SÈNG-TĒ HÓNG-BŪN-KÌ (15)
KO TENG (GORDON) Ê KOK-KOK-THAⁿ (3)
Lâu Hoâ-gī
1962/3/15 9-11
Hit ji̍t tuì chá-khí ê 9 tiám siū tèng kàu ē-pō͘ 3 tiám tn̄g-khuì ê 6 tiám cheng kú, Chú tī siū chiù-chó͘ ê chhâ-ni̍h siū chīn jio̍k-thé-tek, cheng-sîn-tek ê thòng-khó͘, Chóng-sī I ê sim iáu-kú chhiong-moá thiàⁿ-thàng. Tī I si̍p-jī-kè téng ê 6 tiám-cheng kú só͘ piáu-sī ê chin-sim, koh thang chò lán ê bô͘-iūⁿ kap kà-sī.
I ê thiàⁿ-sim (Lō͘-ka 23:34).
Kiù lâng ê jia̍t-chêng (Lō͘-ka 23:39-43).
Hàu-kèng ê sim kap sìn-nāi Pē ê sim (Iok-hān 19:26, 27)
Tī thiⁿ o͘, tē àm (Má-thài 27:45) chhiⁿ-chhìn ê thian-siōng tiong, Chú kóng-chhut I choè-āu ê chi̍t kù" Sū bêng-pe̍k lah," chiū-àⁿ-thâu khuì tn̄g (Iok-hān 19:30). I ê sí chiàu khoàⁿ sī sit-pāi, iáu-kú sī sèng-lī, sī oân-sêng I só͘ kau-tāi e4 sèng-kang, êng-kng ê khái-soân hoê Pē tau.
I ê sí tī ta̍k sî-tāi teh kám-tōng lâng ê sim. Chí-hui chip-hêng I sí-hêng ê pé-chóng, êng-kng Siōng-tè kóng, "Chit ê chin-chiàⁿ sī gī ê lâng." iā hō͘ chū-chi̍p teh khoàⁿ ê chèng-lâng siū chhim-khek ê kám-bêng, lóng tuî-heng tò-khì (Iok-hān 19:47-49). Hō͘ Zinzenderf (チンツエンドルフ)kám-kek kàu hiàn-sin, chin-chiàⁿ chiàu Hoat-kok ê Rénan(ルナン) ê Ki-tok-toān só͘ kóng, "Só͘-kek-tí ê sí sī tiat-ha̍k-ka ê sí, Ná-sat-le̍k lâng Iâ-so͘ ê sí sī Siōng-tè ê Kiáⁿ ê sí."Khiā tī chia, goá siū kám-tōng ê sim hō͘ goá koh chi̍t pái hōng-hiàn goá pún-sin. "Goá beh pò-iông hō͘ lâng lóng thiaⁿ, lâi oá Kiù-chú kha-ē, khoa-kháu chheng-ho͘ chit hāng nā-tiāⁿ, Goá Chú ê si̍p-jī-kè" (Ka-lia̍p-thài 5:14)......
Siat-sú chit phiàn ê só͘-chāi kó-jiân chiàu Ko Teng só͘ kóng sī chin-si̍t ê Kok-kok-thaⁿ, nā án-ni tāi-chì chiū toā lah! In-uī hit tiâu kiò-chò si̍p-jī-kè ê lō͘ (Via Dolorosa) tio̍h koh piàn-keng in-uī hong-hiòng oân-choân bô saⁿ-tuì.Koh hiān-chāi só͘ kóng hit Sèng-bōng kàu-hoē chiū sit-lo̍h hit ê ì-gī Láu-si̍t kóng, toā pō͘-hūn ê sûn-lé-chiá tuì Ko Teng ê Kok-kok-thaⁿ só͘ siū ê kám-tōng, pí tī Sèng-bōng kàu-hoē khah toā.iáu-kú Sèng-bōng kàu-hoē tuì sú-si̍t-siōng bē thang hō͘ Ko Teng ê chú-tiuⁿ lâi chhia-tó. I thoân-thóng-tek ē kè-ta̍t iáu-kú siū lâng sìn-nāi kap chi-chhî.
Tī hoe-hn̂g lāi goán pâi-hoê siau-iâu î-î put-sià, sui-bóng tī chia í-keng ū kàu-gia̍h kú ê sî-kan, iáu-kú ài koh khah kú lâi su-liām, bêng-sióng Chú ê sí kap I ê koh-oa̍h. Thong-koè só͘ khoàⁿ ê ta̍k hāng sū-bu̍t, ài hō͘ sim-tiong ê kám-tōng ke-thiⁿ, koh ǹg-bāng hit ê kám-tōng ē-thang kè-sio̍k khah kú. Kiâⁿ-iû tī chit lāi-bīn, goá ê sim gîm chhut Sèng-si tē 104 siú. Bīn tuì chiah ê sū-chek ná siūⁿ ná gîm chit siú si ê sî, kám-chêng ná seⁿ-khí, chu-bī ná ke-thiⁿ,
Thè goá phah-phoà chio̍h-poâⁿ-sin,
Hō͘ goá bih tī Lí lāi-bīn,
Lí siū chhiuⁿ chha̍k hia̍p-ē khui,
Khang-chhuì lâu chhut hoeh kap chuí
Nn̄g hāng kong-hāu goá lóng ài,
Sià-choē sé-sim tû pháiⁿ-tāi.
