kā goán soat-bêng. Hn̂g-lāi iok ū hun goā tē, ū chèng chhiū-ba̍k hoe-chháu, bō͘-sēng koh hó khoàⁿ. I tī chia pò goán khoàⁿ 4 hāng.

I. Ko-teng ê Kok-kok-thaⁿ. I chhoā goán kàu tī hn̂g-lāi ê tang lâm kak ê chi̍t ê koân-tâi. I tuì hia pò goán khoàⁿ tī keh-piah ê chi̍t chō soaⁿ-lûn-á. Chit chō soaⁿ-lûn-á bô chin koân, lī lō͘-bīn iok ū 4 tn̄g koân. Chit chō chio̍h-hoe-chio̍h ê soaⁿ-lûn-á, hiān-sî sī chò Hoê-hoê-kàu-tô͘ ê bōng-po͘. Chit chō soaⁿ-lûn-á ê lâm-pêng ê pō͘-hūn sī toān-gâi(斷崖). Tī hia in-uī ji̍t kú siū hong-song ê hong-hoà(風化) tī chio̍h phiâⁿ ū kuí-nā khang ê tōng-khang. Kî-tiong ū 3 khang pâi 3 kak hêng, nā tuì hn̄g-hn̄g khoàⁿ khí-lâi, tú-tú chhin-chhiūⁿ sí-lâng ê thâu-khak-oáⁿ ê nn̄g luí ba̍k-chiu khang kap phīⁿ-khang ê hêng-chōng. Chiah ê tōng-khang ia̍h kiò-chò Iâ-lī-bí ê tōng-khang. ún-tàng sī kap sian-ti Iâ-lī-bí ê toān-kì ū koan-liân. In-uī uī-tio̍h chit ê soaⁿ-tōng khoàⁿ khí-lâi chhin-chhiūⁿ thâu-khak-oáⁿ, Iû-thài lâng chiah kiò chit só͘-chāi chò Thâu-khak-oáⁿ, koh Ko-teng chiong-kun ia̍h chiah káⁿ toàn-tēng chia chiū-sī chin-chiàⁿ ê Kok-kok-thaⁿ.

II. Chio̍h chha̍k ê bōng. Tī hoe-hn̂g lāi ê pak-pêng chio̍h-phia̍h hia ū chit ê bōng. Chit ê bōng ū chi̍t ê sè-sè ê mn̂g thang chhut-ji̍p, iā tī bōng-kháu ū chit tiâu chio̍h-kau, thang kō toā chio̍h thang sat hit ê mn̂g. Mn̂g ê chiàⁿ-pêng téng-bīn ū chi̍t ê sè-sè khang chò thiⁿ-thang thang chhái-kng. Nǹg ji̍p-khì bōng-lāi, in-uī thiⁿ-thang ê chhái-kng ū kàu-gia̍h, bē kám-kak àm. Lāi-bīn iok 2 tn̄g chhim, tn̄g peh khoah, iā keh chò chha-put-to pêⁿ toā keng ê 2 pō͘-hūn. Tuì mn̂g ji̍p-khì chit pō͘-hūn sī khang-tè, iā kî-thaⁿ hit pō͘-hūn sī pí hit pō͘-hūn khah kē chhioh-goā, tī hia ū 3 ê bōng-khòng, chit 3 ê bōng hêng tú-tú chhin-chhiūⁿ hêng. Lâm-pak pêng-piⁿ lia̍h-pâi kok chi̍t ê, ia̍h tī chit nn̄g ê tiong-kan ū chi̍t ê sè--ê. Bêng-bêng chit ê bōng sī sio̍k tī su-khia ê ka-cho̍k bōng, m̄-sī kong-bōng. Pak-pêng hit ê bōng bat ēng koè liáu, kî-thaⁿ ê 2 ê m̄-bat ēng koè ê jiah. Koán-lí ê lâng chhut-la̍t kiông-tiau kóng chit ê sī Chú ê bōng. In-uī

