Ji̍t-pún Chuí-chai
(Liāu Sam-tiōng kì--ê.)
1910.10 307 koàn p.82-83

Ji̍t-pún chheng chò hái-kok, kî-si̍t iā sī soaⁿ ê kok; tiong-ng chē-chē soaⁿ-me̍h phòng koân; nā lo̍h toā-hō͘ soaⁿ-chuí lâu-lo̍h, pi chùn tiòng-moá, khe hô hoàn-lām, pêⁿ-iûⁿ ê hiuⁿ-siā ke-chhī nî-nî siū i-ê hām-hāi. Kīn-lâi lâng ná chē, lông-gia̍p ná khai-khún khui soaⁿ, hāi chhiū-ba̍k, só͘-í bē tòng-chuí; koh ke-chhī ná heng-ōng, thūn kū kau-lō͘ chò chhù-tē, nā lo̍h-hō͘ chuí bē tit tháu; hit ê hāi koh khah siong-tiōng. Chá-sî hoán-tńg khah ū siat-hoat tī chuí ê sū. Chit-tia̍p chò it-téng kok, iáu-kú tī chuí ê hoat-tō͘ bô oân-choân, lâng kóng sī kok ê thí-jio̍k. Sui-sī thian-chai iáu-kú thang chīn jîn-sū hō͘ i chió hām-hāi.
Peh goe̍h 8 ji̍t kàu 16: Ji̍t-pún koan-tang (Tāi-pán Kiaⁿ-to͘ í tang) lo̍h-hō͘ chò toā-chuí. Chit-pang ê chuí-chai m̄-sī kū-chûn-nî só͘ thang pí. chiàu só͘-kóng, Ji̍t-pún 300 nî í-lâi tû An-chèng nî-kan ê tē-tāng hái-tiòng í-goā m̄-bat tú-tio̍h chiah toā ê chuí-hāi. Chin-chiàⁿ sī pi-tiong ê pi, chhám-tiong ê chhám, m̄-sī pit-ba̍k ē thang kì kàu chīn, giân-gú só͘ thang hêng-iông-tit.
Tang-kiaⁿ-hú chò tiong-sim í-hā 17 koān hō͘ chuí im jîn-bîn, châi-sán, chhù-the̍h, chhân-hn̂g, pi-chùn, thih-tō, lō͘, kiô-sún-hāi sǹg bē liáu. Lóng-kiōng sún-hāi ū kuí-nā ek gîn. Kū-nî Hoat-kok Pa-lí chuí-chai iā bô kàu chiah toā.
[Lūn chuí-chai ê thóng-kè, tio̍h khoàⁿ pún-goe̍h Pò tē 80 bīn, "Loē-tē ê Siau-sit".]
Hit kuí-ji̍t lāi saⁿ-soà lo̍h chìm-chù hō͘; 11 ji̍t chiū pò thih-lō͘ phah pháiⁿ chin-chē uī, tiān-sìn tiān-oē toàn-choa̍t.
Cha̍p-jī ji̍t iā pò Hù-sū peh-soaⁿ ê ha̍k-seng 8 miâ tàng-sí 4 ê, 4 miâ put-ti khì-hiòng. iū-koh Siong-kin soaⁿ (Hakone) kheh-tiàm lâu kuí-nā keng, ū 2 ê ang-bó͘, sī Tang-kiaⁿ lâng khì hia hioh-joa̍h, hō͘ chuí lâu chìm sí.
Cha̍p saⁿ ji̍t, Karuizawa (Kheng-chéng-te̍k, Se-iûⁿ lâng chin-chē tī hia hioh-joa̍h ê só͘-chāi), chi̍t khám kheh-tiàm hō͘ chuí lâu. Koh kīn hit-tah pōng-khang tó, oa̍h tâi 40 miâ jîn-hu, 3 ê sí.
Cha̍p-it ji̍t hioh hō͘, 12, 13 koh lo̍h, 13, 14 hit nn̄g mê Tang-kiaⁿ chhī pìⁿ-chò o͘-àm, sī in-uī chè Gas (oá-su khì) ê hoē-siā hō͘ chuí phah pháiⁿ, tiān-teng hoē-siā iā thêng tiān; chí-ū ē tit tiám chuí-iû teng nā-tiāⁿ. Chi̍t mê ê tiong-kan thiⁿ-kng sì-kè toā-chuí phau-thian(sic), tiān-chhia khah chē bē sái-tit; lâng ê sim chin loān, ū ê teh pī-chuí, ū ê cháu-khì khoàⁿ toā chuí thàm chhin.
Hit-sî chin-chiàⁿ khó-lîn chhi-chhám, ū-ê kui-ke sì-soàⁿ, chhoē bô pē-bó, phah bô kiáⁿ-jî, sit-lo̍h tiōng-hu, phah m̄-kìⁿ bó͘, oh-tit chi̍t-hāng chi̍t-hāng kóng. Saⁿ-á-khò͘ hoé-si̍t lóng tī chuí-tiong, tì-kàu iau-koâⁿ-gō--ê bû-bān-sò͘; ū ê 3, 4 ji̍t bô chia̍h, kuí-nā ji̍t bô khùn.
