Lūn chhiáⁿ pún-tē ê Bo̍k-su
(Pa Bo̍k-su kì--ê)
1897.05 146 koàn p.38-40
Kin-nî chhun-hoē chū-chi̍p ê sî, ū 5 ê Tông-hoē ji̍p chit-ê kong-pín, kóng in ài chhiáⁿ Bo̍k-su. Chit 5 ê Tông-hoē chiū-sī Hú-siâⁿ, Ba̍k-sa, Kam-á-nâ, Kong-á-nâ, Poa̍h-bé. Chiàu in kóng in nî-nî hoaⁿ-hí tê nn̄g-pah gîn chò Bo̍k-su ê sok-kim kap só͘-huì, chiū-sī lāi-soaⁿ sì-uī ê kàu-hoē ta̍k ê tê $30, Hú-siâⁿ tê $80, kè-kiōng $200. Bo̍k-su tio̍h tiàm tī Ba̍k-sa khiā-ke, chiàu-sî khì sûn-hiah-ê kàu-hoē. Só͘ tê hit nn̄g pah kho͘ sǹg sī sin-tê-ê, téng-nî só͘ chhut thoân-tō sian-siⁿ ê sok-kim iû-goân nî-nî tio̍h-chhut, Bo̍k-su ê sin-kim tio̍h lēng-goā tê. In-uī Bo̍k-su tiàm tī Ba̍k-sa, tī-hia m̄-bián chhiáⁿ thoân-tō sian-siⁿ, thang ēng hit phit chîⁿ chhiáⁿ chi̍t-lâng lâi kò͘ lé-pài-tn̂g. Hit-tia̍p Tāi-hoē thiaⁿ-liáu chin hoaⁿ-hí, tāi-ke peh-khí-lâi kám-siā Siōng-tè. iā phài saⁿ-lâng, chiū-sī Ka-gī ê tiúⁿ-ló N̂g Se-keng, Koân-á-niá ê tiúⁿ-ló Tiō Chiok-siông chham goá tio̍h khì chhâ hiah-ê kàu-hoē khoàⁿ in ta̍k-hāng lóng hó-sè, ē kham-tit chhiáⁿ Bo̍k-su á-bē.
In-uī hiān-kim khiàm-kang goán bētit-thang ta̍k só͘-chāi hioh chi̍t lé-pài, chiū gī-lūn tio̍h chi̍t lé-pài-ji̍t tī Ba̍k-sa, Kam-á-nâ ê hiaⁿ-tī iā thang lâi tī-hia chū-chi̍p; chi̍t lé-pài-ji̍t tī Kong-á-nâ, Poa̍h-bé ê hiaⁿ-ti thang tī-hia chū-chi̍p, iā chi̍t lé-pài-ji̍t tī Hú-siâⁿ.
Saⁿ-goe̍h chhe 10 ji̍t tī Ba̍k-sa lé-pài. Hit-sî ū hiaⁿ-tī chí-moē 5 lâng lâi kiû niá se-lé, chiông-tiong chiap-la̍p nn̄g-lâng. Hit-ji̍t ū chha-put-to 300 goā lâng chū-chi̍p. Hit-sî goá tāi-lio̍k kóng-khí chhiáⁿ Bo̍k-su ê koân-hē; āu-lâi in nn̄g ê tiúⁿ-ló iā kóng. Chiàⁿ chhiáⁿ in nā hoaⁿ-hí chiàu téng-bīn só͘-kóng ê oē lâi kiâⁿ, tāi-ke tio̍h peh-khí-lâi, hián-bêng in hoaⁿ-hí ê sim; tāi-ke chiū peh-khí-lâi. āu-lâi Ba̍k-sa kàu-hoē ê chip-sū chiong in só͘ tê thâu-chi̍t-nî ê $30 hē tī toh-téng, kià goán toà lâi Hú-siâⁿ kau Tāi-hoē ê chóng chip-sū. Kam-á-nâ ê $30 í-keng kau-tāi liáu.
