Tâu-oân Bîn-kan Chong-kàu tiong ê thoân-soat(7)
Niû Kú-têng
1966.04.15 P.12、15
Gí-jîn-hoà ê ngó͘-siōng chông-pài.
Tng goá teh gián-kiù "Tâi-oân bîn-kan chong-kàu" ê sî, hō͘ goá hoat-kiàn tio̍h chit ê gí-jîn-hoà(擬人化)ê ngó͘-siōng su-siúⁿ, tī bîn-kan ngó͘-siōng chông-pài ê tiong-kan, siông-siông chiàu lâng ka-kī ê seng-oa̍h hong-sek choè ngó͘-siōng chông-pài ê phiau-chún, chhin-chhiūⁿ kóng "Pu̍t siⁿ-i̍t" lah, á-sī chhin-chhiūⁿ "Tang-ga̍k biō"(東獄廟)ê Ga̍k-tè-iâ kap Sêng-hông-biō(城隍廟)ê Sêng-hông-iâ téng. Chiàu thoân-soat, in sī teh chip-chiáng im-kan(冥司)ê sū, chóng-sī in biō tiong ê pâi-siat kap loē-iông ê chó͘-chit, chiàⁿ kap iông-kan ê Gê-mn̂g sio-siāng, iā ū phoàⁿ-koaⁿ, iā ū si-sio̍k(司屬)téng, hoe-sek chin-choē.
Keh Sèng-ông chhoā-bó.
Lán tī í-chêng bat kóng kàu "Tāi-tō-kong kap Má-chó͘-pô ê loân-ài sú," í-ki̍p "Siōng-tè-kong (sī chí Hiân-thian Siōng-tè玄天上帝) kā Pó-an Tāi-tè chioh pó-kiàm" téng, lóng sī "gí-jîn-hoà" ê kò͘-sū. Taⁿ chit sî lâi kóng sîn-bêng chhoā-bó͘ ê gí-jîn-hoà kò͘-sū.
Kóng-te̍k Chun-ông(廣澤尊王), iā chheng-choè Keh Sèng ông(郭聖王), á-sī Pó-an Chun-ông(保安尊王), I ê pún-sìⁿ sìⁿ Keh(郭), miâ choè Hông-hok(洪福), sī Choân-chiu hú Lâm-an koān(泉州府南安縣) ê lâng só͘ the kèng-pài ê ngó͘-siōng, in-uī Tâi-oân ê chū-bîn toā pō͘-hūn sī tuì Choân-chiu lâi ê. Só͘-í tī Tâi-oân nih iā ū chin-choē Keh-sèng-ông ê biō.
Chiàu thoân-soat kóng, tng I sêng-hu̍t choè sîn-bêng í-āu, bat khoàⁿ-kìⁿ An-khe si-kong(安溪司公,sī sîn-bêng tiong ê chi̍t ê)ê cha-bó͘-kiáⁿ, m̄-kú An-khe si-kong ê cha-bó͘-kiáⁿ í-keng choè lâng liáu lah, Keh-sèng-ông chiū tng tán chit ê cha-bó͘ gín-ná beh kiat-hun hit ji̍t, ēng hoat-su̍t chiong hit téng chē sin-niû ê hoe-kiō chhiúⁿ-lâi i ê biō, kiông-pek I sêng-chhin, tuì án-ni ín-khí An-khoe si-kong kap Keh-sèng-ông ê chi̍t-tiûⁿ ê toā tàu-hoat. Chiàu toân-soat tiong kóng, An-khoe si-kong ê hoat-le̍k iā put-chí toā, chóng-sī kàu-kia̍t-kio̍k Keh-sèng-ông tek-sèng, in-uī án-ni, ho̍k-sāi Keh-sèng-ông ê biō-nih tio̍h ke khek chi̍t sin Keh-sèng-ông hu-jîn ê ngó͘-siōng, siōng chhiáⁿ koh kóng chit sin Keh-sèng-oâng hu-jîn siông-siông tī thian-kài nih siⁿ-kiáⁿ. Só͘-í Keh-sèng-ông biō tiong nā thiaⁿ-kìⁿ ū eⁿ-á the khàu ê siaⁿ, Keh-sèng-ông biō chêng ê thó͘-toē chiū phòng-khí-lâi, lâng chiū chiong hiah ê thô͘ lo̍h-khì chng chi̍t sin Keh-sèng-ông ê kiáⁿ ê ngó͘-siōng, chiū kā I kiò-choè tè-it Thài-pó͘, āu-lâi koh muí nî ke chi̍t sin, chiàu chit ê hong-sek lóng-chóng ū ke 4 sin, koh chheng-choè tē it Thài-pó, tè jī Thài-pó, tē saⁿ Thài-pó, tē sì Thài-pó téng. chit khoán loân-ài kiù hun, kap chhoā-bó͘ siⁿ-kiáⁿ, oân-choân bô chhut lâng hiān-si̍t seng-oa̍h ê hoān-uî.
Thiⁿ-kong chhut kò-sī.