Toā hù-hō͘ Giâm-kî (Iwazaki) Sam-chéng (Mitsui) kap loā-chē hó-sim lâng chú pn̄g-oân pn̄g-pau si̍t-bu̍t chhia lâi pun. Lio̍k-kun iā phài 200 miâ kang-peng 3 sî kan chú hō͘ chi̍t bān lâng chia̍h. Nā-sī lâng hiah-nī-chē thài pun ū kàu, siu-iông iā bē liáu. Chi̍t keng Kok-kī koán (teh saⁿ-ián ê hì-tiûⁿ) sin-iong 7 chheng lâng, chhàu-bī moá-chhù; kî-û ê biō ha̍k-hāu ta̍k keng bô m̄-ū kuí-nā chheng lâng. Tiong-kan pīⁿ--ê pīⁿ, sí--ê sí, siⁿ--ê siⁿ; siⁿ ta-po͘ kiáⁿ chiū miâ Chuí Thài-lông. Sí gín-ná bô tè tâi chiū ji̍p tī siuⁿ-á-lāi khǹg--teh. Ū ká bâi-chòng ê sin-si hō͘ chuí lâu chhut, kéng-chhat phoe-sí koh chòng i. Tī Chhian-chù ū lâng chiong chìm sí ê sin-si pa̍k tī chhiū-nih, kiaⁿ-liáu hō͘ chuí lâu-khì. Ū hū-jîn-lâng tī pī lān ê sî phō kiáⁿ, āu-lâi beh hō͘ chia̍h-ni chiah chai kiáⁿ í-keng sí loā-kú, soà tì-kàu hoat-kông. Chhī-lāi tham-lī ê siong-jîn chài chuí lâi bē. Kiù-hō͘-tuī teh pun pn̄g-oân ê sî, ū biāu-lêng ê lú-chú iā mō͘ hiám lâi thó; khó-í kìⁿ-chhut iau-gō͘ ê chhám-chōng--lah! Hit-tia̍p tī hia chō chûn beh kiù lâng tio̍h tī chhù-téng chō, tiàm chhù-téng pī chuí ê iā chin chē.
Tī chit hoān-lān ê sî thang khoàⁿ-chhut kun-chú siáu-jîn; tng loān-cha̍p ê tiong-kan chò pháiⁿ-tāi thau the̍h mi̍h ê iā ū. Chāi Chhian-chù ū 2 ê gī-kiap ê lâng, chi̍t-ê pún-sin kiù 80 goā lâng koh theⁿ chûn hō͘ lâng chē bô chîⁿ; iáu chi̍t lâng jia̍t-sim chài pe̍h-bí lâi hō͘ pī lān ê lâng, khó-sioh ka-tī tī poàⁿ-lō͘ hō͘ chè-bí ê tiān-ki kám-tio̍h, poa̍h lo̍h chuí sí. Siū lān ê lâng thiaⁿ-kìⁿ bô m̄ thè i pi-siong kám thàn. Koh tī Í-gio̍k koān ê pīⁿ-īⁿ ū chi̍t ê khàn-hō͘-hū 36 hoè, tng toā-chuí kàu ê sî āiⁿ chi̍t-ê pīⁿ-lâng 16 hoè cháu chhut; nā-sī chuí chin toā, nn̄g lâng lóng chìm-sí. Lâng o-ló hit ê khàn-hō͘-hū chīn-chit lâi sí, uī-tio̍h i ai-siong khó-sioh.
Lūn chit pang ê chuí-chai: Bê-sìn ê lâng kóng sī in-uī kin-nî chhut huī-chheⁿ. iā ū lâng kóng, Ji̍t-pún sī un-hô ê só͘-chāi, siáⁿ-sū lâng chhia-chhí, hā-thiⁿ mi̍h-sái khì hioh-joa̍h, eng-kai tio̍h siū chit hō chai-hō. Ū Tāi-sîn kóng, Lâng hoān-tio̍h chū-jiân kài, só͘-í tio̍h hō͘ I khiàn-chek. Hō͘ chī-chuī khiàn-chek? Lán kàu-hoē kóng, Sī Siōng-tè chiong ché(sic) toā-chuí kéng-chhéⁿ lâng. Ah! si̍t-chāi tio̍h--ah! " Ū chhin-chhiūⁿ Ná-a ê ji̍t, Ná-a ê sî hia ê lâng lim-chia̍h kè-chhoā......hut-jiân toā-chuí kàu lâi im-sí chèng-lâng; Jîn-chú kàu ê ji̍t iā sī án-ni. Só͘-í tio̍h kín-sīn".