Pa̍k-kha ê Lūn
1900.11 188 koàn p.89-90
4. Siong jîn-lûn. Lūn-kàu chi̍t-ke ê lāi-bīn ko͘ só hia̍p-le̍k, tang-sāi(sic) hô-pêng, ang-bó͘ saⁿ-thiàⁿ, ka koaⁿ kong-pêⁿ, bó-kiáⁿ chû-hàu, che sī jîn-lûn iàu-kín ê tō-lí. Lâng nā bô án-ni, chiū-sī siong-tio̍h ke-lāi ê in-gī. Taⁿ tuì-tiōng chit-hō pa̍k-kha ê lâng kiám ē bián-tit siong-tio̍h chit kuí hāng ê in-gī mah? Goá phah-sǹg toàn-toàn sī bē-ē. Chhiáⁿ chiū bó-kiáⁿ chi̍t n̄g hāng ê in-gī lâi lūn i chiū hó.
Sèng-jîn kóng, " Chò lâng ê pē tio̍h ū chû-ài ê sim." Chit kù m̄-bián kóng ta̍k lâng iā ē-hiáu kiâⁿ. Siông-siông khoàⁿ-kìⁿ gín-á tī chhiú-ni̍h-phō ê sî, nā tú-tio̍h thâu-sio hiⁿ-joa̍h, chò lāu-bó ê lâng chiū chheⁿ-kông cháu-chông, ba̍k-tâm ba̍k-tih. Kàu ē-kiâⁿ ē cháu ê sî, lâng nā sió-khoá kā i kāng-tio̍h, liâm-piⁿ chiū jiáng phùn-phùn, sim-koaⁿ-niû thiàⁿ tiuh-tiuh. To̍k-to̍k tī chit ê pa̍k-kha ê sî-chūn, chiū kam-goān ka-tī chân-hāi lóng bô lîn-bín ê sim; sui-jiân gín-á hó-chhuì ai-kiû iā bô beh thiaⁿ i, sīm-chì gō͘-kin-kê, ba̍k-kia̍h-cheh chhiⁿ-chhám kòng chhiⁿ-chhám kháiⁿ. Chhin-chhiūⁿ chit hō ê só͘ chò, kiám m̄-sī siong-tio̍h chû-thiàⁿ ê tō-lí mah/ Sio̍k-gú kóng, "Hó-bó sui-to̍k, iā bô kā kiáⁿ khì chia̍h," lâng kiám-thang khah su hó͘ mah?
iū-koh hiân-jîn ū kóng, "Lâng ê sin-thé bô lūn mn̂g-chháu phoê-hu lóng sī tuì pē-bó sêng-siū--ê, só͘-í m̄-thang huí-siong." Lâng nā siong-hāi--i, chiū-sī gāi-tio̍h ū-hàu ê tō-lí. Taⁿ chò lāu-bó ê lâng nā káⁿ chhin-chhiūⁿ án-ni (chiū-sī pa̍k-kha) chân-hāi i ê cha-bó͘-kiáⁿ, m̄-nā sī ka-tī teh kiâⁿ put-hàu, iā sī teh kà i ê cha-bó͘-kiáⁿ o̍h put-hàu. Chû-ài kap ū-hàu ê tō-lí nā kah siong-gāi, kî-û ê hó m̄-bián thê-khí. Só͘-í kóng, "Pa̍k-kha ū siong-tio̍h jîn-lûn."
5. Pāi hong-sio̍k. Tuì chhâ-khó pa̍k-kha ê goân-iû, lán í-keng chai chit hō pháiⁿ ê hong-sio̍k sī tuì Biáu-niû, Phoaⁿ-hui, á-sī Thán-kí siat--ê; iā chai che sī bû-tō ê hun-kun teh pìⁿ pá-hì chò thit-thô ê lō͘-ēng. Chit hō bêng-bêng sī pāi-kok ê tiāu-thâu thài-thó ē kham-tit chò lâng ê bô͘-iūⁿ leh.
Taⁿ chit ê tāi-chì nā-sī tuì Biáu-niû, á-sī Phoaⁿ-hui siat--ê, in sui-jiân sī pháiⁿ iáu-kú iā sī lâng. M̄-kú nā-sī tuì Thán-kí siat--ê, sī koh khah hián-bêng pāi hong-sio̍k. Chiàu iá-sú só͘ kì, Thán-kí sī hô͘-lî-chiⁿ sio̍k tī siù-luī, i lâi sī beh pāi Tiū-ông. Taⁿ lín tuì-tiong pa̍k-kha ê lâng, kiám kam-goān beh o̍h cheng-seⁿ, iā beh o̍h i pāi tiōng-hu mah?
