O͘-a toà piáⁿ kap bah lâi iúⁿ-chhī goá
Tè En̂g-soân
1965.11.15 P.20
1965.12.01 P.9-11
Ji̍t chêng kèng-chiap Pún-siā phian-chhip-sek ê phoe, ài goá siá kuí jī lâi kiàn-chèng Siōng-tè ê un-tián. Goá chi̍t sim chin hoaⁿ-hí, thang koh chi̍t pái lâi hoê-sióng Chú ê thiàⁿ; sī chhuì-chi̍h oh-tit kóng-bêng ê. iā thang hō͘ tāi-ke siong-sìn Siōng-tè ê oē sī khak-si̍t, éng-oán bô boē kì-tit I ê peh-sìⁿ lâi kiù in. Khak-si̍t sìn o͘-a toà piáⁿ kap bah lâi chhī Sian-ti I-lī-a ê kò͘-sū, m̄-sī sîn-oā(神話), sī chin-si̍t.
Tān-sī chhiáⁿ goān-liōng goá, sī sî-tāi ê lo̍k-ngó͘-chiá; iū-koh pit chin tun, m̄ choè chú. Sui-jiân sī án-ni, goān êng-kng kui tī Chú.
Sî-tāi ná bûn-bêng, kho-ha̍k ná chìn-pō͘, khó-sioh choē-ok iā ná ke-thiⁿ. Siông-siông bat thiaⁿ lâng thó͘-khuì kóng, "Choē-ok lûn-bông, jîn-sim put kó͘"(罪惡淪亡,人心不古).
Lán seng-chûn tī chit tiong-kan, boē bián-tit oē tú-tio̍h choē-choē ê táⁿ-kek; he̍k-sī jio̍k-thé ê pīⁿ-thiàⁿ, keng-chè ê khùn-lân, kia̍h ba̍k bô chhin, tì-kàu sìn-sim iô-tāng; lia̍h choè Siōng-tè m̄-tihN8 lán. Sì-bīn khoàⁿ bô lō͘ ê sî, soà chhin-chhiūⁿ Iok-pek ê bó͘ kā Iok-pek kóng, "Lí iáu-kú chip-siú lí ê sûn-choân mah? Tio̍h khì-choa̍t Siōng-tè lâi sí" (Iok-pek-kì 2:9). Tng tī chit ê sî-chūn, choē-choē lâng boē tit-tio̍h an-uì, hoán-tńg khì-sak Siōng-tè, lī-khui Siōng-tè. Ū-sî hoán-tńg khì kiâⁿ só͘ m̄ eng-kai kiâⁿ ê lō͘, choè só͘ m̄ eng-kai choè ê sū, koh-khah tek-choē Siōng-tè, pòng-to̍k Siōng-tè ê Sèng-miâ.
Chhiáⁿ lán tio̍h oē kì-tit, Chú tī boē siū-hāi ê tāi-seng, tuì ha̍k-seng kóng, "Goá bô beh pàng lín choè bô pē ê kiáⁿ" (Iok-hān 14:18). iū 27 chat, "Goá ēng pêng-an lâu teh hō͘ lín, goá chiong goá ê pêng-an siúⁿ-sù lín; goá teh hō͘ lín, m̄-sī chhin-chhiūⁿ sè-kan teh hō͘ lâng ê khoán, lín ê sim bo̍h-tit peh-pak, bo̍h-tit kian-hiâⁿ." Iok-hān 16:33 " Goá í-keng chiong chiah ê kā lín kóng, hō͘ lín tiàm tī goá ū pêng-an. Tī sè-kan lín ū khó͘-lān; to̍k-to̍k lín thang pàng-sim: goá í-keng khah-iâⁿ sè-kan."
Kám-siā Chú, tng lán tī sì-bīn khoàⁿ bô lō͘ ê sî, Chú ū chit khoán an-uì kap bián-lē ê oē, kàu-gia̍h choè lán ki̍p-sî ê pang-chān kap bián-lē.
Tān-sī kiám-chhái ū lâng siūⁿ, che kiám oē sìn tit, tì-kàu giâu-gî, lia̍h choè sī sîn-oā(神話). Tio̍h chai sìn-gióng sī tuì keng-giām--ê, ná keng-giām ná oē khak-sìn, Chú sī hū chek-jīm lâi tuì lán kóng ê.
