──GOÁ Ê KIÀN-CHÈNG──
THOÂN-KÀU 19 NÎ Ê KHÓ͘-TÒ͘
(Chit phiⁿ si Sin-tek Tiong-hoē lāi, San-toē Ngó͘-hong kàu-hoē
Chu Thiam-siū Bo̍k-su ê kiàn-chèng).
Ông Eng-sè
1964.08 939, 940 ha̍p pp.10-12
Hoê-kò͘ kè-khì 19 nî, Chú kéng-tiàu goá só͘ kiâⁿ ê lō͘-chām, si̍t-chāi kám-khài bû-liōng. Tuì Siōng-tè ke̍k toā ê thiàⁿ kap liap-lí, Bîn-kok 35 nî 5 ge̍h, pêng-an tuì siū lia̍h ê toē hái-goā tńg-lâi, seng-khu êng-ióng sit-tiau, koh khoàⁿ-kìⁿ ka-têng kiáⁿ-jî phoà-pīⁿ soà sí-khì; chi̍t sî sim loān-loān, hiám-hiám kiâⁿ té-lō͘. Chóng-sī kám-siā Chú, ū chhe Lí Lîm-chhiū Sian-siⁿ (五峰國校校長) ín-chhoā goá chiap-siū Iâ-so͘ Ki-tok choè Kiù-chú, tuì hit sî kàu chit-chūn ná bîn-bāng, í-keng keng-kè 19 nî lah.
Chit 19 nî ê khùn-lân m̄-sī chi̍t ê pêng-siông ê siū tông-cho̍k ê pek-hāi, chhin-cho̍k ê hoán-tuì, toē-chiūⁿ kok ki-koan ê pek-hai téng, keng-kè chiah ê khó͘-chiàn lâi kiàn-li̍p kin-á-ji̍t Ngó͘-hong hiong thoân tō-lí ê mn̂g. Goá khí-thâu sī tuì Thài-ngá-ní (泰雅爾) cho̍k thoân hok-im, kî-si̍t goá m̄-sī chit ê cho̍k, sī Sài-hā (賽夏) cho̍k ê chi̍t ê, iū-koh sī beh choè in ê thâu-ba̍k ê sin-hūn, iā sī beh choè in ê toā chè-si ê sin-hūn. In-uī sìn Iâ-so͘ Ki-tok ê iân-kò͘, tī cho̍k-tiúⁿ kap iú-le̍k-chiá ê hoē-gī siū tû-miâ. Goá chin tông-kám Pó-lô Sian-siⁿ só͘ kóng, "Siōng-tè tī iáu-bē chhòng-chō thiⁿ toē ê í-chêng chiū kéng-soán goá" chit kù oē. Goá tī chia beh hoat-piáu ê kiàn-chèng khó-lêng chin choē lâng oh-tit sìn, in-uī m̄-sī ēng jio̍k-gán khoàⁿ-kìⁿ ê. Chóng-sī thiⁿ-téng ê Pē Siōng-tè só͘ chhe lâi ê Sèng Sîn beh tiàm tī lâng ê sim, beh chheng-khì lâng ê sim, an-uì lâng ê sim. Thài-iông hoat-soàⁿ I ê kng, só͘-í lán oē thang khoàⁿ-kìⁿ I ê bīn-māu. Chóng-sī lán bô hoat-tō͘ thang khoàⁿ-chhut I só͘ hoat ê jia̍t, m̄-kú toē-bīn-chiūⁿ só͘ ū ê seng-bu̍t ê oa̍h-miā tuì chit ê tit-tio̍h seng-chûn. Tang-thiⁿ ê chá-khí-sî chin hân-léng, chóng-sī iû-goân ū jia̍t ê chûn-chāi, nā bô, phah-sǹg m̄-nā kan-ta lâng nā-tiāⁿ, só͘ ū ê seng-bu̍t lóng bô hoat-tō͘ thang chûn-chāi. Tâng chi̍t-iūⁿ, Siōng-tè sī ēng lán lâng ê ba̍k-chiu bô hoat-tō͘ thang khoàⁿ, chóng-sī put-sî tiàm tī sìn ê lâng ê sim-tiong an-uì, ín-chhoā lán. In-uī Siōng-tè sī oa̍h ê Siōng-tè, hián-chhut I te̍k-pia̍t ê sîn-jiah, thiàⁿ kap un-huī tī I só͘ ēng ê khì-kū. Goá kám-siā Siōng-tè hō͘ goá chi̍t-sì-lâng bô boē kì-tit ê sū, chiū-sī kàu éng-oán ê hoaⁿ-hí, goá sìn che sī bô chi̍t ê lâng ū hoat-tō͘ thang tuì goá chhiúⁿ-toa̍t khì ê pó-poè kap un-sù. Nn̄g nî chêng siū soán-poa̍t chham-ka tī Sin-tek Tiúⁿ-ló Kàu-hoē Sèng-keng su-īⁿ ê San-toē kàu-su hùn-liān-pan. Tī hia kap kuí-nā uī ê tông-o̍h saⁿ-kap seng-oa̍h, siū hùn-liān, saⁿ-kap tâm-lūn, tuì chiong-lâi ê kàu-hoē ê phāu-hū.
