SÈNG-TÀNKOA (CHRISTMAS CAROL)
Eng-kok ū chi̍t ê tōa siáu-soat ka miâ kiò Dickens (Le̍k-kian-su) 1812-1870. I ū siá chi̍t phiⁿ ê siáu-soat kiò-chòe Sèng-tàn koa, chiū-sī chiong Kiù-chú-tàn chòe pōe-kéng lâi siá chhut lâng ê hóan-hóe; put-chí sim-sek, koh-chài ū thang chòe lán ê kà-sī.
TĒ IT CHHUT
MÔ͘-LĪ Ê IM-HÛN
Mô͘-lī í-keng kè-sin. Kò͘-sū tùi chia khí-tiám. Lūn i ê sí, bô chi̍t tiám-á thang giâu-gî ê só͘-chāi. Bo̍k-su, ia̍h-tiûⁿ ê su-kì ho̍at-lo̍h chòng-sek ê lâng, í-ki̍p Kian-līn lóng ū tǹg ìn tī i bâi chóng ê chèng-bêng-su. Kian-līn ê miâ tī seng-lí tiûⁿ sī chin ū sìn-iōng, i só͘ tǹg ìn ê bô lūn sī sím-mi̍h lóng thang chòe khak si̍t ê pó-chèng. Lāu ê Mô-lī khak-si̍t í-keng kè-sin.
Chóng-sī Kian-līn bô chiong Mô͘-lī ê miâ tùi seng-lí tiûⁿ ê pâi-pián chhat khí lâi. Liáu-āu chōe-chōe nî, pâi-pián iáu siá "Kian-līn kap Mô͘-lī siong-hōe" it-poaⁿ ê lâng lóng bat chit-keng sī Kian-līn kap Mô͘-lī Siong-tiàm; thâu chit-pái kap-chit-keng bóe-bōe ê seng-lí lâng, ū-sî kiò Kian-līn siong-hōe. ū-sî kiò Mô͘-lī. Kian-līn in lóng ìn. Chit nn̄g ê miâ tùi i lóng saⁿ-tâng.
Ah! Chóng-sī Kian-līn sī chi̍t ê "chi̍t îⁿ phah sì-cha̍p-káu-kat ê siú-chîⁿ-lô͘." Si̍t-chāi i sī "khiû koh khiām, iau-kúi koh cha̍p-liām" Gōa kài ê kôaⁿ-jo̍ah kap i m̄ saⁿ bat. Sio khì hō͘ i bōe sio, léng khì hō͘ i bōe kôaⁿ; bô ū hong pí i khah kiông-lia̍t; bô ū seh pí i khah bô chêng, bô ū tōa hō͘ pí i khah chân-jím. Hong, hō͘ seh ū khah iâⁿ i; in chiàu in ê tōa liōng lâi lo̍h lâi chhe, chóng-sī Kian-līn bōe-ōe, chû-siān si-chè ê sū Kian-līn chòe bōe kàu.
Bô lâng tī koe-lō͘ hoaⁿ-hoaⁿ hí-hí lâi kap i saⁿ chioh mn̄g kóng, "Kian-līn peh ah lâi khì góan tau chē" á-sī kā i chhéng an. Khit-chia̍h bô chi̍t ê beh kā i pun. Gín-ná bô chi̍t ê káⁿ mn̄g i chit-chūn kúi tiám. Tī i it-seng ê tiong-kan m̄-bat ū ta po͘ cha-bó͘ lâi mn̄g i ê lō͘.
Chhiⁿ-mî lâng só͘ chhī ê káu iā bat i, chóng-sī khòaⁿ tio̍h Kian-līn lâi ê sî, sûi-sî iap bé, thoa i ê chú lâng ê saⁿ-á ku, kín ji̍p thong-hāng; āu-lâi ia̍t bé liu, káⁿ-ná beh kóng "Bô ba̍k-chiu ê khah iâⁿ pháiⁿ ba̍k-siòng" ê khóan-sit.
Sui-bóng án-ni, Kian-līn lóng bô siūⁿ iàu-kín. Hóan-tńg sī só͘ ài ê, i tē it ài ê chiū-sī siám-pī jîn-chêng, lâi ná kiâⁿ ná chhia lâng cháu siám i ê lō͘.
