LÂU LIN KAP BI̍T Ê TOĒ
Chāi Pa-se: Khèng-sêng siá
1965.10.15 P.17-20
Chit phiⁿ sī Chiong-hoà koān Jī-lîm tìn 5 Ha̍p-heng kàu-hoē ê sìn-tô͘ î-bîn khì Pa-se só͘ siá tńg-lâi hō͘ in ê tióng-chip ê phoe. Pit-chiá Khèng-sêng sī Goân-táu chhut-sin ê jīm-chit-chiá.
Tuì Pa-se só͘ pò chiah ê siau-sit, ún-tàng oē hō͘ tho̍k-chiá hoan-gêng chiah tio̍h.
Lia̍t-uī hoan-ho͘ kap kek-lē lâi sàng goán ê siaⁿ í-keng keng-kè chiong-kūn nn̄g nî lah. Sió-tī tē jī pái kia̍h-pit siá tām-po̍h goán ê siau-sit kap Pa-se ê lông-gia̍p hō͘ lín chai. Tāi-seng ài kám-siā Siōng-tè, in-uī I ín-chhoā goán kàu tī lâu lin kap bi̍t ê toē, an-pâi an-ku lo̍k-gia̍p kap sù-goán lêng-sèng kap jio̍k-thé ê bí-niû toā hong-hù, koh chiàu-kò͘ goán pêng-an, tio̍h kám-siā Chú, lâi kám-siā Chú, in-uī I toā un-sù.
Goán chin ū hok-khì, tī bô phah-sǹg ê tiong-kan, tuì 5 ge̍h Chú ū chhe I ê tiong-po̍k, chiū-sī tī Pîn-tong ê toā kàu-hoē léng-tō saⁿ-cha̍p goā tang kú, tāi-ke só͘ chun-kèng ê Khó͘ Iú-châi Bo̍k-su kap bo̍k-su-niû kàu Pa-se, Chú ū an-pâi chin tú-hó i ê kong-chú Chhiâu-sè Tiúⁿ-ló, toà tī lī goán chia 25 kong-lí hn̄g ê Pintotama(ビイントグマ) ê só͘-chāi teh ióng-koe, iā sī siū Chú chiok-hok ê ke. Khó͘ Bo̍k-su in choân-ke tû-khí lâu chi̍t, nn̄g ê lâng kò-chhù í-goā, lóng tī Sèng-ji̍t ê chá-khí chiū kàu pài-tn̂g lé-pài, tuì án-ni goán oē tàng niá-siū tio̍h i só͘ pun hō͘ goán lêng-sèng-chiūⁿ hong-hù ê bí-niû. Chan Thian-lâi Sian-siⁿ, tuì 6 ge̍h khí, tī Sèng-ji̍t ê téng-ē-po͘ lóng tī Sèng Pó-lô kàu-hoē choè-kang. I ia̍h sī chin thiàⁿ Chú ê kang-lâng, goán put-chí siàu-liām i, siū tio̍h i nî goā kú ê poê-iúⁿ, goán ê lêng-sèng ū tióng-chìn. Khí-thâu lé-pài sī goán kuí hō͘, i-goā bô pa̍t lâng chham-ka, hiān-sî ū khiā-khí tī chit hū-kūn ê Tâi-oân ê hiaⁿ-tī kap goā-séng chī-bē lâi saⁿ-hap lé-pài. Chū-hoē jîn-sò͘ 40 goā lâng, hiàn-kim choè-kūn pêng-kun sī Pa-pè 17500 クルゼイロ, án-ni, muí lé-pài ê hiàn-kim oāⁿ sǹg Tâi-pè sī 430 goā kho͘, pí-kàu khí-thâu sī chìn-pō͘ 10 pē. Kám-siā chú, goán ǹg-bāng tī 2 nî āu oē koh chìn-pō͘ hiān-sî ê 10 pē, í-keng ū kè-e̍k tī 5 nî āu beh koh khí sin ê lé-pài-tn̂g, ū soàn kim-gia̍h sī 5000 kho͘ Bí-kim í-siōng, ǹg-bāng lín saⁿ-kap kî-tó, kiû Chú pang-chān goán ê sìn-sim kian-kò͘, hō͘ goán oē chiàu sî lâi ko-kú khah koân ê si̍p-jī-kè tī chit ê só͘-chāi lâi êng-iāu I ê sèng-miâ.
