Sèng-bú Má-lī-a
Tīⁿ LIÂN-KHUN
1968.12.01 1043-1044 ha̍p khan hō P.4-6
Chi̍t nî chi̍t chhù thang hoaⁿ-hí ê Sèng-tàn-choeh í-keng kàu lah. Tāi-ke saⁿ-kap lâi khèng-chiok phó͘-thian tông-khèng ê hoaⁿ-hí. Te̍k-pia̍t kám-siā kè-khì tāi ke ê ài-kò͘ kap tāi-tó, taⁿ tī chia choè-āu chi̍t chhù lâi saⁿ-kap ha̍k-si̍p Siōng-tè ê oē. Choè-kūn goá teh chéng-lí kū ê chu-liāu ê sî, ū chhē-tio̍h 1961 nî ê Sèng-tàn-choeh tī Ka-ná-tāi Toronto chhī ê Tiong-kok lâng kàu-hoē káng-tō goân-kó, goá khoàⁿ-liáu siⁿ-chhut choē-choē ê hoê-ek kap su-liām. Goá ū chiong hit phiⁿ chéng-lí choè káng-kái ê iūⁿ-sek lâi kap lán saⁿ-kap tit-tio̍h bián-lē. Koh thang choè goá tuì sim-té só͘ ū khèng-chiok Sèng-tàn ê chiok-hō hiàn hō͘ kok uī hiaⁿ-chí.
- 1) Chāi-sek-lú Má-lī-a (Lō͘-ka 1:26-38)
Thiⁿ-sài Ka-pek-lia̍t hōng-chhe lâi kàu Ná-sat-le̍k chhē Má-lī-a, beh chiong Siōng-tè só͘ kau-tāi ê hó siau-sit pò i chai. Chiū-sī Bí-sài-a beh tuì i chhut-sì. Bí-sài-a chiū-sī Í-sek-lia̍t peh-sìⁿ tāi-tāi só͘ teh thāi-bōng ê Kiù-chú. Tī - Í-sài-a 7:14 chat chhàm-gú kóng, "Ū chāi-sek-lú beh hoâi-īn siⁿ-kiáⁿ, kā i hō-miâ kiò Í-má-loē-lī," koh tī 9:6 chat kóng, "In-uī ū chi̍t ê eⁿ-á uī lán lâi chhut-sì, ū chi̍t ê kiáⁿ siúⁿ-sù lán." Te̍k-pia̍t kok-ka siū lâng thún-ta̍h ê sî, peh-sìⁿ koh-khah pek-chhiat him-bō͘ chit ê Kiù-chú ê chhut-hiān. Tuì hit-tia̍p khí lâng-lâng lóng teh kî-thāi, te̍k-pia̍t sím-mi̍h lâng beh siū kéng-soán lâi chiâⁿ-choè chit ê Kiù-chú ê lāu-bú? Sím-mi̍h lâng beh tit-tio̍h chiah-nih toā ê êng-kng? Thang kóng chit ê sī chèng Iû-thài ê cha-bó͘ gín-ná só͘ toā koan-sim ê. Tàu-tí tio̍h ū sím-mi̍h khoán ê tiâu-kiāⁿ chiah oē thang siū kéng-soán nih? Siōng-tè beh soán-chhut chi̍t ê lú-chú chiâⁿ-choè Bí-sài-a ê lāu-bú it-tēng ū i ê phiáu-chún kap tiâu-kiāⁿ chiah tio̍h. Taⁿ Má-lī-a siū soán, it-tēng sī ū sek-ha̍p hit ê phiau-chún kap tiâu-kiāⁿ. Thiⁿ-sài tuì Má-lī-akóng, Tit-tio̍h toā un ê lâng ah (1:28), in-uī lí tit-tio̍h Siōng-tè ê un-tián (1:30). Giâm-keh lâi kóng, Siōng-tè teh kéng lâng m̄-sī khò lâng ê sím-mi̍h hó-chhù, oân-choân sī tuì un-tián (I Ko-lîm-tō 1:26-29. Chú kap lí tī-teh (1:28), chiū-sī Siōng-tè un-tián ê piáu-hiān. Sui-jiân sī án-ni kóng, iáu-kú lán siong-sìn Má-lī-a oē siū kéng-soán, tek-khak ū i chin hó ê piáu-hiān chiah tio̍h. Lán thang khoàⁿ-chhut í-hā ê saⁿ tiám:
- (A) Loē-séng sèng (內省性, introspective) (1:29).
