Pe̍h-oē-jī ê Le̍k-sú
Koa Î-su
1932.09, no. 570 (KCC, no. 80), pp. 23-24

Lán hiān-sî só͘ teh ēng ê Pe̍h-oē-jī, sī tuì sím-mi̍h sî chiah ū? Sī sím-mi̍h sian-siⁿ chhòng khí-thâu? Chiàu goá só͘ chai, ài siá tām-po̍h lâi saⁿ-kap chham-khó.
Chá-chêng Se-kok Bo̍k-su lâi Ē-mn̂g thoân-kàu, hit-sî iáu-bē ū Sèng-keng hō͘ lâng thang tha̍k.
āu-lâi tī Siōng-hái Sèng-chheh Kong-hoē ū hoan-e̍k Hàn-bûn ê Sèng-keng chhut-pán.
Chóng-sī hit-sî, kàu-io̍k iáu-bē phó͘-ki̍p, bat jī ê lâng iā chió, bô lóng-chóng oē tha̍k Hàn-bûn ê Sèng-keng.
Só͘-í hit-sî Se-kok Bo̍k-su Táⁿ-má-jī (Talmage), Lô-thê jī-uī Bo̍k-su kap pún-toē Iûⁿ Bo̍k-su ū siūⁿ chhut Pe̍h-oē-jī. Khiok Táⁿ-má-jī Bo̍k-su ê lāu-bú kap Lô-thê Bo̍k-su ê lāu-bú iû-goân ū tàu pang-chān.
Hit-sî chiū-sī 1851 nî (81 nî chêng), chóng-sī hit sî iáu-bē ū ìn-pán, si̍t-chāi chin put-piān. Só͘-í lóng sī ēng chhâ-pán, beh ìn chheh chin huì-khì.
Si̍t-chāi lán tio̍h kám-siā in khí-thâu chhòng-siat ê khó͘-sim.
Pe̍h-oē-jī ê chheh tē-it tāi-seng ê sī "Thian-lō͘ le̍k-thêng" ê téng-poàn, che sī 1853 nî ìn--ê. Che sī Pin Ui-lîm (Wm. Burns) Bo̍k-su hoan-e̍k--ê.
āu-lâi chiū ū "Má-khó Hok-im-toān," "Lō͘-tek-kì" téng, tiah-pún ê Sèng-keng, āu-lâi ū Si-koa, ek-tì ê siáu-soat téng-téng.
āu-lâi ū oa̍h-pán, chiū chin lī-piān. Sin-iok choân-su tī 1873 nî (Pak-pō͘ siat-kàu ê tē-jī nî), tī Eng-kok ìn--ê.
Kè bô kuí-nî, Kū-iok choân-su ia̍h lóng ìn hó.
Tuì án-ni, m̄-bat Hàn-bûn ê lâng ia̍h oē tit thang tha̍k Sèng-keng.
Í-goā ia̍h ū "Sèng-keng Kì-lio̍k," "Chin-tō Būn-tap," "Chin-hok Būn-tap," "Sin-bûn Cha̍p-lio̍k," "Thian-lō͘ le̍k-thêng," "Hok-im Chin-lí," kap ta̍k khoán ê "Chhián-soat."
ia̍h ū Thian-bûn, Tē-lí, Sin-thé-lí, Tōng-bu̍t, Si̍t-bu̍t, Pit-soàn, Tāi sò͘; ia̍h ū pang-chān lâng tha̍k Hàn-bûn ê "Jī-luī ji̍p-bûn," Sù-su e̍k-kái," "Sam-jī-keng e̍k-kái."
Táⁿ-má-jī Bo̍k-su ia̍h ū tù "Ē-mn̂g-im jī-tián," che sī 1894 nî chhut-pán.
iā í-chêng Tō͘ Ka-tek (Do͘glas) Bo̍k-su ū tù "Hoâ Eng Pe̍h-oē jī-tián," che sī 1873 nî, tī Eng-kok ìn--ê.
Tī 1888 nî, Táⁿ-má-jī Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû ū chhòng "Chiang-choân Sèng-hoē-pò."
Í-goā ia̍h ū "Chú-ji̍t Sîn-liông."
Hiān-sî tī Ē-mn̂g ê Chheh-pâng só͘ hoat-hêng ê Pe̍h-oē-jī chheh ū chiâⁿ-pah khoán.
Tī Tâi-oân ê Kàu-hoē tuì chá chiū ū ēng Pe̍h-oē-jī.
Sì-cha̍p-poeh nî chêng Pa Bo̍k-su tī Tâi-lâm ū hoat-hêng "Tâi-lâm Kàu-hoē-pò" (chit pún Kàu-hoē-pò ê chiân-sin).
Tī 1891 nî Kai Bo̍k-su ū tuì Siōng-hái hoat-hêng "Tiong-se Jī-tián."
Tī 1913 nî Kam Bo̍k-su ū tuì Yokohama hoat-hêng "Ē-mn̂g im sin Jī-tián."
Pe̍h-oē-jī só͘ ēng ê hoān-uî, sī Ē-mn̂g choè tiong-sim, chóng-sī lán Tâi-oân Lâm-pak-pō͘ ia̍h sī chin phó͘-ki̍p. Í-goā tī Lū-sòng, Gióng-kong, Sin-ka-pho ia̍h sī chin-choē lâng ēng.
(In-uī ū chin-choē Ē-mn̂g lâng tī chiah ê só͘-chāi).
Pe̍h-oē-jī tuì chhòng-siat (1851) kàu-taⁿ 81 nî kú, pang-chān lâng tha̍k Sèng-keng bat tō-lí, hit ê lī-ek si̍t-cha̍it hui-siông toā. ia̍h só͘ ēng ê hoān-uî í-keng chin khoah. ǹg-bāng lán tāi-ke chhut-la̍t kó͘-bú, hō͘ choē-choē lâng bat Pe̍h-oē-jī, chiū tuì án-ni oē-hō͘ choē-choē lâng thang tit-tio̍h Hok-im. Che chiū-sī lán sìn-tô͘ ê gī-bū, ia̍h sī khí-thâu chhòng-siat Pe̍h-oē-jī ê lâng só͘ hi-bōng--ê.