Saⁿ-goe̍h 17 tī Kong-á-nâ lé-pài. Kīn-lâi Kong-á-nâ ê kàu-hoē khah oa̍h-tāng. Nn̄g saⁿ nî chêng ū ti̍t-ti̍t ke-thiⁿ lâng lâi lé-pài, iā khah chē lâng lâi kiû niá sé-lé. Chûn--nî ê tiong-kan, chiū-sī Ji̍t-pún kàu Tâi-oân ê sî, ū koh ke chi̍t nn̄g pah lâng lâi lé-pài, sī ǹg-bāng khoàⁿ ē-tit thang khah ún-tàng. āu-lâi in khiok tì-ì thiaⁿ tō-lí khah bô chhin-chhiūⁿ in hiah bêng. In tiong-kan ū pah-goā lâng lēng-goā chū-chi̍p tī Ô-khak-kheⁿ, Toā-liâu-chng, tī-hia chhiáⁿ Toh Lāu-seng lâi kà Sió-o̍h, tī An-hioh-ji̍t soà kóng tō-lí hō͘ in thiaⁿ. Hit-sî Se-keng-hiaⁿ kap Chiok-siông-hiaⁿ ū khì hia hioh chi̍t mî, khoàⁿ-kìⁿ hia ê hiaⁿ-tī chin hó khoán-sit, chin hó-lé khoán-thāi in nn̄g lâng. Chiàu lâng sǹg sio̍k Kong-á-nâ (chham Sin-hô-chng, Ô-khak-kheⁿ sǹg chāi-lāi) ū chha-put-to 170 kháu-chàu; hiah-ê lâng-gia̍h lâm-hū ló-iù lóng sǹg, kè-kiōng ū chheng goā lâng.
Tī Kong-á-nâ iā ū siat Sió-o̍h. Toā-o̍h ê ha̍k-seng óng Sū-jîn tī-hia teh kà. Sin-hô-chng iā ū siat Sió-o̍h, chhiáⁿ Siau Chài-thiam khì kà.
Hit lé-pài ū 24 lâng lâi hō͘ goá mn̄g, ài ji̍p kàu-hoē. Khiok ū khah chē lâng ài siū sé-lé, chiah-ê chiū-sī sian-siⁿ só͘ kí-chiàn ê. Chiông-tiong chiap-la̍p 8-ê, in nn̄g lâng chū sè-hàn í-keng siū sé-lé.
Lé-pài-tn̂g kú-kú í-keng siuⁿ sè-keng, thiaⁿ tō-lí ê lâng chē bē liáu, só͘-í hiaⁿ-tī tī thâu-chêng koh phah chi̍t-ê liâng-têng, ē chē-tit chiaⁿ(sic) pah lâng. Hit-ê pài-la̍k tī hit goā-bīn koh tah chi̍t-ê pò͘-pêⁿ' in uī ǹg bāng lé-pài-ji̍t chē-chē lâng beh lâi. Kó-jiân ū-iáⁿ; lé-pài-ji̍t í-keng ū nn̄g saⁿ pah lâng chū-chi̍p, hit-sî goán khoàⁿ tī pak-pêng ū lâng lâi chiū-sī Poa̍h-bé ê hiaⁿ-tī chha-put-to ū 100 lâng tuì Poa̍h-bé koè--lâi. iū-koh khoàⁿ-kìⁿ tī in ê āu-bīn koh ū pah-goā lâng lâi, chiū-sī Ô-khak-kheⁿ ê hiaⁿ-tī chí-moē beh lâi lé-pài. Hit-sî in nn̄g-pah lâng pâi-choâ-tīn ti̍t-ti̍t ji̍p--lâi, tāi-ke saⁿ-kap gī-lūn kóng, Tuì siat-kàu tī Tâi-oân kàu-taⁿ goán m̄-bat khoàⁿ-kìⁿ hiah-chē lâng chò-hoé chū-chi̍p lé-pài.
Hit-sî lé-pài kap tī Ba̍k-sa lé-pài chha-put-to saⁿ-tâng. Tāi-seng kiâⁿ sé-lé chiap-la̍p in 8 lâng, āu-lâi goán 3 lâng iû-goân kóng khí chhiáⁿ Bo̍k-su ê tāi-chì hō͘ in thiaⁿ. In iā tāi-ke hoaⁿ-hí peh-khí-lâi, hián-bêng kam-goān ê ì-sù; iā chiong in kok Tông-hoē ê $30 hē tī toh-téng hō͘ goán siu. Lé-pài liáu Kong-á-nâ ê hiaⁿ-ti taⁿ tiám-sim lâi chhiáⁿ in goā-uī ê hiaⁿ-tī chí-moē. āu-lâi Poa̍h-bé ê hiaⁿ-tī tò-tńg--khì, chhoā Se-keng-hiaⁿ kap Chiok-siông hiaⁿ kap in khì, thang kap Poa̍h-bé ê kàu-hoē chū-chi̍p ē-po͘ lé-pài. Hit nn̄g só͘-chāi saⁿ-lī khah-bô chi̍t-phò͘-lō͘ ê hn̄g.
Saⁿ-goe̍h 24 tī Hú-siâⁿ lé-pài iā-sī án-ni, in só͘ tê ê $80 iā piān-piān. In khioh hiah-chē gîn khiok m̄-bián tê; sī in-uī in kū-nî í-keng ū siat sin ê hoat-tō͘, hō͘ hiaⁿ-tī ta̍k-lé-apì hē chîⁿ-tâng chîⁿ kàu-gia̍h chò kàu-hoē ê lō͘-ēng. Sī ēng pa̍k-chhiam ê hoat-tō͘; ǹg-bāng pa̍t-ji̍t thang kóng-khí khah bêng, hō͘ pa̍t-uī ê kàu-hoē thang o̍h-iūⁿ.