"Má-lī-a put-chí gông-gia̍h i ê oē, siūⁿ chit ê chhéng-an sī sím-mi̍h ì-sù" (1:29). Ū sî hū-jîn-lâng uī-tio̍h khah choē oē lâi sit-pāi, tī ka-têng uī-tio̍h kāu-oē lâi sit-pāi, tī ka-têng uī-tio̍h kāu-oē jiá-khí choē-choē ê mâ-hoân. Nā-sī Má-lī-a sī chi̍t uī kóng-oē chió, koh siông-siông tī lāi-bīn teh hoán-séng, séng-chhat ê lâng, tuì chit khoán loē-séng thang chìn-ji̍p tī kî-tó ê seng-oa̍h. Sèng-keng chin-choē pái pò lán chai Má-lī-a chiū-sī chit khoán ê lâng. Tng bo̍k-chiá lâi pài eⁿ-á Iâ-so͘ ê sî, "To̍k-to̍k Má-lī-a chiong chiah ê oē kì tiâu-tiâu, sim-lāi teh siūⁿ" (2:9). Koh Iâ-so͘ 12 hè ê sî tī Iâ-lō͘-sat-léng ê sèng-tiān chhe-tio̍h ê sî, Má-lī-a iā sī án-ni. "I ê lāu-bú chiong chiah ê oē lóng kì tī sím-mi̍h" (2:51).
- (B) Ho̍k-chiông Siōng-tè ê chí-ì (1:38).
"Má-lī-a kóng, goá sī Chú ê lú-pī; goān chiàu lí ê oē èng-giām" (1:38). Thiⁿ-sài só͘ pò i chai ê loē-iông, chiū-sī Má-lī-a beh chiâⁿ-choè chi̍t ê bē chhut-kè chiū beh siⁿ-kiáⁿ (unmarried mother). Chit ê sū sī joā-nih thang kiàn-siàu ê sū, chiàu tn̂g-sî Iû-thài siā-hoē chit khoán hū-jîn-lâng tio̍h ēng chio̍h-thâu tìm sí. Tuì ka-têng lâi kóng sī ke̍k-kî sit-lo̍h bīn-chú (面子, loosing face) ê sū, tuì i ê bī-hun-hu lâi kóng sī ke̍k-toā ê sit-bāng kap kiàn-siàu sū. Chit ê sū si̍t-chāi tuì bē chhut-kè ê chi̍t ê khó-lîn ê chāi-sek-lú sī kè-thâu tāng ê si̍p-jī-kè lah. ("koh lí ka-kī ê sim iā beh ū kiàm chha̍k thàu-kè" Lō͘-ka 2:35). Chóng-sī Má-lī-a tī chia í-keng ū chin toā ê koat-ì, it-chhè ê êng-kng tio̍h kui hō͘ Siōng-tè, nā-sī it-chhè ê kiàn-siàu lóng kui i ka-kī. Sui-jiân sī chi̍t hāng ke̍k-kî kiàn-siàu, sit-lo̍h bīn-chú ê sū, m̄-kú uī-tio̍h Siōng-tè, i chêng-goān sit-lo̍h it-chhè, sīm-chì sìⁿ-miā ê guî-hiám i iā hoaⁿ-hí jím-siū. I tuì thiⁿ-sài ìn-tap chit kù oē ê sî, chiū-sī í-keng choè chit khoán uí-tāi ê koat-sim. Si̍t-chāi thang kóng sī ke̍k-kî uí-tāi ê ho̍k-chiông, iā-sī uí-tāi ê kak-ngō͘. Beh chiâⁿ-choè Bí-sài-a ê lāu-bú ū-iáⁿ sī hui-siông toā ê êng-kng, chóng-sī lán tio̍h chai koh chi̍t bīn ū chit hō khùn-lân jím-siū ê tāng-tàⁿ tī-teh. Ū lâng kóng bô si̍p-jī-kè ê só͘-chāi bô êng-kng ê bián-liû (No cross, no crown), si̍t-chāi sī ū-iáⁿ. Má-lī-a hoaⁿ-hí uī-tio̍h Siōng-tè hi-seng it-seng it-chhè, lâi ho̍k-chiông Siōng-tè ê chí-ì.