▲Chia ê seng-oa̍h.
Lín ún-tàng chin koan-sim goán ê seng-oa̍h kap lông-gia̍p seng-sán, koan-hē seng-sán hong-bīn, thâu chi̍t nî, in-uī toā-pō͘-hūn ê kang lóng hē tī kiàn-tiok, khah bô sî-kan thang chèng chhài, koh-chài siⁿ-nn̄g-koe ia̍h chhī khah chió, nn̄g kè pí hiān-sî sio̍k chi̍t poàⁿ, kai-chài Chú ū sù goán siông-jiông hó siu, tuì sió-sióê chhù-lāi chèng 7- phêng, hō͘ goán siu 1000 kho͘ Bí-kim, tuì án-ni koh cheng-ka chhī 1000 chiah ê siⁿ-nn̄g-koe, oē tit chiu-choán hó-sè, lóng bô hoat-seng sím-mi̍h khùn-lân. In-uī goán só͘ toà-lâi ê chîⁿ sī iú-hān nā-tiāⁿ, koh-chài pho͘-phiⁿ tām-po̍h tī tâng kiâⁿ ê tiong-kan. Kóng chit ê, m̄-sī chhut tī phín-phóng, sī ài hō͘ lán chai, tâng kiâⁿ put-lī tâng-miā. Goán ê Bí-kim oāⁿ liáu lah, kám-siā Chú ê toā un-tián, tuì kū-nî ê Sèng-tàn chêng koe-nn̄g chiū khí-kè, kàu hiān-sî chiū-sī choè hó ê sî, sió-tī só͘ chhī ê koe sī pí Eńg-tit chip-sū khah chió, tī chiaⁿ-ge̍h tiong ū tuì kám-mō͘ lâi hoat-seng コクシユム ê pīⁿ, hit sî ū-sí chiâⁿ pah chiah khì, kai-chài Chú ê lîn-bín, choân-pō͘ chù-siā 4 hoê chiū hó--khì. Hiān-sî nn̄g muí ji̍t siⁿ 1000 chhut-thâu lia̍p, sûn-ek sī oāⁿ sǹg Tâi-pè 500 kho͘ í-siōng. Chèng chhài iā sī put-chí hó, tuì chiaⁿ-ge̍h kàu hiān-chāi, muí lé-apì só͘ boē ê chhài pêng-kun ū Tâi-pè 1700 kho͘ í-siōng, án-ni, liân siông-jiông ê siu-ji̍p, muí ji̍t ū Tâi-pè chiâⁿ chheng kho͘ ê lī-sûn teh ji̍p-lâi, nā-sī Eńg-tit Chip-sū sī koh-kah ke. Tuì chit ê oe̍h-oe̍h ê bīn-chek, chi̍t hō͘ put-kò chi̍t Tâi-kah khah ke-á ê toē, ta̍k ji̍t lī-ek chiah-nih toā, lín siūⁿ, kiám m̄-sī Chú kî-biāu ê un-sù. Goán 6 hō͘ tiàm choè-tui, ta̍k ji̍t chhiong-moá hoan-hí kap khoài-lo̍k, phāu oán-tāi ê hi-bōng, koat-ì uī-tio̍h ài lī-ek Chú ê sèng-miâ, hiòng-chêng teh hùn-tò͘. Goán