GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIĀM Ê SU-IÚ
LŪN LÎM HA̍K-KIONG BO̍K-SU
Ông Chiàm-khoe
1964.10.15 944 kî P.10-11
Sat-má-lī-a ê hū-jîn-lâng ū suî-sî hoán-hoé, nā-sī chit ê îm-hū ū hoán-hoé á bô? Lîm Bo̍k-su oē tek-sèng, chhin-chhiūⁿ chá-sî ê Iok-sek iâⁿ-kè Pho-thê-hoa̍t ê bó͘ chi̍t iūⁿ (Chhòng 39:13). Lîm Bo̍k-su ū kuí hāng hoat-tō͘ lâi tek-sèng:
A. Kó͘-chá lâng ê liû-thoân kóng, Lâng nā hoān-tio̍h chi̍t pái ê kan-îm, sí-āu ê kong-lô lak chi̍t kip, kì-kò it chhù; koh hè-siū kiám chi̍t hè. Só͘-í kóng, "Bān ok îm uî siú."
B. Sèng-keng Siōng-tè ê kà-sī. Chim-giân 23: 27 kóng, In-uī chhiong-ki sī chhim-khiⁿ, îm-hū sī oe̍h ê chíⁿ, i teh tng-tán lâng chhin-chhiūⁿ chha̍t.
C. Kî-tó, Chú iā hoan-hù kóng tio̍h kî-tó, bián-tit ji̍p tī bê-he̍k (Má-thài 26: 41).
Lia̍t-uī chheng-liân pêng-iú ah, lín choè peng ū ê nn̄g nî, ū ê 3 nî, tī kun-iâⁿ ū "Kun-tiong lo̍k-hn̂g," lí tuì ji̍p-ngó͘ kàu thè-ngó͘ lóng m̄-bat chi̍t pái ji̍p-khì mah? Goá ài lín khoàⁿ Lîm Bo̍k-su ê tek-sèng choè bô͘-iūⁿ, iā choè pē-bú ê, tio̍h thoè lín ê kiáⁿ kî-tó, siá phoe bián-lē, iàu-kín tio̍h tì-ì kî-tó bap(sic) tha̍k Sèng-keng. iáu chi̍t hāng goá chin ài bián-lē ê, chiū-sī ài kéng pêng-iú, siông-siông teh ji̍p Kun-tiong lo̍k-hn̂g ê, tek-khak m̄-thang kau. Kó͘-chá lâng kóng, kap hó-lâng kau, chhin-chhiūⁿ ji̍p phang-hoe hn̂g, kú chiū bô phīⁿ i ê phang; kap pháiⁿ-lâng kau, chhin-chhiūⁿ ji̍p àu kiâm-hî chhī, kú iā bô phīⁿ i ê àu bī, in-uī oē koàn-sì: kap hó á pháiⁿ ê lâng kau-poê oē hō͘ thoā--khì.
(7) Chhin-chhiūⁿ kàu thian-tông: Ti̍t-ti̍t chiūⁿ pak kàu Tām-chuí, khì hioh tī Kai-Bo̍k-su in tau. Kai Bo̍k-su in-uī Lîm Bo̍k-su sī pîⁿ-pîⁿ teh thoân-tō, só͘-í chin hó-ì khoán-thāi i choè siōng pin, Kai Bo̍k-su chhoā Tâi-oân lú-chú choè hū-jîn-lâng, só͘-í bô khoàⁿ-khin Tâi-oân lâng, toà in ê lâng-kheh pâng, chia̍h in ê Se-iûⁿ chia̍h, sim moá ì chiok, put-sî to teh siàu-liām. Kó͘-chá chháu-tē tiúⁿ-ló kàu Tâi-lâm hù Tāi-hoē, hō͘ Eng-kok lâng chhiáⁿ gú-lin(sic), tò-khì teh pò-kò siau-sit, hoē-gī sím-mi̍h lóng boē kì-tit, ji̍p-khì bo̍k-su in tau, chhù-lāi chhu thán-á (tē-chian), joā-nih sóng, gû-lin joā-nih tiⁿ, chhin-chhiūⁿ thian-tông. Tī Tâi-pak thâu pái khoàⁿ hé-chhia, iā ū chē tio̍h, kám-kak chin hoaⁿ-hí. án-ni boē chheh chi̍t nî kú, ū tú-tio̍h chiah ê keng-giām. Chi̍t nî boē chheh oân liáu, chiū koh tò-tńg Sîn-ha̍k tha̍k tē 4 nî, pit-gia̍p chiū siū phài tó-tńg Giâm-chêng thoân-tō.