Sui-jiân Má-lī-a tuì thiⁿ-sài chit-būn, "Goá bē ū kè lâng, cháiⁿ-iūⁿ beh ū chit ê sū?" (1:14). Chóng-sī thiⁿ-sài tuì Má-lī-a kóng, "In-uī Siōng-tè só͘ kóng ê oē, bô chi̍t kù bô la̍t" (1:37). Má-lī-a chiū chiàu chit ê oē chhim-chhim khak-sìn Siōng-tè ê choân-lêng.
Chāi-sek-lú beh siⁿ-kiáⁿ, sí-lâng beh koh-oa̍h, tī Sèng-keng lāi si̍t-chāi ū chin-choē chit khoán bô suî-piān thang siong-sìn ê sū, m̄-kú lán tio̍h o̍h Má-lī-a ê khoán-sit, ēng sìn-sim lâi chiap-siū, in-uī I sī tuì bô chhòng-chō ū ê Siōng-tè, lán tio̍h koh chi̍t pái lâi thiaⁿ thiⁿ-sài só͘ kóng ê oē, "In-uī Siōng-tè só͘ kóng ê oē, bô chi̍t kù bô la̍t," soà saⁿ-kap hó-táⁿ kóng, "Sī. A-bēng."
- 2) Iok-sek ê bó͘ Má-lī-a (Má-thài 1:18-24).
Iû-thài lâng ê siā-hoē ū chin-choē hāng kap lán Tiong-kok sio-siāng ê hong-sio̍k, te̍k-pia̍t tuì kiat-hun lâi kóng, chhut-kè tú-tú chiàu hit ê jī ê khoán (嫁), hū-jîn-lâng sī kè hō͘ tuì-hong ê ka-têng. Lō͘-ka 1:27 chat kóng, "Chit ê chāi-sek-lú, sī í-keng phoè tiāⁿ-tio̍h hō͘ Tāi-pit ke ê chi̍t lâng, miâ kiò Iok-sek." Chóng-sī choè tiōng-iàu ê sī chi̍t ê lâm kap chi̍t ê lú tit-tio̍h Siōng-tè ê an-pâi lâi kiat-hun sêng-ke, tī hit tiong-kan lâm lú hō͘-siong saⁿ chun-tiōng tuì-hong ê jîn-keh, saⁿ poê-iúⁿ ài-chêng. Kiat-hun tek-khak tio̍h kiàn-li̍p tī chit khoán lâm lú kiān-choân ê jîn-keh ê téng-bīn, ēng saⁿ sìn-nāi kap saⁿ-thiàⁿ lâi saⁿ-kap toà. Taⁿ chit sî tuì Iok-sek lâi kóng, ū chi̍t hāng toā būn-toê lah, chiū-sī i ê bī-hun-chhe iáu-bē chhoā kè mn̂g í-keng ū sin-īn (Má-thài 1:18). Chit sî Iok-sek tio̍h cháiⁿ-iūⁿ choè ni̍h? Má-thài 1:19 chat kóng, "I ê tiōng-hu Iok-sek sī gī ê lâng, m̄-ài hián-jiân pan i, àn-sǹg beh àm-chīⁿ hoè-chhin." Iok-sek chit-sî ê im-kéng tek-khak hui-siông ê ho̍k-cha̍p. khì hō͘ só͘ sìn-nāi ê lâng siū poē-poān ê sit-bāng kap siū-khì, beh chiàu Mô͘-se ê lu̍t-hoat lâi pān i, m̄-kú i thiàⁿ chit ê hū-jîn-lâng, m̄-káⁿ án-ni choè. chóng-sī m̄-goān lâi thò-hia̍p. Taⁿ eng-kai tio̍h cháiⁿ-iūⁿ choè? Tī i ê sim-lāi tek-khak ū chin toā ê tò͘-cheng, tek-khak uī-tio̍h chit ê sū boē chia̍h boē khùn tit. Tú-tú tī chit khoán chêng-hêng ê sî, thiⁿ-sài tī i ê bîn-bāng tiong chhut-hiān tuì i soat-bêng (Má-thài 1:20-23). Taⁿ tī chit chân sū, lán iā thang khoàⁿ-chhut Iok-sek iû-goân sī ū í-hā saⁿ hāng te̍ksek ê lâng.
- (A) Loē-séng sèng (Má-thài 1:20).
"Teh siūⁿ ê sî," chit kù tú-tú kap Má-lī-a sio-siāng, thang chai Iok-sek iā-sī chi̍t uī bô suî-piān kóng-oē, bô suî-piān choè sū ê lâng. Chiong būn-toê khǹg tī ka-kī ê sim-lāi lâi ka-kī hoán-séng tuì Siōng-tè kî-tó.