Ū chi̍t pái, tī chi̍t nî tiong tē it kiong-hí ê ji̍t, chiū-sī Kiù-chú tàn ê chêng ji̍t. I chē tī seng-lí tiûⁿ teh bô êng, hit ji̍t sī bōe kóng tit ê kôaⁿ, siōng-chhiáⁿ bông-bū tà kàu àm-so-so, koe-chhī ê tōa sî-cheng tú-tú chiah phah 3 tiám; chóng-sī í-keng káⁿ ná àm-sî.
Seng-lí tiûⁿ ê keh-piah keng sī àm-àm o̍eh-o̍eh ê thiaⁿ, i ê su-kì chē tī hia teh chhau phoe, hit-tia̍p Kian-līn ū khui mn̂g teh kàm-sī i. Kian-līn hit pêng ê hé-lô͘ ū tām-po̍h hé teh to̍h, i ê su-kì hit pêng chha-put to beh hoa khì. Su-kì bōe tit thang thiⁿ hé-thòaⁿ tī hé-lô͘, in-ūi hé-thôaⁿ siuⁿ Kian-līn ū khǹg tī i hit keng, iā Kian-lin ū hoan-hù i, siat-sú nā kiâ hé-thio kè lâi chit pêng thuh hé-thòaⁿ chiū beh kā i sî thâu-lō͘. Su-kì ēng niá-kun tîⁿ i ê ām-kún chhì ēng la̍h-chek ê hé lâi hang hō͘ seng-khu sio. Chóng-sī i m̄-sī tōa sióng-siōng ka ōe siūⁿ la̍h-chek ê hé chòe iām-iām ê hé-lô͘, só͘-í ū sit-pāi.
"A-chek ah! Sèng-tàn chin kiong-hí! Gōan Siōng-tè sù hok-khì hō͘ lí." Chit ê sī Kián-līn ê sun-á ê siaⁿ. Kian-līn thiaⁿ-tio̍h chit ê siaⁿ chiah khí-thâu chai in sun á lâi. Kian-līn ìn kóng, "Chhúi! Bô ì bô sù!"
"Siáⁿ! A-chek ah, kiong-hí sèng-tàn sī bô ì-sù! góa phah-sǹg lí tek-khak bô hit khóan ê sim-ì tī teh!"
"Ū lah! Sèng-tàn sī siáⁿ? Beh chhin-chhiūⁿ lí chit pān, bô chîⁿ thang hêng lâng ê ji̍t lah! chai ka-kī ke chi̍t hè mī bô chit sî-kan khah hó-gia̍h! khêng siàu-phō͘ chi̍t ê khòaⁿ, khah chōe lóng sī kā lâng chioh, chioh lâng ê mī bô pòaⁿ sián! che chiū-sī sèng-tàn ji̍t lah! siat-sú chit sè-kan hō͘ góa chū-iû, chiah ê nā kiâⁿ ná teh hoah kiong-hí sèng-tàn ê lóng lia̍h lâi o̍ah-o̍ah tâi, ū-iáⁿ eh! tek-khak beh án-ni."
"A-chek ah!"
"Lí chòe lí khì siú lí ê, góa chòe góa."
"Lí kóng beh siú, lí to bô beh chiok-hō Sèng-tàn."
"Nā-sī án-ni sûi-chāi góa beh cháiⁿ-iūⁿ! sèng-tàn teh-beh hō͘ lí tit tio̍h tōa-tōa ê lī-ek, kàu taⁿ ta̍k pái lí to ū tit-tio̍h!"
"A-chek ah, góa siat-sú bōe ōe tit-tio̍h kim-sián-siōng ê lī-ek, iáu-kú tī chit sè-kan ū chin chōe hó sū lán thang tit-tio̍h lâi chòe it-seng ê lī-ek, hit tiong-kan góa siūⁿ Kiù-chú-tàn sī chòe tē-it, in-ūi án-ni ta̍k-nî Kiù-chú tàn nā kàu, góa ta̍k-pái to siūⁿ hit ji̍t sī tē-it hó ê ji̍t."