Sèⁿ Chu--ê ê ka-hùn iā ū kóng, "Hū-jîn-lâng chhiat-chhiat m̄-thang chng kàu kî-hêng khá-khoán, in-uī nā chng kàu án-ni, sī ná chhin-chhiūⁿ chò kiâⁿ-pháiⁿ ê lō͘-kèⁿ. Chóng-sī lâng nā kha pa̍k kàu sè-sè lâi chhēng saⁿ-chhùn ê keng-ê, chit hō bêng-bêng sī kî-hêng khá-khoán ê chng-thiāⁿ(sic). Chèng-chong ê lâng kiám beh o̍h hit hō mah?
iū-koh kó͘-chá ê lâng sī lia̍h sù-tek chò tuì-tiōng, hiān-kim ê lâng sī lia̍h sè-kha chò miâ-siaⁿ. Só͘-í nā ū lâng beh chò chhin-chiâⁿ lóng sī tāi-seng mn̄g-khí kha ê tāi-chì, sui-jiân ū ê phín-hēng bô thang hiâm, chóng-sī in-uī kha bô thang sè chiū tek-khak lia̍h chò toā mâu-pēng. Tuì án-ni ta̍k-ke loān chhau-chhau, lóng sī teh kip-kè hit siāng kha ê tāi-chì. Goá siūⁿ siong-hong pāi-sio̍k bô khah hāi tī chit hō. Taⁿ lán sìn Chú ê lâng í-keng thoat-lī pháiⁿ hong-sio̍k, kiám beh koh ji̍p tī pháiⁿ hong-sio̍k mah?
III. Pa̍k-kha ê tāng-choē.
Lūn kàu sún sin, hāi miā, put-chû, put-hàu, siong-hong pāi-sio̍k, chit hō sui-jiân sī sio̍k tī sún-hāi ê tāi-chì, iáu-kú lán chai ū tāng-choē tī-teh, chiū-sī toā-toā tek-choē Siōng-tè. Taⁿ lūn lâng pa̍k-kha tek-choē Siōng-tè ê sū ài pun chò n̄g hāng:--
1 Chhiàm-koân. Chiū-sī lām-sám ké-oāⁿ Siōng-tè só͘ chò thian-jiân ê kha. Khe-khó kó͘-chá Siōng-tè chhòng-chō lâng m̄-nā chhòng-chō ta-po͘, iā ū chhòng-chō cha-bó͘; iū-koh bô lūn ta-po͘ cha-bó͘ lóng ū pī-pān chi̍t-tuì kha-chhiú hō͘ in. Sui-jiân ta-po͘ kap cha-bó͘ ū hun-piat, m̄-kú in ê kha-chhiú sī siāng.
Tuì hit-tia̍p kàu taⁿ ta̍k-tāi kiáⁿ-kiáⁿ sun-sun iû-goân iā-sī án-ne: boē-bat thiaⁿ-kìⁿ cha-bó͘-gín-á chhut-sì kha-té ū khut-khiok, á-sī kha-chńg-thâu-á kat kui-kiû ê tāi-chì. (Siat-sú nā ū, sī pē-bó seⁿ-chiâⁿ--ê; m̄-kú iā sī thiⁿ-chò-tāi).
Khó-sioh chêng lâng chok-gia̍t, āu-lâng lām-thoân, tuì án-ne chiong chi̍t-tuì thian-jiân ê kha chhiⁿ-chhui pe̍h-sǹg, tì-kàu hō͘ i kap ta-po͘ lâng ê kha bô siāng.
Chāi pa̍k ê lâng lia̍h-chò án-ne put-chí suí, put-chí tek-koat; chāi goá phah-sǹg chin-chiàⁿ sī toā-toā chhiàm Siōng-tè ê koân. In-uī án-ne bêng-bêng sī lia̍h Siōng-tè só͘ chò bô kàu-gia̍h hó, tio̍h hō͘ lán kā I ké-tak kàu hó; lia̍h Siōng-tè bô loā gâu, lán pí I khah gâu.
2 Biáu-sī. Chiū-sī lām-sám huí-hoāi Siōng-tè só͘ sù tiòng-iōng ê khì-khū.
Chāi-chá Siōng-tè boē chhòng-chō lâng ê tāi-seng ū chhòng-chō bān-mi̍h. I chhòng bān-mi̍h ê pún-ì khiok m̄-sī kan-ta beh hō͘ lâng piān-piān thang ēng nā-tiāⁿ: iàu-kín iā sī ài lâng tio̍h keng-êng chiáng-koán, só͘-í ū chiong chin-chē khì-khū kau-tài lâng, hō͘ lâng lī-piān thang ēng lâi tī-lí.
Taⁿ kha-chhiú chiū-sī tē it ióng, tē it siū-la̍t, tē it koân-tiōng ê khì-khū. chit hō khì-khū muí lâng sī chi̍t-hù nā-tiāⁿ bô thang ke hù, iū-koh nā phah-pháiⁿ chiū bô thang koh oāⁿ, só͘-í lâng tio̍h sè-jī ēng, pó-sioh, m̄-thang hō͘ i pháiⁿ-khì.
Chóng-sī lâng tiâu-kò͘-ì pa̍k-kha tì-kàu hō͘ i pāi-hoāi bē-kiâⁿ bē-cháu. Che bêng-bêng sī bú-bān khoàⁿ-khin Siōng-tè, kap Siōng-tè chò tuì-te̍k chiàⁿ káⁿ cheh-thoah sāi-thái kàu án-ne.
Tuì chia khoàⁿ-khí-lâi, lâng pa̍k-kha ê tāi-chì chāi-hā kiàn-siàu tī lâng, chāi-siōng toā tek-choē Siōng-tè. Chit hō koan-hē m̄-sī sió-khoá, chhiáⁿ lín ài pa̍k-kha ê lâng tio̍h siông-sè khì siūⁿ.
(āu-koàn beh koh chiap.)