Chhiáⁿ tāi-ke tio̍h siông-siông gîm chit siú si, oē ná ke-thiⁿ lán ê an-uì kap khuì-la̍t.
1. Tú-tio̍h chhì-liān, chai-ē, uî-lí chin kan-khó͘,
Tì-kàu loé-chì, sit-bāng, sì-bīn khoàⁿ bô lō͘;
Lí só͘ tit ê un-sù, ta̍k hāng siūⁿ lâi kì,
ún-tàng moá-sim kám-siā Siōng-tè toā chû-pi.
Hô Chú ê un-sù lí tio̍h sǹg, tio̍h siàu,
Chú ê un-sù lí káⁿ sǹg boē liáu;
Chú ê un-sù ta̍k hāng sǹg lâi kì,
ún-tàng moá-sim kám-siā Siōng-tè toā chû-pi.
2. Ū-sî khoà-lū, hoân-ló, tì-kàu sim loān-loān,
Giâu-gî Siōng-tè thiàⁿ-thàng, pe si̍p-kè m̄-goān;
Lí só͘ tit ê un-sù, koh chài siūⁿ lâi kì,
Giâu-gî chiū oē bô-khì, ji̍t-ji̍t ài gîm-si.
3. Só͘-í keng-kè chhì-liān, put-lūn toā sió sū,
Bo̍h-tit loé-chì, sit-bāng, Siōng-tè éng choè Chú;
Lí só͘ tit ê un-sù, chiàu kū siūⁿ lâi kóng,
Chú oē an-uì, pang-chān, ín-chhoā kàu Thian-tông.
Chit siú si chin-chiàⁿ oē choè lán toā ê pang-chān.
Taⁿ goá tī chia beh lâi kóng-khí chi̍t ê chin toā ê kiàn-chèng, ū lâng tha̍k I Ông 17:1-7, chiū-sī tng Í-sek-lia̍t ông A-hap chhoā goā-pang ê Se-tùn ông Iat-pa-le̍k ê cha-bó͘-kiáⁿ Iâ-sè-piat choè bó͘ liáu-āu, siū ín-iú soà khì ho̍k-sāi in ê sîn-pu̍t Pa-le̍k lâi pài i. Soà iú-he̍k toā sió ê koaⁿ-oân, kok-bîn lī-khui Siōng-tè, toā-poàⁿ lóng khì ho̍k-sāi Pa-le̍k. che kàu-gia̍h choè lán sìn-tô͘ kap sio̍k-jîn kè-chhoā ê toā kàm-kài.
uī-tio̍h án-ni, Siōng-tè chhe I ê sian-ti Í-lī-a tng-bīn khì chek-pī A-hap ông kóng, "Goá kí éng-oa̍h Iâ-hô-hoa Í-sek-lia̍t ê Siōng-tè, chiū-sī goá khiā tī I ê bīn-chêng ê lâi kóng, chí kuí nî, beh kàng hêng-hoa̍t hō͘ lín, m̄-nā bô lo̍h-hō͘, iā beh bô lo̍h lō͘-chuí." án-ni, hit ê ki-hng m̄-sī sió khoá, hō͘ choân-kok ki-hng bô thang chia̍h, hō͘ in tī kan-khó͘ tiong, ǹg-bāng oē hoán-hoé, lâi koh tû-khì ké ê sīn-bêng, lâi ho̍k-tò in chó͘-sian ê Siōng-tè Iâ-hô-hoa.
Tng hit sî Siōng-tè bēng-lēng sian-ti Í-lī-a cháu-khì bih tī Ki-li̍p-khoe piⁿ, Siōng-tè chhe o͘-a lâi chhī i. Sian-ti sìn Siōng-tè ê oē, chiàu án-ni kiâⁿ, o͘-a kó-liân ta̍k chá-khí, ta̍k ē-hng kā piáⁿ kap bah lâi chhī i; chhuì-ta ê sî lim khoe-chuí, kàu khoe-chuí ta, Siōng-tè koh bēng-lēng i khì Se-tùn ê Sat-le̍k-hoat, Siōng-tè bēng-lēng chi̍t ê chiú-koáⁿ lâng lâi chhī i, hō͘ i pân-lāi ê iû boē ta, tháng-lāi ê mī-hún boē kiám-chió. Siōng-tè kóng liáu, sian-ti khak-sìn, chiàu án-ni kiâⁿ. Sian-ti hū-chek kàu chin an-choân, kàu 3 nî moá, lóng bô khiàm.