"Tùi Sèng-tàn khí-gôan só͘ siⁿ-chhut kèng-sîn ê koan-liām; siat sú nā chiong chit ê kā i the̍h saⁿ pun-lī, iáu-kú chit ji̍t sī chin hó ê ji̍t,- tùi lâng chin chhin-chhiat, sià-bián lâng, kiâⁿ chû-siān khòai-lo̍k ê ji̍t; koh-chài chi̍t nî kú-kú ê tiong-kan, ta-po͘, cha-bó͘ sim-koaⁿ chiâⁿ chòe chi̍t ê, tāi-ke chû-iū, khui in pêng-seng só͘ koaiⁿ ba̍t ê sim-mn̂g, tāi-ke tām-ōe, tāi-ke siūⁿ in lóng sī saⁿ-kap teh-beh kiâⁿ-ji̍p bō͘-lāi ê tâng-phōaⁿ; tek-khak m̄-sī hiòng pa̍t-tiâu lō͘ teh kiâⁿ ê lâng. Siūⁿ chit khóan ê sū Sèng-tàn í-gōa bô ū hit-khóan ê ji̍t. Só͘-í A-chek ah! góa kóng Sèng-tàn m̄-bat hō͘ góa ê tē-á khah tīⁿ. Iáu-kú góa sìn, ū tōa-tōa chòe góa ê lī-ek, iā í-āu iû-gôan teh-beh án-ni. Só͘-í góa tōa-tōa chiok-hō Kiù-chú tàn.!"
Tī keh-piah teh thiaⁿ ê su-kì, bô ì tiong tōa phah chhiú. Kian-līn kóng, "Koe kóng chit siaⁿ chhì khòaⁿ cheh! kiaⁿ-liáu ōe chòe bô thâu-lō͘ ê lâng lâi siú kiong-hí ê Sèng-tàn!! O̍at-thâu kā i ê sun-á kóng, hé! lí chiah gâu kóng ōe! góa chin kî-kòai lí kám m̄ khì chòe tāi-gī-sū?'
"A-chek ah! Lí kám beh siū-khì? Bîn-ná chài lâi khì hō͘ góa chhiáⁿ."
"Tán lâi khì tōe-ke̍k chiah lâi saⁿ-kìⁿ!'
"A-chek ah! Lí kám beh kóng hit hō ōe? Sī cháiⁿ-iūⁿ?
"Lí cháiⁿ-iūⁿ chhōa bó͘
"Cháiⁿ-iūⁿ sī-m̄? Góa thiàⁿ i koh!
"Thiàⁿ i! Kian-līn haiⁿ chi̍t siaⁿ, káⁿ ná siūⁿ kóng thong sè kan bô chi̍t hāng pí che khah hó chhiò, khah hó chhiò, teh kiong-hí Sèng-tàn. "Kín tǹg khì!
"Chóng-sī A-chek ah! Góa iáu-bōe ha̍p-hun ê sî, lí mā-sī m̄-bat lâi chhē góa pòaⁿ pái; lí kám beh ēng che chòe lí-iû, m̄-lâi góan tau. "Kín tńg khì!'
Góa to m̄-sī teh-beh kā lí soan khòaⁿ ū mi̍h bô, á-sī cháiⁿ-iūⁿ; lán kám bōe tit thang siong hó sī m̄?
"Kiò lí kín tńg khì sī cháiⁿ-iūⁿ?
Lí si̍t-chāi chin góan-kò͘, hō͘ góa ê sim chin kan-khó͘. Lán nn̄g-lâng kàu taⁿ to m̄-bat oan-ke. Góa sī in-ūi beh piáu-bêng góa ê kèng-ì, iā sī chiok-hō Sèng-tàn, só͘-í chiah lâi beh chhiáⁿ lí lâi-khì. Góa ūi-tio̍h Sèng-tàn tek-khak bô siū-khì. A-chek ah Sèng-tàn chin kiong-hí!
"Kín khì!"
"Iā sòa kā lí kiong-hí sin-nî. A-chek ah!"
"Kín khì!"