──Jîn-seng ê ge̍k-kéng──
Khoài-lo̍k ê hùn-liān seng-oa̍h ná bîn-bāng keng-kè, koh chhun nn̄g kò ge̍h chiū beh kiat-sok lah. Tī hit ê sî chi̍t ke só͘ teh oá-khò ê kiáⁿ chiap-tio̍h kok-ka ê tiàu-chi̍p-lēng, só͘ chhun ê sī loán-jio̍k ê cha-bó͘-lâng kap soè-hàn ê gín-ná, iā bô lia̍p-chek, iā bô kha-chhiú thang choè kang, 9 ê ka-cho̍k tuì kin-á-ji̍t khí ê seng-oa̍h beh án-choáⁿ?
Chiah ê būn-toê chiâⁿ-choè goá hoân-ló ê goân-in. Tī chit ê sî, Mô͘-kuí chiū tián-khai i ê iú-he̍k, put-sî tī goá ê hī-á ū chi̍t ê siaⁿ, "M̄-thang koh kè-sio̍k hùn-liān, bó͘-kiáⁿ hō͘ i gō-sí hó sī bô?" Chi̍t ge̍h ê tiong-kan kap Mô͘-kuí ê iú-he̍k kiáu-chhá kau-chiàn, tì-sú thâu-khak-sim khí thiàⁿ. Sin-khu kè-thâu ê iâ-siān, koh boē khùn-tit, chóng-sī khat-khó͘ iā tio̍h thun-lún, chi̍t bīn tha̍k-chheh, chi̍tbīn muí lé-pài la̍k ē-po͘ tńg-khì kàu-hoē chú-chhî lé-pài.
──Kap Chú ê iok-sok──
Thâu-khak ê thiàⁿ kap phó͘-thong bô koh-iūⁿ, chóng-sī choân-sin ná chhin-chhiūⁿ sit-khì la̍t ê khoán. Hit ji̍t kap sìn-tô͘ saⁿ-kap choè lé-pài.
Chi̍t ji̍t keng-kè kàu àm-sî, ka-cho̍k ê lâng lóng khùn-khì, thiaⁿ-kìⁿ tāi-ke khùn ka-chē ê siaⁿ, siūⁿ-khí bîn-á-chài beh koh tńg-khì ha̍k-hāu tha̍k-chheh, sim-lāi chiū tiô-thiàu. Sî-cheng í-keng kòng 12 tiám, chóng-sī iáu-bē ji̍p-bîn. Hit sî hut-jiân thâu-khak koh khí thiàⁿ, ná chhin-chhiūⁿ khì hō͘ tiān tiān-tio̍h, kui ê sîn-keng óng bâ-khì, lún boē tiâu, siūⁿ beh peh khí-lâi, soà ì-sek put-bêng tó lo̍h-khì, sī jio̍k-thé kap lêng-hûn hun-lī, khoàⁿ īⁿ-siōng, á-sī bîn-bāng? Cha̍p-jī tiám kàu 3 tiám, goá hō͘ thiⁿ-sài chhoā khì kàu chi̍t uī chin chhàn-lān ê só͘-chāi, chit ê só͘-chāi sī tī suí ê tô͘-uī, á-sīsè-kài chhut-miâ ê kong-hn̂g iā bô hoat-tō͘ thang khoàⁿ ê só͘-chāi. Tī hia ū chi̍t tiâu chin ti̍t, pe̍h ê lō͘, lō͘ ê lióng-pêng ū chèng chin choē suí ê hoe, ná chhin-chhiūⁿ teh hoan-gêng lú-hêng-chiá ê khoán. Tī chit tiâu lō͘ ê lō͘-tiong ū nn̄g uī ê kàm-sī-só͘, keng-kè chia ji̍p-khì chin suí