6. I SĪ TIONG-SÊNG Ê THOÂN-TŌ:
1) Thâu-jīm tī Giâm-chêng. Í-chêng tī chia kà Sió-o̍h, taⁿ koh phài tò-lâi giâm-chêng, thang chai i tī chia kà 3 nî Sió-o̍h, tuì ha̍k-seng, tuì hū-heng, tuì hoē-iú ū hó-kám. Kàu-sū-hoē chai chiah phài i, i ka-kī iā ū hó-kám chiah ài koh khì. án-ni Giâm-chêng thang kóng sī Lîm Bo̍k-su ê kì-liām hoat-siông toē, in-uī 8 nî chêng, Lîm Bo̍k-su siū pau-heng hāi bô sí lâi chia tô siⁿ, taⁿ koh choè i thoân-tō thâu jīm ê jīm toē, iū chhoā chia ê chí-bē Gô͘ Bé choè tâng-phoāⁿ. 1886 nî 2 ge̍h 21 hō, tuì Thô͘ uî-lîm Bo̍k-su siū soé-lé, i ê hō͘-è ài lia̍h chit keng kàu-hoē choè kì-liām.
2) Oāⁿ uī khì Phîⁿ-ô͘. 1892 nî toà Giâm-chêng, 1895 nî Kàu-sū-hoē phài i tio̍h khì Phîⁿ-ô͘. Giâm-chêng sui-jiân sī lāi-soaⁿ, pí-kàu Phîⁿ-ô͘ sī iâⁿ chin-choē, i iā bô the-sî, khoán hêng-lí chhoā ke-koàn khì Tang-chio̍h beh chē phâng-chûn, hit sî Ji̍t-pún í-keng chiàm liáu Phîⁿ-ô͘ lah. Tang-chio̍h ū Lâu Eńg-hok ê peng teh kò͘, peng mn̄g, lí khì Phîⁿ-ô͘ beh choè sím-mi̍h? ìn kóng, beh thoân-kàu. Peng kóng, Phîⁿ-ô͘ í-keng Ji̍t-pún kun chiàm-niá, lí ji̍p-kàu lâng phah-sǹg sī beh choè soè-choh, chiū kā chhiau hêng-lí, sui-jiân chhiau bô hiâm-gî ê mi̍h, iā m̄-chún i khì. Toà hia nn̄g saⁿ ji̍t, āu-lâi Pa Bo̍k-su chiah siá phoe, kiò i nā Tang-chio̍h boē tit chhut káng, tio̍h tuì An-pêng lâi. Lîm Bo̍k-su choa̍t-tuì ho̍k-chiông, sui-jiân án-choáⁿ uî-lân i to bô hiâm, tuì Tang-chio̍h kàu An-pêng tio̍h kiâⁿ 3, 4 ji̍t ê lō͘. M̄ nā lō͘ hn̄g, koh ū chha̍t-bé ê guî-hiám, tio̍h ài ká-chong choè boē chheh ê seng-lí lâng, m̄-sī i chi̍t lâng, iā ū hū-jîn kap soè-hàn gín-ná, tio̍h 3, 4 ji̍t kú, hit ê uî-lân thang chai. Kàu Tâi-lâm ê ūn-hô chē Keh iām hiaⁿ-tī ê chûn-á, Keh iām sī iú bêng ê kûn-thâu sai-hū, só͘-í bô lâng káⁿ lâi chhiúⁿ-kiap, chiū kàu An-pêng. Só͘ iok-sok beh khì Phîⁿ-ô͘ ê chûn, in-uī in bān kàu choè in khì, só͘-í Lîm Bo̍k-su tio̍h koh tán kuí-nā ji̍t, tán ū chiū chhut-hoat. Phó͘-thong An-pêng kàu Phîⁿ-ô͘ sī chha-put-to 6 tiám cheng chiū oē kàu uī, in-uī in hoān hong toà hái-tiong, hîn chûn áu-thò, guî-hiám, kan-khó͘. Goá chi̍t pái tuì Má-keng beh khì Peh-tàu, hîn chûn chi̍t ji̍t kú, sió-piān boē thong, hui-siông ê kan-khó͘, 3, 4 ji̍t bô chia̍h sī sió-khoá sū, 3, 4 ji̍t boē pàng m̄-sī sió-khoá. Kàu Má-kong chiūⁿ lio̍k, chhin-chhiūⁿ toā pīⁿ, piàn sin nńg ka̍uh-ka̍uh, khoàⁿ-kìⁿ hoē-iú lâi hoan-gêng, chiū siū an-uì.