lóng chin bô-êng, tû-khí 7 tiám cheng ê an-bîn kap chia̍h-pn̄g ê sî-kan í-goā, lóng sī teh kang-chok, ia̍h ū kè-e̍k kuí nî āu beh lâi-khì Sèng-toē khoàⁿ-khoàⁿ leh. Kiû Chú pang-chān goán sù chit ê sū oē chiâⁿ, kàu hit sî oē ēng kiong-kèng lâi siūⁿ Chú ê thiàⁿ kì-liām I. Goán 6 hō͘ lóng ū koh khí chi̍t tòng ê siông-jiông chhù, í-keng khí hó soà chèng khùn lo̍h-khì lah, siông-jiông khún sī ka-kī choè ê. Chit kuí ji̍t Chng Chheng-lông Sian-siⁿ kè-e̍k ài lâi kap goán chèng siông-jiông, i sī tī Sèng Pó-lô chhī ê kang-chhiúⁿ teh chiū-chit, chi̍t kò ge̍h ê kip-liāu ū Tâi-pè 5000 kho͘, i sī tam-jīm tiān-khì hong-bīn, siông-siông ka-pan, só͘-í ka-soàn tī hit lāi-bīn. Sui-jiân sī án-ni, i ia̍h siūⁿ beh sî, lâi chèng siông-jiông kap choè chhiⁿ-kó ê seng-lí, í-keng lâi tī Ông Tiúⁿ-ló ê toē teh chún-pī hē siông-jiông chhù ê toē ki lah. Goán kuí-nā lâng kàu 10 ge̍h ài koh khí chi̍t keng ê koe-á-kián chhù kap khí 1000 chiah hūn ê koe-sià, 9 ge̍h chi̍t lâng ū-tēng beh ji̍p 2000 chiah ê koe-á-kiáⁿ, tān-sī nn̄g kè nā kè-sio̍k it-ti̍t hó, kiám-chhái beh ji̍p khah chió chiah. Goán ê ji̍t-siông ê seng-oa̍h chin hong-hù, Chú sù goán lóng bô khiàm-kheh, muí ji̍t 3 chhan lóng ū Pa-se chhut-sán ê ké-chí, í-goā ū tiám-sim, chiū-sī コーヒパーン, バタ, gû-lin, chiàu lán ê su-iàu, si̍t-chè siōng thâu chi̍t nî sī m̄-káⁿ án-ni hióng-siū. Tuì chit ê hō͘ lín chai, Chú ê un-tián kap sù-hok joā-nih toā, m̄-sī lâng ê pún-sū. Ū choē-choē Tâi-oân ê hiaⁿ-tī, in kàu Pa-se bô joā-kú chiū sit-bāng koh tò-tńg khì, hiān-chāi iáu ū chin-choē lâng tī Sèng Pó-lô chhī, iáu-bē tit-tio̍h an-ku lo̍k-gia̍p, só͘ choè ê sī hoān-hoat ê sió seng-lí, tuì án-ni, lán thang chai Chú siông-siông kap lán tông-chāi, teh pó-hō͘ khoàⁿ-kò͘ lán.
▲ Pa-se ê lông-gia̍p.