Lūn chit ê kò͘-sū, kiám-chhái ū lâng m̄-káⁿ sìn, lia̍h-choè sī sîn-oā(神話). O͘-a thái oē ū bah kap piáⁿ, koh m̄-sī chi̍t poàⁿ pái, koh sī kè-sio̍k chhī i; ông to bô thang chia̍h, ki-hng kàu-ke̍k, peh-sìn bô m̄ kiò khó͘ liân thian. Ông chhe lâng beh khì chhē sian-ti lâi thâi i, hô-hòng sī o͘-a, chiú-koán lâng thài oē ū thang chhē i leh? Tuì chia thang khoàⁿ chhut Siōng-tè 5 koân-lêng kap thiàⁿ-sim; chá án-ni, kin-á-ji̍t iā sī án-ni, kàu éng-oán bô piàn-oāⁿ.
Siōng-tè chá chhī Í-lī-a, che sī sū-si̍t. Kin-á-ji̍t iā koh chi̍t pái hián-chhut I kî-biāu 5 thiàⁿ-thàng lâi thiàⁿ goá, iúⁿ-chhī goá, chin-chiàⁿ ná siūⁿ ná chhut-kî, ná kóng iā ná hó thiaⁿ, ná kám-kek.
Taⁿ goá lâi kóng hit ê keng-kè, lâi chèng-bêng Siōng-tè chá tī-teh, kin-á-ji̍t iû-goân tī-teh, iā éng-oán ti-teh; hō͘ lán sìn I, bián giâu-gî.
Tē jī chhù sè-kài tāi-chiàn beh oá bé-kî, goá in-uī kiáⁿ-jî choē, 6 lâm 5 lú, chi̍t ke kiōng 18 lâng. Toā-kiáⁿ tī Ji̍t-pún Tang-kiaⁿ I Tāi beh pit-gia̍p lah! Tē 2, 3, 4 tī Séng-li̍p Tâi-lâm It-tiong teh tha̍k-chheh, kau-thong chin put-piān, iā bô thang boé chū-choán-chhia hō͘ in khiâ. Só͘-í goá sî Sin-hoà kàu-hoē ê jīm liáu-āu, kiok ū kuí-nā uī beh lâi chhiáⁿ goá; tān-sī goá m̄-káⁿ chiap-siū in ê hó-ì. In-uī goá siūⁿ, goá eng-kai uī-tio̍h chiah ê kiáⁿ lâi hi-seng goá ka-ki, m̄-thang hō͘ goá chiah ê kiáⁿ, uī-tio̍h goá lâi hi-seng in ê chiong-lâi.
In-uī nā tio̍h thong-ha̍k khah hn̄g, á-sī tio̍h toà siok-sià, á-sī thiap lâng chia̍h, toà, goá chiū bô la̍t thang î-chhî. Nā-sī thoân Iâ-so͘ ê chín-kiù, bo̍k-su kap thoân-tō sī sio-siāng. Só͘-í goátuì Lâm Tiong ê tong-kiok chhéng kón, "Lín nā bô hiâm goá toà tī Lâm Tiong choè kang, chhiáⁿ lín hō͘ goá kéng kàu-hoē án-choán? Kám-siā Siōng-tè kap Lâm Tiong ê hó-ì, ū chún goá kéng, goá chiū kńg Toā-oân kàu-hoē. Chit keng sī chin kú ê kàu-hoē, sī Tâi-lâm Thài-pêng-kéng ê oē lāu boē toā ê chi-hoē. Hit-sî iáu ū tām-po̍h teh tàu koan-sim oān-chō͘. Goá thái oē kéng chit keng? In-uī lī Tâi-lâm It-tiong tē it kūn; ēng kiâⁿ--ê chha-put-to 30-40 hun cheng chiū oē kàu, koh ū phoāⁿ , hō͘ goá khah an-sim.