ê koe-chhī. Chit ê koe-chhī lāi ū chin choē chin koân ê kiàn-tiok-bu̍t. Chiàu thiⁿ-sài kóng, chia ê chhù ū 12 sek, khoàⁿ chiàⁿ-chhiú pêng hit ê 12 sek ê kng chiâⁿ-choè chi̍t tiâu kng teh chhiō hit só͘-chāi; tò-chhiú pêng ū chin choē ê lâng phah-piàⁿ teh khí kāng-khoán siat-kè ê chhù. āu-lâi thiⁿ-sài chhoā goá kàu Chú ê bīn-chêng, Chú kap goá iok-sok, hit ê iok-sok chiū-sī tú-chiah khoàⁿ-kìⁿ bī oân-sêng ê chhù. Chú mn̄g goá, "lí siūⁿ tú-chiah khoàⁿ-kìⁿ hit keng bī oân-sêng ê chhù siáⁿ khoán?" Goá hit sî m̄-chai beh án-choáⁿ kā I ìn-tap, chóng-sī goá ū kā hê-tap kóng, "Siat-kè liáu chin suí." Chú koh kā goá kóng, "Chit keng chiū-sī lí khí ê chhù." Goá thiaⁿ-tio̍h chit kù oē ê sî, jú siūⁿ jú boē hiáu. Cháiⁿ-iūⁿ neh? In-uī goá m̄-sī chi̍t ê kiàn-tiok-su, sī chi̍t ê sòng-hiong ê thoân-kàu-chiá. Chú koh kā goá kóng, "Chit keng chhù chiū-sī goá só͘ teh hū-chek ê chhù, lí tī toē-chiūⁿ teh choè ê tī chia iā teh choè, toē-bīn-chiūⁿ ê kiàn-siat nā hó, chit ê koe-chhī iā beh oân-sêng." Chit ê sî ū thiaⁿ-kìⁿ goá ê hū-jîn-lâng teh kiò ê siaⁿ-im, kám-kak ū lâng teh kā goá ló͘ seng-khu, goá hoê-ho̍k ì-sek lah. Thâu-khak iû-goân iáu thiàⁿ, chi̍t-ē ēng chhiú bong thâu-khak, chiah hoat-kiàn ū lâu huih, āu-lâi chah chai sī iok ū chiâⁿ chhùn ê siong-jiah, chit ê siong sī beh peh khí-lâi ê sî poa̍h-tó khì kòng-tio̍h ê. Chiu-uî ū ka-cho̍k chhin-chiâⁿ khiā-teh chù-ì khoàⁿ goá, goá liâm-piⁿ koh sit-liáu ì-sek khì. Tng goá chhíⁿ khí-lâi ê sî, goá í-keng tī pīⁿ-īⁿ ê pīⁿ-pâng lāi. Goá ê huih-ap giâ khí-lâi kàu 180 tō͘, tì-sú hō͘ i-seng kap pêng-iú siūⁿ kóng phah-sǹg bô hoat-tō͘, nā oē hó, iā bô hoat-tō͘ thang oân-choân. Goá ê hū-jîn-lâng iā hui-siông hoân-ló, chóng-sī goá ū chiong goá kap Chú kóng oē ê tāi-chì kóng hō͘ i thiaⁿ, āu-lâi saⁿ-kap kuī-lo̍h khì kî-tó kám-siā. Nn̄g ji̍t āu chiū thè īⁿ, kàu chit-chūn Chú hō͘ goá ū ióng-kiāⁿ ê seng-khu teh uī I choè-kang, hō͘ goá khak-sìn Chú iáu su-iàu goá ê choè kang.