- (B) Ho̍k-chiông Siōng-tè ê chí-ì (Má-thài 1:24).
"Iok-sek khùn-chhíⁿ khí-lâi, chiàu Chú ê thiⁿ-sài só͘ bēng-lēng ê khì kiâⁿ, chhoā i ê bó͘ kè-mn̂g." I sui-jiân chai, choè chit ê sū it-tēng oē hō͘ lâng phoe-phêng, tek-khak choē-choē lâng beh kóng i ê ka-chiah-āu oē chóng-sī Iok-sek iû-goân lia̍h choè êng-kng tio̍h kui hō͘ Siōng-tè, it-chhè ê kiàn-siàu kui tī ka-kī, lâi ho̍k-chiông Siōng-tè ê chí-ì.
- (C) Sìn-sim (Má-thài 1:25).
"Bô kap i tâng-pâng kàu i siⁿ-kiáⁿ; chiū kiò I ê miâ choè Iâ-so͘" (Má-thài 1:25). Tī chit kù Sèng-keng ê oē ê lāi-bīn, lán thang khoàⁿ-chhut Iok-sek ê sìn-sim, in-uī i hoaⁿ-hí chiàu thiⁿ-sài só͘ hoan-hù ê hō-miâ, koh m̄-káⁿ ēng jio̍k-io̍k choè tiong-sim, bô kap i tâng-pâng kàu siⁿ-kiáⁿ uî-chí.
Má-lī-a tī chit khoán chêng-hêng tiong, m̄-chai joā-nih kan-khó͘ sim, chóng-sī in nn̄g lâng ê hu-hū koan-hē kiàn-li̍p tī Siōng-tè ê oē ê téng-bīn, só͘-í thang kóng hō͘-siong kap Siōng-tè ê koan-hē lâi koat-toàn in ê thài-tō͘. Sûn-kiat ê chāi-sek-lú Má-lī-a, tī chit sî iā chi̍t uī chin hó ê loē-chō͘.
- 3) Iâ-so͘ ê lāu-bú Má-lī-a (Lō͘-ka 2:41-51; Iok-hān 2:1-11).
Iâ-so͘ 12 hè ê sî kap pē-bú khì Iâ-lō͘-sat-léng siú choeh só͘ hoat seng ê sū, tī hit sî Má-lī-a tuì Iâ-so͘ kóng, "Kiáⁿ ah, lí siáⁿ-sū án-ni khoán-thāi goán? Lí khoàⁿ, lí ê pē kap goá siong-sim chhē lí." Nā-sī Iâ-so͘ só͘ ìn-tap ê in boē hiáu hit ê ì-sù, iáu-kú Má-lī-a chiong chiah ê oē kì tī sim-nih. Koh tī Ka-ná hun-in iân-sia̍h ê sî, Má-lī-a tuì Iâ-so͘ kóng, "In bô chiú lah." Sui-jiân Iâ-so͘ tuì i ê ìn-tap bô chiàu i ê sim só͘ ài, iáu-kú Má-lī-a tuì chiah ê chhe-ēng ê lâng kóng, "Hoān-na I kā lín kóng ê, lín tio̍h kiâⁿ i." án-ni lán thang khoàⁿ-chhut Má-lī-a tuì Iâ-so͘ ê sìn-nāi kap kî-thāi, nā-sī phó͘-thong pē-bú kiám-chhái tī chit-khoán chêng-hêng chí-ū beh chek-pī kiáⁿ-jî ê put-hàu kap bô thiaⁿ oē; nā-sī Má-lī-a tuì i ê kiáⁿ-jî ê sìn-nāi kap lí-kái sī hui-siông ê. Tī chia lán thang khoàⁿ-chhut pē-bú kap kiáⁿ-jî ê koan-hē ū si̍t-chāi kiàn-li̍p tī ho͘-siong saⁿ sìn-nāi kap lí-kái ê téng-bīn. Te̍k-pia̍t kàu Iâ-so͘ siū tèng si̍p-jī-kè ê sî, I cháiⁿ-iūⁿ kau-tāi lāu-bú hō͘ só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng, koh chiong lāu-bú kau hō͘ Iok-hān thang lâi hōng-sêng i. Tī chia ū hián-bêng hàu-chú Iâ-so͘ kap choè chi̍t ê hiân-chhe liông-bú ê Má-lī-a ê si̍t-chāi ê siōng tī-teh.