Chiàn-cheng ná kek-lia̍t, goā-oān bô lâi, chhī-bîn chin-choē so͘-khai khì chhī-goā, á-sī soaⁿ-kan, kàu-hoē chiū suî lâng kò͘ ka-kī lah. Lóng sī thoân-kàu-chiá kap kàu-hoē lâi ka-kī teh î-chhî. Soà chioh chit ê choá-bīn tuì Toā-oan kàu-hoē ê hian-chí seh-siā, kam-goān kap goá tâng-sim lâi le̍k-kè chit ê lân-koan; kiû Chú chiok-hok in.
Goá ê chia̍h bí phoè-kip, khí-thâu sī kah--ê, āu-alî uī-tio̍h goá m̄-ài kái sìⁿ-miâ ê iân-kò͘, siū choē-choē ê thiau-lân; tì-kàu só͘ phoè-kip ê, hō͘ gín-ná toà piān-tong to bô kàu leh. Toā-lâng kap pêng-siông lóng tio̍h chia̍h hoan-chû-chhiam koaⁿ(蕃薯簽干). Siūⁿ kàu chia, boē kìm-tit kám-siā Thiⁿ-pē ê an-pâi, kám-siā Chú.
Ji̍t-pún ê iá-chiàn pō͘-tuī(日本野戰部隊)lîm-sî hun-īⁿ lâi Toā-oan ê Kok-bîn ha̍k-hāu. Hiah ê siong-peng khah hó ê ū chhut-lâi sì-koè thit-thô; soà lâi goá chia, khah se̍k-sāi ê sî, koàⁿ goá ū chhī 3, 4 chiah gô-á, kiò goá tio̍h chi̍t chiah boē in, beh toà goá hia thâi khì chia̍h, chîⁿ beh chhut-chāi goá kóng. Goá in-uī sī kok-bîn, koh sī bo̍k-su, khiā tī chí-tō ê toē-uī, chū-jiân m̄-káⁿ hoān-hoat, koh goá kiáⁿ-jî chin-choē, phoè-kip ê mi̍h bô kàu, só͘-í beh thang ka-kī hióng-siū.
In soà nga̍uh-nga̍uh-liām kóng, goán uī kok, uī bîn lâi phe-miā, lâi hi-seng, lâi tio̍h-siong, sin-thé lám, koh bô tit-tio̍h lâng ê tông-chêng, chin m̄-ta̍t. Goá thiaⁿ liáu kóng, goá chin kám-kek lín, uī kok lâi pó-hō͘ peh-sìⁿ lâi tio̍h-siong. Tān-sī kiò goá choè hoān-hoat ê sū, goá m̄. Taⁿ goá chhiàⁿ lín, m̄-bián boé. In kóng, ū iáⁿ bô? Goá kóng, goá sī bo̍k-su, lín chiah bô sìn-iōng goá mah? khoàⁿ lín tī-sî beh lâi? kuí ê beh lâi? In kóng, goán 5 ê chiū hó, bîn-á ê-tàu 2 tiám goā, goán tek-khak lâi. Goá chiū siat-hoat chhiáⁿ in; in cha̍p-hun hoaⁿ-hí. Tńg-khì liáu, goá ê gín-ná khì siu oáⁿ ê sî, chiah khoàⁿ tio̍h in ēng gûn-phiò teh tī oáⁿ-ē. Goá kiò in kín the̍h khì hêng in, jip beh kàu pīⁿ-īⁿ, in lóng thêng kha kā goá ê gín-ná kóng, Lín án-ni tui, hō͘ kam-tok ê lâng khoàⁿ-kìⁿ, oē lia̍h choè goán chhut-khì lām-sám choè, chia oē hō͘ lâng teh tui; goán chiū oē siū hoa̍t, uī-tio̍h an-ni, siông-siông ū phoà-pīⁿ peng lâi thit-thô.
Kè bô joā-kú, ū oē-seng peng iā lâi thit-thô; phoà-pīⁿ peng, chiū m̄-káⁿ koh lâi lah. oē-seng peng soà ná lâi ná-toā, liân pō͘-tuī-tiúⁿ iā lâi, tāi-uì, tiong-uì chiah ê khah toā ê i-koaⁿ, sió peng chiū m̄-káⁿ koh lâi lah.