3) Sìⁿ-miā chhian-kun it-hoat ê guî-hiám. Tī Tang-chio̍h beh chē ê sî, Lâu Eńg-hok ê peng teh kā chhiau hêng-lí ê sî, Pa Bo̍k-su ū kià i chi̍t tiuⁿ phoe beh hō͘ Phîⁿ-ô͘ Ji̍t-pún bú-koaⁿ岡田哲藏. Lîm bo̍k-su i siū Sèng sîn chí-sī, chit tiuⁿ chhàng tī siuⁿ-á té, só͘-í teh chhiau ê sî i bô kiaⁿ, kî-tó kiû hō͘ i chhiau boē tio̍h. Lí siūⁿ, chit tiuⁿ phoe nā chhiau tio̍h, Lîm Bo̍k-su ê sìⁿ-miā tek-khak ài sí, só͘-í chiah kóng chhin-chhiūⁿ chi̍t ki thâu-mn̂g tiàu chheng kun oē tn̄g ê guî-hiám. In-uī tng-sî Tiong-kok chiong Tâi-oân koah hō͘ Ji̍t-pún, Ji̍t kun í-keng lâi chiàm Phîⁿ-ô͘, Lâu Eńg-hok í-keng chiong Tâi-oân kái choè Kiōng-hô bîn-kok, iā ū hoat-hêng gûn-phiò; chit hoan cho͘-chit toā kun-peng beh khì Phîⁿ-ô͘ sio-thâi, koáⁿ Ji̍t peng tò-khì in Ji̍t-pún, só͘-í chiah m̄-chún in khì.
Lūn lán ê sìⁿ-miā Iâ-so͘ iā kóng, gō͘ chiah chhek-chiáu-á kiám m̄-sī boē nn̄g hun gûn mah? tī Siōng-tè bīn-chêng, liân chi̍t chiah iā bô boē kì-tit. Chiū lín ê thâu-mn̂g iā lóng kè sǹg. Bo̍h-tit kiaⁿ; lín pí choē-choē chhek-chiáu-á khah kuì-khì (Lō͘ 12: 7, 8).
Lūn Lîm Bo̍k-su siū phài khì Phîⁿ-ô͘ ê kan-khó͘ sī lâng só͘ chai, beh khì hiah uî-lân, ū lâng kiám-chhái chiū the-sî kóng, Lâu Eńg-hok ê peng m̄-chún goá khì, m̄-sī goá m̄ khì, koh tuì Tang-chio̍h kàu An-pêng nā bô kiō beh án-choáⁿ khì, kiō bô 2 téng mā tio̍h chi̍t téng hō͘ hū-jîn-lâng chē. Koh kàu An-pêng bô chûn boē tàng khì, Lîm Bo̍k-su lóng bô án-ni siūⁿ, choa̍t-tuì sūn-thàn; chhin-chhiūⁿ Pó-lô, sian-ti A-ka-pò͘ the̍h Pó-lô ê toà pa̍k i ê chhiú kóng, Tī Iâ-lō͘-sat-léng lâng beh án-ni pa̍k lí, hiaⁿ-tī thiaⁿ-kìⁿ chiū m̄-kam i khì. Pó-ló(sic) chiū kóng, lín to m̄-thang chô-chak goá, m̄-nā siū pa̍k, chiū sí goá iā piān. Lîm Bo̍k-su iā sī án-ni (Hēng-toān 21: 10--14).
7. TOÀ PHÎN-Ô͘: Taⁿ lâi kóng i toà Phîⁿ-ô͘ thoân-tō, m̄-sī siūⁿ hōng-hêng kò͘-sū, toà chi̍t nn̄g nî chiū thó oāⁿ tò-lâi chit pêng, ná chhin-chhiūⁿ lú-hêng: m̄-nā bô án-ni, i iā bô uī Phîⁿ-ô͘ hong kap hô͘-sîn lâi pîn-toāⁿ, bô chiong só͘ tio̍h kóng ê lâi kiu-koe̍h. Toà 4 nî kú, āu-lâi oāⁿ kè-lâi Chiong-hoà, m̄-sī i thó oāⁿ, i iā m̄-káⁿ kéng beh tó-uī, goá pò lín chai, i lâi Chiong-hoà ê in-toaⁿ: chiū-sī Muî Bo̍k-su khì Tâi-lâm hù Kàu-sū-hoē, hoē liáu tò-tńg lâi Chiong-hoà, Ji̍t-pún lâi bē kú, thó͘-huí chin-choē, in lâi ê sî tú-tio̍h guî-hiám, só͘-í taⁿ m̄-káⁿ tuì lio̍k-lō͘, beh tuì hái-lō͘ chē chûn tuì Phîⁿ-ô͘ keng-kè, soà tī Phîⁿ-ô͘ iân-chhiân nn̄g lé-pài kú, ū ki-hoē kap Lîm Bo̍k-su sio-bat, saⁿ-kap choè kang thoân-tō, kóng oē put-chí oē tâu-ki, khoàⁿ tio̍h i ê sìn-gióng seng-oa̍h put-chí khó-chhú, lêng-thêng chin koân, ū ha̍h i ê sim. Tò-lâi kàu Chiong-hoà kap Lân I-seng chham-siông, chiū siá phoe hō͘ Kàu-sū-hoē, phài Lîm Bo̍k-su lâi Chiong-hoà. Lūn toà Chiong-hoà ê kang-chok, āu-lâi chiah koh kóng; chit tia̍p beh seng kóng i tī Phîⁿ-ô͘ ê sî chhoā Ji̍t kun lâi Tâi-oân ê sū.
(Thāi-sio̍k)