Sui-bóng Kian-līn án-ni, iáu-kú i ê sun-á lóng bô chi̍t tiám á siū-khì ê khóan, á-sī kóng pháiⁿ thiaⁿ ê ōe chiū chhut khì. Su-kì khui mn̂g hō͘ i chhut khì ê sî, ū koh nn̄g ê pa̍t lâng ji̍p lâi. Nn̄g lâng lóng sī hok-siòng, ū phín-keh ê lâng. In liù bō, khiā tī sū-bū-só͘ ê mn̂g-kháu. Chhiú-nih the̍h chi̍t pún kì-hù kim ê phō͘, kap kúi-nā tiūⁿ su-lūi, tùi Kian-līn kiâⁿ-lé. Tiong-kan chi̍t ê tòa hit pún phō͘-á, óa iâi mn̄g kóng, "Lí sī Kian-līn hiaⁿ á-sī Mô͘-lī hiaⁿ?"
"Mô͘-lī tī 7 nî chêng í-keng kè-sin lah, tú-tú sī tī kin-àm" Sin-sū giâ pit chiū kóng, "Tī chit nî ê tiong-kan, chit ê kiong-hí ê sî-choeh, chōe-chōe khoat-ho̍at kan-khó͘ ê lâng, bōe tit thang kap lán saⁿ-kap chiok-hō Sèng-tàn, tī chit ê sî-chūn, te̍k-pia̍t ài pī-pān tām-po̍h ê mi̍h thang lâi sàng in. Khiàm-kheh ta̍k-ji̍t só͘ tio̍h ēng ê mi̍h ê lâng sī kúi nā chheng. Bōe tit thang hióng-siū jîn-seng ê khòai-lo̍k."
"Eⁿ! Lán chia kám bô kaⁿ-ga̍k sī-m̄?"
Kaⁿ-ga̍k khiok put-chí chōe ê; m̄-kú chiah ê só͘-chāi bōe ōe hō͘ chiah ê bô chōe ê kan-khó͘ lâng tit-tio̍h Ki-tok kàu ê ùi-an; in-ūi án-ni, só͘-í góan kúi-nā ê tâng-chì ê lâng saⁿ-kap chham-siông ài bō͘-chi̍p tām-po̍h chîⁿ lâi bóe sió-khóa ê chia̍h mi̍h, kap hō͘ in seng-khu ōe sio ê mi̍h. Góan kóng chit ê Sèng-tàn ê sî-ki sī in-ūi tī chit ê sî-chūn in it-hoat kám-tio̍h in ê kan-khó͘, iā hó-gia̍h ê lâng it-hoat kám-tio̍h khòai-lo̍k ê sî. M̄-chai Kian-līn hiaⁿ hoaⁿ-hí siá lōa-chōe?
m̄-bián siá
Án-ni lí sī ài kám-siā lâi kì-hù m̄-sī?
Góa ài lín m̄-bián khǹg góa chāi-lāi, sī in-ūi lín mn̄g góa beh siá lōa chōe, góa chia án-ni kóng. Góa pún-sin bô chiong Sèng-tàn chòe hoaⁿ-hí, só͘-í góa bô chàn-sêng, hō͘ pîn-tōaⁿ ê lâng khòai-lo̍k. Ūi-tio̍h beh î-chhî kaⁿ-ga̍k á-sī siū-sán-tiûⁿ, góa í-keng ū chhut put-chí chōe chîⁿ, án-ni í-keng chin kàu-gia̍h. Só͘-í nā-sī ū hit khóan kan-khó͘ ê, bô thâu-lō͘ ê tio̍h-khì hia.
Put-chí chōe lâng bōe ōe khì hit hō só͘-chāi, kiám-chhái ū ê siūⁿ khì hit khóan só͘-chāi, lēng-khó͘ sí khah tit.
Nā-sī sí khah hó, to iā bô hiâm, thang kiám tām-po̍h siū-chōe ê lâng gia̍h.
Nn̄g lâng tôe bô, ko͘-put chiong saⁿ-sî chhut-khì.
Koaiⁿ tiàm sî-kan kàu, Kian-līn put-tek-í chiū lī-khui i, kè-khì keh piah keng; i ê su-kì tī-hia thèng-hāu kàu beh sí, Kian-līn ēng i ê ba̍k-chiu pò i chai, sî-kan í-keng kàu, thang tńg khì; su-kì sûi-sî pû tsit la̍h-chek ê hé, tī i ê bō-á.
Bîn-ná ji̍t kui-ji̍t lí siūⁿ ài hioh-khùn ho͘h?
Lí ê to͘-ha̍p nā-ōe tú-hó.