Soà lo̍h-khì ài pò Pa-se ê lông-gia̍p hō͘ lín chai. Pa-se kok sī chin toā, tāi-iok ū Tâi-oân ê 3, 4 pah pē toā, jîn-kháu 7, 8 chheng bān lâng nā-tiāⁿ, toā pō͘-hūn ê lâng lóng chi̍p-tiong tī kok oā siâⁿ-chhī kap tiàm tī tiān-chhia ê soàⁿ-lō͘ piⁿ ê sió to͘-chhī, toā pō͘-hūn ê lâng lóng sī lô-tōng-chiá, in lóng lī-iōng chē tiān-chhia khì kang-chhiúⁿ thong-khûn. Chia ê kang-chhiúⁿ toā koh chin-choē, iā put-chí hoat-ta̍t, sió pō͘-hūn ê lâng toà tī chng-kha, in lóng ū thoân-thóng-tek ê si̍p-koàn, chiū-sī ài choè hō͘ lâng chhiàⁿ-kang ê lâng, khah m̄ ài ka-kī keng-lông ê khoán-sit, nā-sī khah chá lâi ê Tek-kok lâng kap Ì-tāi-lī lâng, in chin-choē sì-soàⁿ chāi chng-kha keng-êng bo̍k-tiûⁿ kap sió kang-gia̍p, lóng put-chí sêng-kong, Ji̍t-pún lâng ia̍h sī chin-choē tī chng-kha ióng-koe kap chèng ké-chí, chèng chhài, iah9 chin sêng-kong, in ê ka-cho̍k sò͘ chiàm ū 7, 8 siâⁿ, lóng ū chū-ka iōng ê chhia, ū ê chi̍t hō͘ 3, 4 tâi, thiaⁿ kóng lóng sī khang-chhiú lâi Pa-se chiah thàn ê. Í-goā ū 2, 3 uī Ji̍t-jîn ê toā chéng-koe-tiûⁿ, hit ê châi-sán chin oh-tit kó͘-kè, muí keng lóng ū siông-siông pó-chhî 10 bān chiah ê tuì Pak Bí î-ji̍p ê chéng-koe, thang èng-hù choân Pa-se ê ióng-koe ka só͘ su-iàu ê koe-á-kián. chóng-sī khah sió ê chéng-koe-tiûⁿ tī chia ia̍h sī ū, án-ni, Pa-se ê lông-gia̍p ia̍h sī toā ê chin toā, soè ê chin soè, chhin-chhiūⁿ chuí-tiū ia̍h ū chi̍t hō͘ keng-choh kuí-nā chheng kah, ū toā tâi ê siu-be̍h-ki, トラツクター, chū-tōng-chhia chin-choē tâi, koh ū put-chí choē ê chhiàⁿ-kang lâng, ēng toā kui-bô͘ teh keng-êng lông-gia̍p ê ia̍h ū. Chóng-sī pí-kàu goán chit hō͘, chí-ū chi̍t Tâi- kah chhut-á ê toē, ia̍h bô トラツクター, tio̍h ēng ti-thâu ku̍t teh chèng-choh, ēng soè-tâi ê chhiú-chhia-á teh ūn-poaⁿ, kám-kak tè sî-sè boē tio̍h, lī thiⁿ kap toē ê hn̄g ê khoán-sit. Chóng-sī Chú Iâ-so͘ ê oē ū kóng, chhek-chiáu-á Thiⁿ Pē Siōng-tè ia̍h khoàⁿ-kò͘ i, hô-hòng lán lâng sī pí chhek-chiáu-á khah kuì-khì, I ia̍h ún-tàng thiàⁿ lán. Taⁿ goán chiah ê sió lông, chiū-sī teh seng-sán toā lông só͘ boē tàng seng-sán ê mi̍h-kiāⁿ. Chhin-chhiūⁿ khah kuì-khì ê chhài-luī, á-sī siông-jiông kap koe-nn̄g, án-ni, nn̄g pêng ê seng-sán kè-kek ê pí-kàu, ún-tàng lín oē chin tio̍h-kiaⁿ, chiàu tuì sán-toē lâi ê Tâi-oân ê hian-tī Chhoà Sian-siⁿ, i ū boé 200 goā Tâi kah teh chèng tiū-á, i kóng, chhek-á 60 公斤 sī A-se chîⁿ 4000 クルゼイロ, oāⁿ sǹg Tâi-pè tú-tú sī 100 kho͘, chiàu án-ni sī sio̍k Tâi-oân chi̍t-poàⁿ khah ke, hit-sî goán só͘ chhut ê hoe-á-chhài toā luí ê chi̍t táⁿ (12 lia̍p) sī koah lâng 2000クルゼイロ, án-ni, nn̄g táⁿ hoe-á-chhài kap 100 Tâi-kun ê chhek-á pîⁿ choē chîⁿ. Goán tī chia boé put-chí suí ê pe̍h-bí, chhia lâi kàu chhù, koh kah chi̍t kha bí-tē-á, án-ni chi̍t pau 60公斤Pa-se 11,500クルゼイロ, oā sǹg Tâi-pè sī 288 kho͘ goā, in-uī seng-lí lâng sǹg ūn-kim, ka-kang kap lī-sûn lia̍h chin hó thàn.