Ū chi̍t ji̍t, chi̍t ê i-koan mn̄g goá thài chèng hiah toā pîⁿ ê chhài koe, ū sím-mi̍h lō͘-ēng. Goá kóng, khó-sioh bô iû, bô bah, nā ū, chú liáu chin hó chia̍h, bô phah-sǹg, bîn-á chá-khí the̍h 5, 6 kun ti-bah kap pa̍t-mi̍h lâi hō͘ goá; goá chiū chú chhiáⁿ in, chia̍h liáu chin hoan-hí, tuì hit ji̍t í-āu, siông-siông the̍h ti-bah, gû-bah, hî, koàn-thâu kap pa̍t-mi̍h lâi sàng goá, í-āu goá chiū khah bô khiàm-kheh cha̍ih-mi̍h lah. Kám-siā Chú, che kiám m̄-sī chhe o͘-a kā piáⁿ kap bah lâi iúⁿ-chhī goá mah? Kám-siā Chú.
M̄-nā án-ni, ū chi̍t ê-tàu, goán tī chàu-kha teh chiah-pn̄g, iū-koh lâi lah! uī-tio̍h sek-sāi, in chiū ka-kī ji̍p chàu-kha lâi the̍h hé khì chia̍h hun; hut-jiân khoàⁿ tio̍h goán chia̍h hoan-chû-chhian koaⁿ ê pn̄g, mn̄g goá kóng, thài chia̍h án-ni? Goá ìn kóng, bô pān-hoat. Lūn chia̍h bí ê phoè-kip, tāi-seng goá sī phoè-kip kah--ê, ná lâi ná chió, hiān-sî só͘ phoè-kip ê bí, bô kàu thang hō͘ chiah ê gín-ná toà pn̄g-pau. Beh boé o͘-chhī ê bí, goá iū m̄-káⁿ, in-uī goá sī bo̍k-su, koh-khah tio̍h siú kui-kú. iā bô chîⁿ thang boé o͘-chhī ê mi̍h. In chhiò-chhiò kóng, thài lóng bô thiaⁿ lí kóng. Goá ìn kóng, kā lín kóng mā bô hoat-tō͘. Bô phah-sǹg, hit àm-the̍h nn̄g toā táu ê pe̍h-bí lâi hō͘ goá, soà koh kóng, choè lín an-sim chia̍h, í-āu goá oē koh the̍h--lâi. Kám-siā Chú ê an-pâi, kàu kong-ho̍k ê ji̍t, hō͘ goá bô khiàm-kheh. Che chin-chiàⁿ sī Siōng-tè chhe o͘-a toà piáⁿ kap bah lâi iúⁿ-chhī goá mah? Ná siūⁿ ná boē kìm-tit tio̍h kám-siā Chú, tio̍h o-ló Chú.
Put-tàn an-ni, ū chi̍t ji̍t, loē-chú(內子)tú-tio̍h chin giâm-tiōng ê phoà-pīⁿ, jia̍t kàu 40 goā tō͘. Hit sî ê i-seng chin -choē bô io̍h, iā bô tàng boé peng lâi ù, hiah ê kun-i thiaⁿ tio̍h, pún-sin lâi khoàⁿ, kiò peng-á the̍h chin-choē peng(冰)lâi, mî-ji̍t bô làng, put-sî lâi chù-siā, chù huih-chiùⁿ, phû-tô-thn̂g, èng ū chīn ū, bô só͘ khiàm-kheh, kàu hó lóng bô chîⁿ. Che kiám m̄-sī Siōng-tè ê un-tián, nā bô chá-chá chiū sí lah! Só͘-í ná siūⁿ ná chhut kî, ná kóng iā ná hó thiaⁿ, si-lo̍h un-tián tī goá siókhoá pi-bî ê lâng, kám-siā Chú, o-lo Chú.