Saⁿ-goe̍h 28, chiū-sī pài-sì téng-po͘, Tāi-hoē chū-chi̍p tī Hú-siâⁿ Toā-o̍h. Chit-pang chū-chi̍p kiò-chò Lēng-hoē; sī in-uī Chhun-hoē iáu-boē soàⁿ ê sî, ū gī-tiāⁿ beh tī hit chi̍t ji̍t lēng-goā koh chū-chi̍p pān chit-ê chhiáⁿ Bo̍k-su ê tāi-chì, bô beh gī-lūn pa̍t-mi̍h. Hit-sî hù-hoē Bo̍k-su 3 lâng, tāi-gī tiúⁿ-ló 13 lâng, tâng tī-teh ê tiúⁿ-ló 2 lâng. Goán 3 lâng chiong goán só͘ chhâ 5 Tông-hoē ê sū hoê-hok Tāi-hoē; Tāi-hoē hoaⁿ-hí chiap-la̍p, chún in khì chhiáⁿ Bo̍k-su. (Chí-ū chi̍t-hāng khah-bô tú-hó, chiū-sī in chi̍t só͘-chāi tê-gîn sī ēng ngē-phài ê hoat, khah ē-tit-koè ji̍p-kàu ê hiaⁿ-tī tiāⁿ-tio̍h chi̍t-lâng tê gō͘ kak. Chit hō ê hoat-tō͘ Tāi-hoē khoàⁿ-chò m̄-hó, ta̍k-uī ê kàu-hoē āu-pang m̄-thang ēng). Tāi-hoē iā phài Liâm Bo̍k-su, N̂g Se-keng khì kap hiaⁿ-tī chham-siông, thang siat-hoat kàm-soán Bo̍k-su ê tāi-chì.
Chit 5 ê Tông-hoē ê sū í-keng chheng-chhó, Tang-káng ê Tiúⁿ-ló iā hiàn chi̍t-ê kong-pín, sī Lâm-lō͘ 5 ê Tông-hoē iā ài chhiáⁿ Bo̍k-su. Hit 5 ê Tông-hoē chiū-sī Tang-káng, Tek-á-kha, Nâ-āu, Tō͘-kun-eng, A-kâu; Kiâm-po͘-á chham Kiàn-kong-chng iā ū hūn. Hit-sî Tāi-hoē lio̍h-lio̍h-á gī-lūn chit-ê sū, chiū chiap-la̍p in só͘ pín, soà phài N̂g Lêng-kia̍t, Phiau Nái kap goá 3 lâng, tio̍h sûn hiah-ê kàu-hoē, chhâ in-ê chêng-hêng. iā in-uī hiān-kim khiàm-kang ū thok-tiōng goán thang soà kam-soán chit-ê Bo̍k-su; chiū-sī goán nā khoàⁿ ta̍k-hāng hó-sè, m̄-bián tò-tńg--lâi hoê-hok Tāi-hoē, hō͘ Tāi-hoē koh chhe goán á-sī pa̍t lâng khì sûn chi̍t-koè kéng chi̍t lâng chò-in ê Bo̍k-su. Kàu Chhiu-hoē ê sî in nā hiàn chi̍t-ê thiap ài chhiáⁿ bó͘ lâng chò in-ê Bo̍k-su, hit-sî Tāi-hoē thang chiong in-ê tāi-chì thâu kàu boé chò chi̍t-ē chóng gī-lūn. Chóng-sī āu-lâi bô tek-khak ta̍k-pái lóng beh án-ni.
Hit-tia̍p koè lé-pài goán pún ài lo̍h Lâm-lō͘ khì sûn hiah-ê kàu-hoē; khó-sioh hiān-kim Hōng-soaⁿ-koān chin loān, chha̍t sì-kè chhiúⁿ lâng, tāi-ke tuì goán kóng, tio̍h bān-chhiáⁿ khì, khoàⁿ āu-lâi tē-hng ē khah an-chēng bē. Taⁿ m̄-chai tī-sî beh khì.
Chhiáⁿ tāi-ke thè hit nn̄g-uī kî-tó Siōng-tè, kiû I pī-pān tú-hó ê lâng chò Bo̍k-su, m̄-nā hō͘ in tī-hia chhiáⁿ in, sī ǹg bāng bô loā-kú Tâi-lâm chē-chē só͘-chāi ū Bo̍k-su tiàm tī in tiong-kan.