  1. Sī bē bat ēng koè ê bōng（Iok-hān 19:41）.

  2. Bōng thâu, bōng boé ū sió-khoá ê khang-tē kàu-gia̍h hō͘ 2 ê thiⁿ-sài thang chē tī hia（Má-khó 16:5; Iok-hān 20:12）.

  3. Bōng-lāi ū kàu -gia̍h kng-soàⁿ thang hō͘ Iok-hān tī Chú koh-oa̍h hit chá-hhí(sic.), tuì bōng-kháu khoàⁿ ji̍p-khì; tī Chú khǹg sin-si ê só͘-chāi ū khǹg hiah ê chat I ê iù-tē-pò͘ chin bêng（Iok-hān 20:4）. Tī thiⁿ tú phú-kng sî ē thang khoàⁿ kàu chiah-nih chheng-chhó, sī in-uī ū thiⁿ-thang ê chhái-kng ê iân-kò͘.

  4. Tī bōng-kháu ū chi̍t tiâu chio̍h-kau thang kō bōng-mn̂g chio̍h.

  5. Bōng-chhiûⁿ ū chi̍t-pō͘-hūn siū kòng-pháiⁿ. Sī in-uī Lô-má hông-tè Trajanus（98-117） ài phah-bia̍t Ki-tok-kàu, só͘-í bēng-lēng huí-hoāi Iâ-so͘ ê sū-chek, chiū chiong I ê bōng kā i kòng-phoàⁿ, koh kā i thūn-ba̍t khí-lâi.

  6. Tī chit ê bōng-kháu ê tē-siōng thang khoàⁿ tio̍h chi̍t ê sé-lé poâⁿ ê chō ê jiah. Só͘-í thang khak-sìn tī chit ê bōng-kháu, kí-hêng si-sián-sek.

  III. Hn̂g. Koán-lí ê lâng pí chit-phiàn the̍h-á, kā goán kóng, "Lán

ê Chú m̄-nā bâi-chòng tī chia,koh-oa̍h hit chá-khí ū tī chia chhut-hiān hō͘ Boa̍t-tāi-lia̍p ê Má-lī-a khoàⁿ-kìⁿ." Kì-tit hit chá-khí,  Má-lī-a uī-tio̍h chhoē bô Chú ê sin-si teh thî-khàu, Chú chhut-hiān kap i kóng-oē, mn̄g i siáⁿ-sū thî-khàu, teh chhoē sím-mi̍h? I phah-sǹg I sī kò͘ hn̂g ê lâng, kiò I kóng, " Thâu-ke ah......"（Iok-hān 20:11-18）. Ū-iáⁿ, tī chiah ê toā châng bō͘-sēng ê chhiū-ba̍k ê hn̂g-lāi, iông-īⁿ thang siūⁿ chhut hit chá-khí só͘ hoat-seng chit ê sū-si̍t. Tī chit ê hn̂g só͘ ū ê tiâu-kiāⁿ tú-tú kap Hok-im-su ê kì-sū saⁿ-tuì.

  I ēng chiah chò lí-iû kui-la̍p ê kiat-lūn sī ài kóng, " chit ê soaⁿ-lûn-á chiàⁿ sī Chú siū tèng ê Kok-kok-thaⁿ, chit hn̂g-á chiàⁿ sī A-lī-má-thài ê Iok-sek ê, chit ê bōng chiàⁿ sī Chú ê bōng. Goán thiaⁿ liáu iā kám-kak put-chí ū lí-khì. In-uī lí-lūn chéng-jiân, chèng-kù chhiong-chiok. In-uī nā m̄-sī Chú ê bōng ū sím-mi̍h lí-iû beh khòng-phoà chit ê khòng-chhiû? Koh ū sím-mi̍h lí-iû kéng tī chit ê bōng-chêng lâi siū sé? Bô-lūn tuì Hok-im-su ê kì-sū, á-sī tuì hiān-hóng ê chhui-sióng lóng thang kap i ê chú-tiuⁿ tông-ì.

(Thāi-sio̍k)