Kong-ho̍k āu, iáu-bē lâi chiap-koán ê sî, ū 20 goā ê Hân-kok peng kā goá kóng, in miâ sī Ji̍t-pún peng, kî-si̍t siū bô pêng-téng ê thāi-gū, hui-siông m̄-goān, in í-keng koat-ì, tek-khak beh pò chi̍t ê oan-siû. Goá khó͘-khǹg in m̄-thang, in-uī koân lóng tī Ji̍t-jîn ê chhiú, lín koáⁿ put-te̍k chiòng, in kóng, goán Hân-kok ê lâng sio-phah bô su Ji̍t-pún lâng, goán ê thâu-khak thài hó ēng lah.
choè-āu goá khoàⁿ in m̄ siū khó͘-khǹg, thoat-lī Ji̍t-pún ê koán-chè, iā goán Tâi-oân beh kui chó͘-kok ū bô? In lóng chin hoaⁿ-hí kóng, ū. Goá kóng, sui sī hoaⁿ-hí, iáu ū koh-khah hoaⁿ-hí ê, chiū-sī ū hit hō ióng-kám ài-kok ê chheng-liân khí-lâi hū-khí pó-oē kok-ka kap peh-sìⁿ ê. Goá khǹg lín tio̍h ū chit khoán ióng-kám ê cheng-sîn kap iú-iōng ê sin-thé, lâi kòng-hiàn tī beh lâi ê kok-ka, kok-ka put-chí teh kî-thāi lín. Goá khǹg lín tio̍h pó-siú lín ê sin-thé, tò-khì kìⁿ lín ê pē-bú, kòng-hiàn tī bī-lâi ê kok-ka, che chiàⁿ-sī 忠孝兩全, lín tio̍h chhim siūⁿ chiàⁿ hó. Tek-khak m̄-thang in-uī it-sî ê gī-hún, lâi tuì kok put iong, tuì 父母put hàu. Kám-siā Chú, in thiaⁿ liáu lâu ba̍k-sái, lâi siū khó͘-khǹg.
Tng in beh tńg-khì ê sî, ū kui-tēng chi̍t ê lâng siōng choē oē thang toà joā-choē chîⁿ tńg-khì nā-tiān. Só͘-í ū chin-choē peng the̍h chîⁿ lâi kià goá, iā ū Ji̍t-pún peng lâi kià. In tò-khì m̄-chai kàu tó-uī, thiaⁿ tio̍h taⁿ oē sái-tit the̍h lah, chiū koh lâi Toā-oan chhē goá the̍h. Suî lâi suî beh koh khì chē chhia. Goá kā in kiong-hí, lóng koh hêng in. In chin hoaⁿ-hí, kià pa̍t lâng ê khah choē bô thang thó. In-uī nā kóng chioh lâng khì lah, á-sī kià tī cho͘-ha̍p, bîn-á chài chiah niá hêng lí. án-ni, in iā bô sî-kan thang tán.
Taⁿ goá siá chiah ê, chi̍t hāng sī hō͘ goá thang koh hoê-sióng chú ê un-tián. Koh chi̍t hāng thang hō͘ goá ê gín-ná thang koh siūⁿ tio̍h kè-khì ê khùn-lân. Chú án-choáⁿ ín-chhoā, pó-hō͘ ê un-tián, m̄-thang boē kì-tit kám-siā ê sim.
Pó-lô kóng, " In-uī Ki-tok ê thiàⁿ-thàng chhui-pek goán, sī goán siūⁿ chi̍t lâng thoè chèng-lâng sí, chiū-sī chèng-lâng sí; koh I thoè chèng-lâng sí, sī beh hō͘ chiah ê oa̍h ê lâng í-āu bô uī-tio̍h ka-kī lâi oa̍h, sī uī-tio̍h thoè in sí lâi koh-oa̍h ê." II ko-lîm-to 5:14, 15 iā thang hō͘ tha̍k ê lâng kap goán tâng-sim kám-siā Siōng-tè, thiàⁿ-sioh goá chit ê pi-bî sió-khoá ê lâng kàu án-ni.
iā thang khak-sìn Sèng-keng tiong ê oē, tuì sìn chiū khoàⁿ kàu chin bêng, sī lán ê sìn bô kàu, m̄-sī Siōng-tè bô lêng-le̍k thang si̍t-hiān I só͘ èng-ún ê.