Sèng-tàn si kài-siāu Sèng-tô͘ Lóng Tio̍h hoan-hí
LO̍H Î-TŌ
1968.12.01 1043-1044 ha̍p khan hō P.32
Che sī chi̍t siú 14 sè-kí Lia̍p-teng-gú kap Tek-gú hūn-ha̍p ê si, koan-hē chok-chiá, chiàu thoân-soat sī chi̍t uī siu-su (修士) Heinrich Suso (1366 sí, ū ê kóng sī 1300－1365) só͘ siá ê. Chiàu Suso kóng: Ū chi̍t àm, i phoà-pīⁿ tó tī chh5-nih, hut-jiân khoàⁿ-kìⁿ chi̍t tuī thiⁿ-sài teh thiàu-bú, iā lâi kham i ê chhiú hō͘ i chìn-ji̍p sîn-pì kài. Hit ê choè thâu ê thiⁿ-sài ū chhiùⁿ chin hoaⁿ-hí koan-hē soè-hàn Iâ-so͘ ê koa, chiū-si "In Dulci Jubilo". Suso ê pīⁿ-thiàⁿ tuì án-ni chek-sî hó khì, āu-lâi chiū siá chit siú i tuì thiⁿ-sài só͘ thiaⁿ tio̍h ê si.
Chit siú "Sèng-tô͘ lóng tio̍h hoaⁿ-hí" choè chá ê chhau-pún sī tī Tek-kok Leipzig tāi-ha̍k (A. D. 1400), āu-lâi tē-it pái chhut-pán tī Joseph Klug ê Geistliche Lieder. 1535 nî, Lō͘-tek Má-teng tī i só͘ phian ê choè-āu chi̍t-pún Sèng-si (Geystliche Lieder 1545) lāi, chiong chit siú si tē 3 chat koan-hē Má-lī-a ê sû kái-choè sek-ha̍p tī Sin-kàu ê cheng-sîn (Tâi-gú Sèng-si séng-lio̍k chit-chat).
Koan-hē In Dulci Jubilo ê tiāu, tāi-seng chhut-hiān tī Kulg ê kàu-hoē si-koa (1535), chóng-sī i ê lâi-goân khó-lêng khah chá (14 á-sī 15 sè-kì thâu). Koan-hē chit siú si le̍k-sú siōng ū hoat-seng chi̍t-hāng chhò-gō͘, chiū-sī tng Thomas Helmore teh gián-kiù Piae Contiones ê sî, tuì kó͘-chá ê kì phó͘ hoat bô chheng-chhó, chiū tī tē 6 sió-chat hia ū nn̄g ê hiān-chāi ê 16 hun im-hû ê, i khoàⁿ choè sī khah tn̂g ê im, tì-kàu soà ke chi̍t sió-chat chhut-lâi. Neale teh hoan-e̍k ê sî, iā uī-tio̍h beh ha̍h phó͘, só͘-í tī muí chat ê tē saⁿ choā lóng ke-thiⁿ 2 jī chiū-sī News! News! Joy! Joy! kap peace! peace! Khó-sioh, chit ê chhò-gō͘ iā thoân lâi Tâi-oân. Pit-chiá ta̍k-pái chhiùⁿ kàu hia ê sî lóng kám-kak chin bô chū-jiân. āu-lâi gián-kiù chiah chai-iáⁿ kó-jiân ū chhò-gō͘, Sèng-si Pō͘-hoē í-keng ū siu-kái, sui-bóng lán ê e̍k-bûn bô oân-choân chiàu Neale ê, chóng-sī phó͘ iāsī m̄-tio̍h. ǹg-bāng tī sin ìn ê Sèng-si oē tit siu-kái, chhiáⁿ tāi-ke teh gîm ê si lóng séng-lio̍k tē 7 sió-chat hit nn̄g im, iā muí chi̍t ê tē saⁿ choā oāⁿ choè í-hā ê khoán-sit:
- 1. Chù-ì goán só͘ pò hok-im,
- 2. Thiaⁿ bû-hān chiok-hok khoài-lo̍k.
- 3. Bián kiaⁿ hûn-bōng tit pêng-an.
Chit ê tiāu sī sù lio̍k phah (%), muí sió chat sǹg 2 pán, m̄-thang gîm siuⁿ-bān, m̄nā 4 pō͘, chiū kan-ta gîm tē it pō͘ tāi-ke choê-chhiùⁿ iā hui-siông hó-thiaⁿ. Winfred Do͘glas (1867－1944) kóng tī 1741 nî Co͘ntvon Zinzendrof kap i ê Moravian hiaⁿ-tī tī Pensylvania ê Bethlehem chhiùⁿ chit siú si, 4 nî āu in ēng 13 chióng ê gú-giân siâng-sî chhiùⁿ, koh ēng kau-hióng-ga̍k phoāⁿ-chàu, si̍t-chāi sī khong-chiân ê kiat-chok. ǹg-bāng lán ta̍k pái teh gîm ê sî oē siūⁿ koa-sû ê ì-sù, phoè-ha̍p hó thiaⁿ ê soân-lu̍t, hō͘ lán "ēng si, ēng koa, ēng sîn ê hù, tāi-ke saⁿ ìn-tap. ēng sim gîm-si chok-ga̍k lâi o-ló Chú" (Í-hut-ó͘ 5：19).