Pa-se ê toā-lông sī toā kàu chin toā, soè ê sī chin soè. Nā-sī Siōng-tè an-pâi chin tú-hó, lóng ū khoài-lo̍k ê seng-oa̍h. Goán sī sio̍k sió-lông, tān-sī tuì seng-sán hong-bīn lâi khoàⁿ, si̍t-chāi thang kám-siā Chú, I hō͘ goán khiā tī pí siōng put-chiok, pí hā iú û ê kai-toāⁿ lah. Khiā tī chit ê lip-tiûⁿ lâi khoàⁿ téng-bīn ê toā-lông, in lī-iōng ki-hâi ê la̍t lâi chèng-choh kap siu-sêng, lâi tit-tio̍h tāi-liōng ê seng-sán, tuì án-ni iā bat siông-siông tú-tio̍h seng-sán kè-to, sán-bu̍t pan-gî ê hiān-siōng, uī-tio̍h án-ni, khui-sún ê chiân-lē iā bô chió. Chhin-chhiūⁿ kū-nî chèng bé-lêng-chû ê toā-lông, iû-goân tú-tio̍h poa̍h-kè ê goân-in lâi liáu ke-hé ê ia̍h chin-choē. Koh oa̍t tò-tńg lâi khoàⁿ, kap goán tông-téng he̍k-chiá í-hā ê sió-lông, á-sī choè chhiàⁿ-kang ê lâng, in lóng ēng chin tan-sûn 5 hong-hoat teh keng-choh, lóng bô teh tio̍h-kip phín-chéng kái-liông kap cheng-ka seng-sán, ia̍h bô kēng-cheng sèng, chin pêng-hoân teh seng-oa̍h, choè kang-lâng ia̍h bô siūⁿ ài ku̍t chi̍t-kak-á chèng chhài, liân chhiⁿ-chhài ia̍h tio̍h boé. Sui-jiân sī án-ni, in ia̍h chin khoài-lo̍k, nā- kàu pài la̍k, ū ê hioh-khùn bô choè kang, ū ê choè chi̍t po͘, khah phah-piàⁿ ê ia̍h ū choè kui ji̍t, lé-pài-ji̍t sī lóng hioh-khùn, chóng-sī in bô teh lé-pài, khah choē lóng teh thit-thô.
Koan-hē Pa-se ê tē-chit, sī sng-sèng chin tāng, chiū-tiong Sèng Pó-lô chiu ê thó͘-toē sī choân sè-kài sng-sèng tē it tāng ê, só͘-í tio̍h ēng chio̍h-hoe tiau-hô, ki-puî sī ēng koe-tiâu-pùn, koh tio̍h ài lo̍h sam iàu-sò͘ ê hoà-kak puî-liāu, chèng chhài chiah oē khí-lâi, kiám-chhái sī m̄-bat choè hong-thai ê goân-in, pīⁿ-thâng hāi chin giâm-tiōng, chhin-chhiūⁿ トマト, hô-lân-tāu, bín-tāu chi̍t lé-pài tio̍h ài phū nn̄g pái ê tāi-seng-hùn, nā-sī bô, chin iông-īⁿ hoat-seng pīⁿ, kuí ji̍t tiong-kan chiū piàn choè siu-sêng ê ǹg-bāng lóng bô-khì. Só͘-í choē-choē ê Ji̍t-pún lâng, in tuì chèng chhài lâi tit-tio̍h chu-pún, āu-lâi chiū hoat-tián tuì choan-bûn ióng koe, he̍k-chiá tuì pa̍t khoán ê chit-gia̍p khì. Goán ia̍h ū kè-e̍k kàu āu-lâi ài hoat-tián tuì ióng ti kap leng-gû, bah-gû ê hong-bīn khì, sī chiong-lâi put-chí ū ǹg-bāng ê sū-gia̍p ê khoán-sit. Hiān-chāi Pa-se chèng-hú ū teh chióng-lē lâng khì lāi-lio̍k Ò-tē khai-hoat, chiū-sī chi̍p-thoân ê, ēng 400 kah choè chhù-toē kap khí lé-pài-tn̂g, ha̍k-hāu, koh-chài chi̍t hō͘ koah-tong 100 台甲ê bī-khai ê toē thang khai-khún, m̄-bián tuì chèng-hú boé, ài chhut thó͘-toē ê chhek-liōng-huì kap teng-kì-huì. Tī chi̍t lé-pài chêng, tuì Sin-tek lâi ê Chiam Sian-siⁿ, i kóng in 7 lâng ū khì sin-chhéng, í-keng phoe-chún liáu, bô kú oē khì khai-khún lah.
