Tâi-oân Bîn-kan Chong-kàu tiong ê Thoân-soat（5）
Niû Kú-têng
1966.03.01 P. 17

Hok-tek chèng-sîn（福德正神）Thó͘-tī-kong
Í-siōng í-keng ū kóng kè tī Tâi-oân ê bîn-kan chong-kàu tiong só͘ teh ho̍k-sāi ê "Hok-tek chèng-sîn" ê sò͘-liōng sī pâi tē it choē ê, kan-ta Tâi-lâm koān-hā ê thó͘-tī-kong í-keng ū 258 sin ê choē, tàu-té Hok-tek chèng-sîn sī sím-mi̍h? Nā kóng bêng chiū bô sím-mi̍h hi-kî lah, che chiū-si tī Tāi-lio̍k kok toē-hng só͘ teh pài thó͘-toē sîn, tī Tâi-oân iā chheng choè Thó͘-tī-kong. Sui-jiân kóng tī Tâi-oân ho̍k-sāi thó͘-tī-kong biō chí sī khí tī chhân-piⁿ, á-sī lō͘-piⁿ, sī chin soè keng, ū ê to bô chi̍t keng koe-tiâu ê toā keng leh. Tī Tâi-oân koan-hē Thó͘-tī-kong ê thoân soat sī hui-siông choē khoán, chóng kóng kui-kiat khí-lâi, chiū-sī kóng thó͘-tī-kong ê seng-chêng sī chi̍t ê uī bîn tû hāi, ka-kī soà put-hēng lâi sí khì ê lâng, sí-āu i ê lêng-hûn chiūⁿ thiⁿ, siū Gio̍k-hông siōng-tè kā I hong choè Thó͘-tī sîn. Chiah ê thoân-soat sui-jiân bô siāng, chóng-sī koan-hē Thó͘-tī-kong ê siⁿ-ji̍t koh lóng sio-siāng, chiū-sī muí nî lông-le̍k 2 ge̍h chhoe 2, choân-séng ê Thó͘-tī-kong biō lóng ū chin lāu-jia̍t ê chè-tián. Lán tī Tâi-oân siông-siông thiaⁿ-kìⁿ hiah ê choè seng-lí ê lâng á-sī siong-tiàm, tī muí ge̍h ê chhoe jī kap 16 ji̍t teh choè gê, te̍k-pia̍t kū-li̍k ê chiaⁿ-ge̍h 16 ji̍t sī "thâu-gê," 12 ge̍h 16 ji̍t sī "bé-gê," chit nn̄g pái gê sī choè lāu jia̍t, tán-hāu pài liáu, thâu-ke, hé-kì, sin-lô lóng choè-hoé chia̍h kè pài ê chhiⁿ-chhau, choè gê chiū-sī teh pài Thó͘-tī-kong.
Choè gê ê hong-sio̍k
Koan-hē Tâi-oân choè gê ê hong-sio̍k, choè chá ê bûn-iàn kì-lio̍k sī "Tâi-oân sú-cha-lio̍k"（台灣使槎錄）, hit lāi-bin kóng tī Tâi-oân ê siong-tiàm tī Khong-hi ê nî-kan, muí nî ê kū-li̍k chiaⁿ-ge̍h 16 ji̍t kú-hêng "thâu-gê." Tông-tī nî-kan só͘ siá ê "Tām-chuí thiaⁿ-chì"（淡水廳志）iā ū án-ni kì-chài, chóng-sī chheng-tāi ê Choân-chiu hú-chì（泉州府志）kap Chiang-chiu hú-chì（漳州府志）, khiok m̄-sī kóng choè gê, sī kóng choè hok（做福）. Choè hok iā sī Tâi-oân ho̍k-sāi Hok-tek chèng-sîn ê iû-lâi, koh chit ê iû-lâi iā sī tuì kó͘-tāi ê siā-chè（社祭）ián-piàn lâi ê.