Choè-āu ēng chin m̄-kam ê sim-chêng lâi lī-khui chit só͘-chāi.
SÈNG-TIĀN(I)
"Bān-kun ê Iâ-hô-hoa ah, Lí khiā-khí ê só͘-chāi cháiⁿ-iūⁿ hiah thang ì-ài. Goá ê sim-sîn loân-bō͘ Iâ-hô-hoa ê tiān-īⁿ kàu hūn-khì,......Khiā-khí tī Lí ê chhù ê, hit hō lâng ū hok-khì" (Si-phian 84:1,2,4)." Lâng tuì goá kóng, lán lâi khì Iâ-hô-hoa ê chhù, Goá chiū hoaⁿ-hí (Si-phian 122:1) ". Che sī chá-ji̍t chò si ê lâng teh biô-siá Í-sek-lia̍t peh-sìⁿ tuì khí-chō tī Sûn-soaⁿ téng ê Iâ-hô-hoa ê sèng-tiān jia̍t-lia̍t ài-bō͘ ê sim-chêng. Só͘-í chi̍t nî 3 pái ê toā cheh-kî chiūⁿ Iâ-lō͘-sat-léng ê sèng-tiān, sī hui-siông ê heng-hùn kap khoài-lo̍k. Sui-bóng ū jio̍k-thé-siōng, keng-chè-siōng chē-chē ê siau-mô͘ kap hū-tam, nā-sī kóng, "Tī Lí ê tiān-īⁿ toà chi̍t ji̍t khah hó chi̍t chheng ji̍t; Lêng-khó͘ tī goá ê Siōng-tè ê chhù kò͘ mn̂g, khah hó tiàm tī pháiⁿ lâng ê pò͘-pêⁿ" (Si-phian 84:10). Chú Iâ-so͘ tī sè-kan ê ji̍t, nā kàu Iâ-lō͘-sat-léng, tek-khak chiūⁿ sèng-tiān. I tī 12 hoè thâu pái chiūⁿ sèng-tiān chiū ì-sek che sī "Pē ê chhù" lâi thiàⁿ-sioh kap ài-hō͘ i (Lō͘-ka 2:49).
Goá ê sim chin tio̍h-kip teh tán chiūⁿ sèng-tiān ê ji̍t. In-uī kàu Iâ-lō͘-sat-léng í-keng koè 4 àm lah (Pài sì kàu uī, khì hóng-mn̄g Ka-ná soaⁿ, Khek-se-má-nî hn̂g kap Pek-lī-hêng. Pài gō͘ khì hóng-mn̄g Pit-sū-tāi tî, Pí-lia̍p-to ê koaⁿ-têng, kiâⁿ si̍p-jī-kè ê lō͘ kàu Sèng-bōng kàu-hoē, ia̍h khì hóng-mn̄g Pek-tāi-nî, Iâ-lī-ko kap Sí-hái. Lé-pài-ji̍t khì chò lé-pài). Só͘-í pài it chá-khí chia̍h chá-tǹg liáu suî-sî kap Mr. Kirk (Kho-khek Sian-siⁿ) saⁿ chhoā ji̍p siâⁿ beh chiū sèng-tiān. Sim-lāi bē kìm-tit ū toā ê heng-hùn. Koè-khì kuí-nā ji̍t lóng ū chhiàⁿ chhoā-lō͘ ê lâng kā goán àn-nāi kap soat-bêng. Goán ū chi-chhut siong-tong chē ê siā-lé lah. In-uī goá só͘ ū ê chîⁿ iú-hān, só͘-í ài chiat-khiām, chiū koat-sim ka-kī beh chiūⁿ sèng-tiān. Y.M.C.A. ū sàng goán siông-sè ê Iâ-lō͘-sat-léng ê chhī-ke-tô͘, goán chiū koh-khah chū-sìn ka-kī khì hóng-mn̄g.