▲ Kang-chok cheng-sîn
Choè-āu lâi kóng, beh tī Pa-se keng-lông ài ū khek-khó͘ nāi-lô, chhin-chhiūⁿ lán tiàm tī oe̍h-oe̍h ê Tâi-oân, lông-gia̍p hong-bīn sī kan-ta tui-kiû tan-uī bīn-chek ê cheng-ka seng-sán, lô-tōng ū sî liân àm-sî soà choè thàu-kè, lán ū chit khoán kēng-cheng si̍p-koàn, liân in Jit-pún lâng khoàⁿ liáu ia̍h put-chí chù-ba̍k. Bat chi̍t uī goán ê chhin-iú池田, kóng goán Ji̍t-pún lâng beh thài oē iâⁿ lín Tâi-oân lâng, lán chai Ji̍t-pún lâng ia̍h sī put-chí khûn-lô ê bîn-cho̍k, tī chia choân-kok só͘ su-iàu ê chhài-luī chiàm 7, 8 siâⁿ sī in seng-sán ê, tī Sèng Pó-lô kap Mogi (モジ) ê chhī-tiûⁿ ū sò͘ pah lâng teh boē chhài, ia̍h chiàm 8 siâⁿ sī Ji̍t-pún lâng, m̄-bat khoàⁿ-tio̍h in ê lâng choè khit-chia̍h. Chiàu khoàⁿ, Pa-se ê lông-gia̍p sī chiong-lâi put-chí ū hoat-tián sèng, ia̍h hō͘ lán thang khǹg chin toā ê ǹg-bāng. Hiān-sî goán bô khiàm-kheh, chiū-sī kiâⁿ chiūⁿ koe-sià téng, lóng sī thiaⁿ-tio̍h koe teh kho͘-toan ê siaⁿ kap khoàⁿ-tio̍h koe-nn̄g ji̍p-khì, kàu siông-jiông chhù-lāi, ia̍h sī khoàⁿ-tio̍h sûn-pe̍h ê siông-jiông chiām-chiām teh toā lia̍p; chhut-khì kàu chhài-hn̂g, só͘ khoàⁿ sī chhiⁿ-chhuì iù-nńg ê chhài-luī, ū ê chèng bô joā-kú, ū ê kūn tī siu-sêng, lóng-sī oē tit khoàⁿ-chhut chō-bu̍t Chú ê si-un ê. Choè hó ê, chiū-sī nā kàu Sèng-ji̍t oē thang hióng-siū lêng-sèng choè-toā ê iân-sia̍h, sui-jiân sī án-ni, kiû Chú pang-chān goán sî-kheh kéng-séng kî-tó, hō͘ goán bô-lūn kéng-gū hó-pháiⁿ, lóng oē ēng kám-siā kap o-ló, í-ki̍p it-chhè ê só͘ choè lâi êng-kng Chú ê miâ.
À-bēng.