Kó͘-tāi ê siā-chè sī tī muí nî ê 2 ge̍h kap 8 ge̍h kú-hêng; 2 ge̍h kiò-choè chhun-siā, 8ge̍h kiò-choè chhiu-siā. "Siā"（社）ê ì-sù, chiàu "Hàu-keng"（孝經） só͘ kóng, sī thó͘-toē ê chú, só͘-í hong I choè "siā" lâi chè-sū, sī uī-tio̍h beh kiû lông-chok-bu̍t ê hó siu-sêng. Chiàu Hok-kiàn thoan-chì（福建通志）tiong só͘ kì, sī kū-le̍k ê 2 ge̍h 2 ji̍t teh kú-hêng "siā-chè." Tâi-oân ēng 2 ge̍h 2 ji̍t choè Thó͘-tī-kong siⁿ, kiám-chhái sī kap che ū koan-liân. Tâi-oân hú-chì（台灣府志）kóng, 2 ge̍h 2 ji̍t ke-ke hō͘-hō͘ koà teng kat chhái, pān seng-lé, chú chhiⁿ-chhau, sīm-chì ū ê choè hì lâi kā Thó͘-tī-kong choè siⁿ-ji̍t. Chú-lô koān-chì（諸羅縣志）kap Chiong-hoà koān-chì（彰化縣志）iā sī siá sio-siāng. Tuì Thó͘-tī-kong choè hok（做福）, kî hok（祈福）, sī piáu-sī lâng tuì thó͘-toē sîn i-nāi ê sim-lí, chit ê sim-lí hō͘ siā-sîn（社神）chiâⁿ-choè jí-jîn-hoà（擬人化）, koh hō͘ lâng lia̍h choè chin-chiàⁿ ū lâng chiâⁿ-choè thó͘-tī-kong ê chûn-chāi. M̄-nā choh-sit lâng, liân kéng-lāi kang-siong-kài ê lâng iā lia̍h choè Thó͘-tī-kong sī teh chú-cháiⁿ tio̍h it-chhè ê seng-sán kap lī-lō͘. Só͘-í kang-siong-kài ê lâng put-chí tuì-tiōng choè gê hàu Thó͘-tī-kong
Gí-jîn-hoà ê kò͘-sū-pù sîn kap kêng sîn
Taⁿ koan-hē Thó͘-tī-kong iā ū chin sim-sek ê thoân-soat kò͘-sū, chiū-sī gí-jîn-hoà ê kò͘-sū. Nā chiàu téng-bīn só͘ kóng, kan-ta tī Tâi-lâm koān-hā ê Thó͘-tī-kong í-keng ū 258 sin ê choē, chiū chiàu khí-kang iā tio̍h ū 258 sin ê Thó͘-tī-pô chiah ha̍p-lí. Chóng-sī kî-si̍t tī Tâi-lâm koān-hā ê Thó͘-tī-pô chí-ū 5 sin nā-tiāⁿ. Tuì án-ni khoàⁿ, lâng khah chun-tiōng Thó-tī-kong. Khah bô kèng-gióng Thó͘-tī-pô. Cháiⁿ-iūⁿ lâng khah kèng-gióng Thó͘-tī-kong, khah bô kèng-gióng Thó͘-tī-pô nih? Goân-lâi sī í-hā chit ê goân-in. Thiaⁿ kóng Thó͘-tī-pô ê choè âng chū-su sim chin tāng, in-uī Thó͘-tī-kong chīn-liōng beh hō͘ lâng lóng pîⁿ-pîⁿ hó-gia̍h, chóng-sī Thó͘-tī-pô khó͘-khǹg Thó͘-tī-kong kóng, nā hō͘ sè-kan lâng lóng pîⁿ-pîⁿ hó-gia̍h, lán ê cha-bó͘-kiáⁿ beh kè ê sî, sím-mi̍h lâng beh choè kiō-hu lâi kā i kng kiō, tuì án-ni lâng kóng Thó͘-tī-kong sī pù sîn（富神）, Thó͘-tī-pô sī kêng sîn（窮神）. In-uī lâng ài hó-gia̍h, só͘-í beh ho̍k-sāi thó͘-tī-kong, m̄-ài ho̍k-sāi Thó͘-tī-pô. Hiān-sî Tâi-lâm koān-hā ū 5 sin ê Thó͘-tī pô, sī in-uī ū hó-gia̍h lâng tông-chêng pú sîn ê thó͘-tī-kong bô bó͘, chiah tiau-khek Thó͘-tī-pô ê ngó͘-siōng lâi chham teh pài. iā ū lâng kóng sī kng kiō ê siūⁿ kóng Thó͘-tī-pô oē pó-pì in ê kng kiō seng-lí, chiah tiau-khek chham teh pài.
Thó͘-tī-kong nā tī Thó͘-tī-kong biō-á sī choè "chú-sîn"（主神）teh hō͘ lâng ho̍k-sāi, chóng-sī nā tī kî-thaⁿ ê biō-nih lóng sī choè "chiông-sîn"（從神）, "phoè-sîn"（配神）, á-sī "hū-sîn"（附神）teh hō͘ lâng ho̍k-sāi.