──Soà-chiap khì tú-tio̍h pi-chhám──
Kū-nî nî-thâu lo̍h chin-choē ê sng, tì-sú chi̍t koá lông-chok-bu̍t lóng tàng sí, soà-chiap koh tú-tio̍h khòng-hān, seng-oa̍h hoat-seng khùn-lân ê sî, 9 ge̍h 9 ji̍t koh siū kat-lo̍k-lé (葛樂禮) thai-hong lâi hóng-būn pún koān. It-liân kuí-nā ji̍t ê toā hō͘, chiong pún koān chin-choē ê châi-sán kap jîn-miā chhiúⁿ-toa̍t khì. Goá iû-goân iā tī hit ê khó͘-kéng ê chi̍t-ê, tuì tī 19 nî lâi bô siū goā-lâi ê keng-chè oān-chō͘, chū-kip thoân-tō lâi ê goá, sī chi̍t ê chin toā ê táⁿ-kek. Hēng á-sī put-hēng, goá ka-cho̍k ê sìⁿ-miā-kun ê chuí-chhân chi̍t kah nn̄g hun 7 lî (一甲二分七厘) kap kî-û ê hù-sán-bu̍t lóng hō͘ chuí lâu--khì. Tuì kin-á-ji̍t khí beh chia̍h sím-mi̍h? Seng-oa̍h ê lâi-goân siū chhiat-tn̄g khì ê khó͘-thàng! Beh án-choáⁿ lâi kè-sio̍k Chú ê sèng-kang. Chi̍t sî kám-kak bông-bông biáu-biáu, m̄-chai beh cháiⁿ-iūⁿ? Tng tī sit-bāng, pi-ai ê sî koh thiaⁿ-kìⁿ sì-koè teh hoah tàu pang-chān, bô mī-pau ê siaⁿ-im, cheng-sîn giōng-giōng beh loān-khì.
Keh ji̍t sī lé-pài-ji̍t, thàu-chá khí-lâi teh kî-tó ê sî, thiaⁿ-kìⁿ tī keh-piah cha-bó͘-kiáⁿ teh gîm-si ê siaⁿ. Hit ê siaⁿ-im kap goá kî-tó ê siaⁿ tiau-hô khí-lâi, pìⁿ-choè ná chhin-chhiūⁿ thiⁿ-sài ê siaⁿ, kám-kak thiⁿ-sài beh pe lo̍h-lâi ê khoán.
Goá hit sî it-ti̍t kî-tó, "Siōng-tè ah, Lí chiong goá só͘ ū ê chuí-chhân lóng kā goá thó tńg-khì, sī m̄-sī che sī goá tuì Chú choè-āu hōng-sū ê ki-hoē?" Bô ì-sek ê tiong-kan, goá ê kî-tó soà pìⁿ choè toā siaⁿ háu ê siaⁿ-im. Ka-cho̍k ê lâng lóng chin hoân-ló, siūⁿ kóng goá sī khí sîn-keng-pīⁿ.
──Seng-oa̍h kek-bēng ê goân-tōng-la̍t──
Tī chit ê ná chhin-chhiūⁿ o͘-àm ê jîn-seng, chi̍t tiâu kng-bêng chhiō lo̍h-lâi. Goá kám-siā Siōng-tè, tng goá loán-jio̍k, sit-chì ê sî, lîn-bín goá, an-uì goá. Tng goá hit àm beh khùn ê sî, khí-thâu lóng boē khùn-tit, hoan-lâi hoan-khì. Hut-jiân-kan thiaⁿ-kìⁿ Chú ê siaⁿ kā goá kóng, "Lín ê sim bo̍h-tit peh-pak, lín tio̍h sìn Siōng-tè, ia̍h tio̍h sìn goá" (Iok-hān 14: 1).
Suî-sî khí-lâi, hian-khui chit chām ê Sèng-keng tha̍k kuí-nā pái, ná tha̍k ná chai beh kái-koat goá ê gî-būn ê só-sî sī tī chia. Goá suî-sî tī Chú ê bīn-chêng chhàm-hoé goá ê tāng-choē. Tuì án-ni goá ê pi-ai, giâu-gî tit Chú ê lîn-bín, pìⁿ-chiâⁿ hoaⁿ-hí kap kám-siā lah.