Khó-sioh bōe tú-hó, iā hioh-khùn góa siūⁿ bô kong-tō. Siat-sú góa nā kā lí khàu lí hioh-khûn hit ji̍t ê chîⁿ, lí beh kóng hō͘ lâng pháiⁿ khóan-thāi, tek-khak sī án-ni, sī m̄?
Sī.
Iā lí m̄-chai beh siūⁿ góa hō͘ lâng phái-khóan-thāi, siat-sú góa liáu chi̍t kang ê chîⁿ, lâi bô tit-tio̍h kang-chîⁿ?
Chi̍t nî chiah kan-ta chi̍t-pái nā-tiāⁿ.
Khó͘-lîn tāi! Chiong 12 ge̍h 25 chòe lí-iû, lâi jîm lâng ê lak-á! chóng-sī ko͘-put chiong, bîn-ná ji̍t káⁿ tio̍h hioh, m̄-kú āu-ji̍t chá-khí tio̍h khah chá lâi.
Su-kì kóng, hó, Kian-līn chiū thó͘ chi̍t ê tōa khùi chiū chhut-khì. Sū-bū só͘ sûi-sî koaiⁿ khí lâi. Su-kì ê niá-kun tīn tī heng-khám (in-ūi i bô chhēng gōa-khò͘) khì chhu peng; in-ūi sī Sèng-tàn-mî ê ē-po͘, só͘-í ū kap gín-ná pâi-lia̍t, iā ū kap in chhu 20 piàn; āu-lâi kóaⁿ-kín cháu tńg-khì beh kap gín-ná ng-ko̍k-ke.
Kian-līn chiàu pêng-siông ê khóan khì hit keng im-ut ê liāu-lí tiàm chia̍h àm, sui-bóng sī Sèng-tàn mî, iáu-kú só͘ chia̍h ê sī pêng-siông ê liāu-lí, só͘ ū ê sin-bûn lóng tha̍k liáu-liáu, iā chhun ê sî-kan, hian i ê kià-kim-phō͘ khí lâi khòaⁿ só͘ kià ê chîⁿ-gia̍h; āu-lâi tńg khì chhù-nih. Kian-līn tiàm hit-keng, pún-chiâⁿ sī Mô͘-lī tiàm ê chhù, tī hāng-á-lāi, kē-kē chhiⁿ-chhìn ê só͘-chāi; tû-khì Kian-līn í-gōa bô lâng káⁿ tiàm tī hia. Iā kî-thaⁿ ê chhù lóng sè lâng teh chòe sū-bū-só͘.
Beh ji̍p mn̂g ê só͘-chāi, ū chi̍t ki teh kòng mn̂g ēng tōa ki thûi á, Kian-līn tńg-lâi ê sî, lóng bô sím-mi̍h koh-iūⁿ. Bô giâu-gî i tiàm tī chit-keng ê tiong-kan, chhut-ji̍p ê sî put-sî teh khòaⁿ hit-ki. Koh-chài chi̍t-hāng, Kian-līn bô chhin-chhiūⁿ pa̍t-lâng ōe lām-sám siūⁿ (phì-lūn lâi kóng, chhin-chhiūⁿ bô ê mi̍h lâi khòaⁿ chè ū, á-sī khòaⁿ-kìⁿ saⁿ siūⁿ chòe kúi). Chóng-sī i chhng só-sî tī só-sî khang teh-beh khui-mn̂g ê sî, hit ki kòng mn̂g ê thûi-á í-keng m̄-sī thûi-á, hut-jian piàn-chòe Mô͘-lī ê bīn-siōng chhut-lâi. Mô͘-lī ê bīn ê sì-ûi ū kng teh chiò, i ê bīn-siòng khiok m̄-sī siū-khì ê khóan, iā bô sím-mi̍h thang kiaⁿ ê só͘-chāi, put kò͘ ēng i pêng-seng ê khóan, lâi khòaⁿ Kian-līn. Kian-līn khí iam-kôaⁿ, chim-chiok kā-i khòaⁿ, hit ê bīn-siōng sûi-sî koh-chài piàn-chòe pún-chiâⁿ ê mn̂g-kho̍k. (Iáu-bē liáu, āu-hō beh koh sòa-chiap.)
Tân Chheng-tiong