Goán tuì Tāi-má-sek ê siâⁿ-mn̂g ji̍p-khì, chia sī í-keng kiâⁿ kuí-nā pái sio̍k-se̍k ê ke-lō͘. Chiàu tē-tô͘ só͘ chí-sī, it-ti̍t kàu sèng-tiān ê goā-mn̂g. Sèng-tiān ê khu-he̍k ū kiàn-tiok-bu̍t á-sī chio̍h-chhiûⁿ chò goā-uî lâi kap goā-kài keh -lī. Tang, lâm kap pak-pêng kok ū 3 ê mn̂g. Chóng-sī tang-pêng ê 3 mn̂g lóng koaiⁿ khí-lâi, bô teh chhut-ji̍p (kî-tiong chi̍t ê sī Suí-mn̂g). Sai-pêng ū 7 ê mn̂g. Só͘-í beh chhut-ji̍p sèng-tiān put-chí lī-piān. Kò͘ mn̂g ê lâng chhiáⁿ goán chiū lâu-téng ê pān-kong-thiaⁿ, tī hia la̍p in ê chîⁿ 350 kho͘ (chiat lán ê chîⁿ iok 50 kho͘) ê ji̍p-mn̂g huì. Put-kò ū sàng goán chi̍t pún soat-bêng sèng-tiān le̍k-sú sió-chheh.
I.Kóng kè, chhut kè.
Tng goán beh ji̍p-khì ê sî, ū kuí-nā ê A-lat-pek lâng chìn-chêng lâi kóng beh kā goán àn-nāi. Goán chai chiah ê lâng sī chit-gia̍p-sèng ê hiáng-tō, chiū kā in oán-sî. Nā-sī in kóng, nā bô lâng kā lín soat-bêng, lín thái-thó ē thang chai kó͘-chek. Siūⁿ khí-lâi iā sī ū iáⁿ, goán tek-khak su-iàu lâng àn-nāi. Goán chiū kā in mn̄g, Tio̍h joā chè siā-lé? In-uī goán í-keng ū keng-giām, nā bô tāi-seng kap in kóng kè-siàu, chiū āu-lâi put-chí ē chia̍h toā khui. Kî-tiong chi̍t lâng kóng muí-lâng 400 kho͘ chiū hó. Goán sǹg liáu bē kiâⁿ-tit, chiū chng chò ū pá-ak m̄-bián àn-nāi ē ēng-tit ê thài-tō͘, chò goán kiâⁿ. Goán chai-iáⁿ lú-hêng-ka ū chi̍t ê kiōng-tông ê thé-giām, chiū-sī tī ta̍k ê kok-ka ē tú-tio̍h chi̍t koá put-tek ê peh-sèⁿ(chhin-chhiūⁿ seng-lí lâng, ūn-choán-chhiú, ím-si̍t-tiàm í-ki̍p àn-nāi ê lâng téng).khoàⁿ chhut-goā lâng chò iô-chîⁿ-chhiū sūn ki-hoē lâi hó͘ in, kā in pak-siap kap khi-phiàn. Goán uī-tio̍h beh ū-hông chit khoán put kong-tō ê chia̍h khui, chiū tèⁿ m̄ chhap in. Hit tiong-kan ê chi̍t lâng chiū kiâⁿ kīn-oá goán kóng, "350 kho͘ chiū hó." Goán kóng m̄-bián. Koh chi̍t lâng lâi kóng, "300 kho͘ án-choáⁿ?" Goán koh kóng m̄-bián. Tng in 2 lâng thè-khì ê sî, koh chi̍t lâng cháu kìn-oá kóng, "300 kho͘ sī chin kong-tō, siáⁿ-sū m̄?" Goán kóng siuⁿ kuì. I chiū kóng, "Lín àn-sǹg joā chē?" Goán kóng muí lâng 200 kho͘. Nā boeh chiah lâi. I kóng, 250 lah. Goán kian-koat kóng, 200 kho͘ chiah lâi. Chiū chò goán kiâⁿ. I khoàⁿ goán chiah-nih koat-ì, chiū kóng,"Hó lah, kin-á-ji̍t iáu-boē chò seng-lí, hō͘ lín sio̍k chi̍t-ê." Chhin-chhiūⁿ án-ni kè-chîⁿ kóng hó-sè, i chiū chhoā goán lâi chham-koan sèng-tiān. Goán 2 lâng bīn saⁿ-khoàⁿ,nih-ba̍k ài chhiò. In-uī goán chit pái ū khah khiáu. Hut-jiân goá liân-sióng tio̍h chi̍t kiāⁿ sū, chiū-sī Chú kàu sèng-tiān ê sî, ū the̍h soh chò piⁿ lâi koáⁿ chhut tī sèng-tiān lāi teh chò bé-bē ê lâng. I kóng,"Lín chiong kî-tó ê chhù chò chha̍t-siū" (Má-thài 21:13). Chú Iâ-so͘ ê hùn-khài put-tān sī uī-tio̍h chiah ê chò bè-bē lâng ū toā kiáu-jiáu lâng kèng-pài Siōng-tè ê chêng-sū, ia̍h sī siū-khì sûn-phok ê Siōng-tè ê kiáⁿ-jî lâi kàu tī Pē ê chhù, soà siū-tio̍h chiah ê kap chè-si, koaⁿ-oân kau-kiat ê seng-lí lâng ê khi-phiàn kap pak-siap.
(Thāi-sio̍k)