Keh ji̍t, hō͘ iáu chin toā, soaⁿ iáu it-ti̍t teh pang, chóng-sī goá bô lún-neh, kiâⁿ lō͘ kuí-nā tiám cheng khì hóng-būn Thô-soaⁿ chhoan sún-hāi choè toā ê só͘-chāi. Toā ah! Chuí ê ui-le̍k, iok 60 hō͘ ê chhù lóng hō͘ lâu-khì. Tú-tio̍h hiah ê hō͘ toā-chuí lâu só͘ ū ê châi-sán khì ê lâng khí-thâu bô poàⁿ kù oē thang kóng, chí-ū lâu ba̍k-sái. Khiā tī kū pài-tn̂g ê jiah ê sî, hō͘ goá koh-khah sim thòng-khó͘. Chóng-sī goá lâi ê bo̍k-tek, sī beh an-uì chiah ê lâng. Goá kā in kóng, "Chú bô beh pàng-sak lín, tio̍h chiong it-chhè kau-tāi Chú, ēng sìn-gióng khah-iâⁿ it-chhè ê chhì-liān."
Kám-siā Siōng-tè, hō͘ goá chit ê pi-bî ê lâng lâi choè chit ê uî-lân ê kang-tiâⁿ: an-uì chai-bîn, kiù-chè kap ho̍k-bū ê kang-chok. Goá suî-sî kap pún hiong kok kàu-hoē liân-lo̍k siat-li̍p ho̍k-kū kang-chok uí-oân-hoē, kap kok kiù-chè ki-koan liân-lo̍k, āu-lâi ū tit-tio̍h in toā ê tông-chêng kap hia̍p-chō͘, kiong-kip chin-choē ê bu̍t-chit kap kim-chîⁿ. Hoê-sióng hit sî, nā m̄-sī Chú kap goá saⁿ-kap tī teh, thái ū hoat-tō͘ lâi choè chit ê kang. oē thang boē kì-tit ka-cho̍k ê bó͘-kiáⁿ, uī-tio̍h hiah ê siū hāi ê lâng ê seng-oa̍h ho̍k-heng, chhân-hn̂g ho̍k-heng bô mî bô ji̍t phun-cháu, chit chūn ka-kī siūⁿ, kám-kak chin kî-biāu, hit chūn thái ū hit ê goân-khì.
Goá keng-giām tio̍h tuì o͘-àm it-chhè siū tháu-pàng. Goá ê jîn-seng chiâⁿ-choè bêng-lóng. Khó͘-thàng oàn-chhoeh ê jîn-seng chiâⁿ-choè kám-siā.
Goá siong-sìn só͘ keng-kè chhì-phè ê lō͘, sī Siōng-tè beh chhoā goá kàu pêng-an an-hioh ê só͘-chāi, keng-kè o͘-àm ê soaⁿ-kok, sī beh chhoā goá kàu kng-bêng ê só͘-chāi, Siōng-tè ê chí-ì. Chit-ê khak-sìn hō͘ goá chhiong-moá ǹg-bāng kap hoaⁿ-hí, hō͘ goá ióng-kám hiòng chit ê put-hiu ê toā sū-gia̍p, ho̍k-heng Ngó͘-hong hiong lâi pháu-cháu.
Goá sui-jiân kiâⁿ-kè sí-ìm ê soaⁿ-kok, ia̍h m̄-kiaⁿ chai-hāi; in-uī Lí kap goá tī-teh; Lí ê thuî, lí ê koáiⁿ, an-uì goá (Si-phian 23: 4).
──Hoaⁿ-hí ê hong-éng──
Siōng-tè uī-tio̍h beh hùn-liān lán, hō͘ lán ū chin-choē thian-chai, ge̍k-kéng, chóng-sī chit ê khó͘-thàng kap it-seng ê tn̂g lâi saⁿ pí ê sî, á-sī tuì éng-oán lâi khoàⁿ ê sî, sī té-té ê chi̍t sî-chūn. Sìn-khò Siōng-tè, sūn-thàn I ê chí-ì ê lâng, I beh soà-chiap siúⁿ-sù lán siūⁿ boē chhut ê toā hoaⁿ-hí. I ke̍k toā hong-hù ê un-huī, chí-ū kám-siā kap o-ló. "Bô khoà-lū sio̍k-sè ê pi-ai, sim-lāi chhiong-moá éng-oán ê khoài-lo̍k. Thiⁿ-téng ū thiaⁿ-kìⁿ kî-biāu hô-hâi ê koa-siaⁿ, goá beh hô siaⁿ lâi gîm."