Koh ū chi̍t ê gí-jîn-hoà ê kò͘-sū, chiū-sī tī Bîn-kok 13 nî(民國十三年)chhut-pán ê Tâi-oân hong-sio̍k chì nih, ū chhut tio̍h Tâi-lâm Thiⁿ-kong-biō ê Thiⁿ-kong só͘ hoat-chhut ê chi̍t tiuⁿ pò͘-kò(佈告), goá chiong I ê loē-iông siá chi̍t-pō͘-hūn tī ē-bīn hō͘ tāi-ke choè chham-khó. "敕封靈公,駐鎮全臺,白龍庵瘟部主宰,糾察爵閣部堂張,為出示曉諭事,照得本爵閣部堂恭奉簡命,駐鎮臺疆,分別善惡,年例代天巡狩,設醮造舟,驅瘟逐疫出海,以保闔郡黎民安泰。時屆夏令,應行舉辦事宜,茲擇于......" í-hā sī bēng-lēng "採造龍舟" kap "開堂視事" ê ji̍t-kî, nā chiong chit tiuⁿ pò͘-kò(佈告)tiong ū koan-hē im iông(陰陽)ê jī-gán nā kā I kái-tōng chi̍t-ē, chiū thang piàn-chiâⁿ Chheng-tāi Hok-kiàn chóng-tok, á-sī Tâi-oân sûn-bú ê pò͘-kò-bûn(佈告文). Tú-tú chiàu Chheng-tiâu sî-tāi ê kong-bûn hong-sek, cháiⁿ-iūn liân sîn-bêng iā teh ēng Chheng-tiâu koaⁿ-tiûⁿ ê kong-bûn hong-sek hoat-chhut pò͘-kò-bûn? Si̍t-chāi gí-jîn-hoà kàu ū thiat-té.
Koh tī Tiong-hoâ choân-kok hong-sio̍k chì(中華全國風俗誌)nih ū kóng, tng-sî ngiâ nāu-jia̍t ê sî kok biō-sī ê sîn-bêng ê kiō chhut-lâi tī-teh chhut-sûn ê sî, bān-it nā tī ke-thâu lō͘-bé saⁿ-gū ê sî, tio̍h án-chiàu hit ê sîn-bêng ê koaⁿ-kai(官階)kiâⁿ-chham-iat(參謁)kap pī-tō(避道)ê lé-sò͘, chit-khoán ê lé-sò͘ kok ū kui-tēng, oân-choân kap Chheng-tiâu sî-tāi ê koaⁿ-oân tī lō͘-tiong saⁿ-gū ê lé-sò͘ sio-siāng, lóng bô chi̍t-tiám-á chha-chhò, si̍t-chāi chin sim-sek.
Sîn-bêng ê koaⁿ-tiûⁿ chó͘-chit.
Í-hā koh-chài lâi kóng chi̍t ê ū koaⁿ-tiûⁿ phài-thâu gí-jîn-hoà ê lē. Tī pún-séng ê tiong-kan lóng-chóng ū 30 goā keng ê Sêng-hông-biō(城隍廟), kî-tiong choè tē it toā keng ê, thang kóng sī Tâi-pak chhī Toā-tiū-tiâⁿ ê Hâ-hái Sêng-hông-biō(霞海城隍廟). Hâ-hái Sêng-hông-biō ê chè-tián sī tī muí nî kū-le̍k ê 5 ge̍h 13 ji̍t, chóng-sī tuì 5 ge̍h chhoe it ji̍t chiū lio̍k-sio̍k teh khai-sí nāu-jia̍t lah. Lâi hia chham-ka khoàⁿ nāu-jia̍t ê lâng, chiàu kè-khì kì-lio̍k, choè-to bat chhiau-kè 50 bān lâng ê choē, koh tī hit kuí ji̍t tiong, só͘ khai ê chîⁿ, chhiau-kè chi̍t-chheng bān kho͘ í-siōng ê sin Tâi-pè, chit ê sò͘-jī put-chí khó-koan.
Tī thoân-soat tiong kóng, chá-sî beh khì khó-kàu ê lâng lóng it-tēng oē khì Sêng-hông-biō sio hiuⁿ kiû kim-pńg toê-miâ, sīm-chì tī kin-á-ji̍t iáu ū ka-tiúⁿ tī gín-ná teh-beh seng-ha̍k khó-chhì ê sî, iā oē chhoā gín-ná khì sio-hiuⁿ kî-goān(祈願).
Taⁿ chit ê Sêng-hôngiā kóng sī bêng-kài(冥界), á-sī kóng iu-kài(幽界)ê koaⁿ-oân, chóng-sī iā ū kap iông-kan ê toē-hng-koaⁿ chi̍t-iūⁿ ê pâi-siat, chhin-chhiūⁿ kóng ū 18 si(十八司), ū Sì-iâ(四爺), Jī chiong-kun(二將軍)kap 36 ê pō͘-chiòng, í-goā iáu ū chin-choē pō͘-sio̍k hun-piat teh tam-jīm koán-khu ê lāi si-hoat(司法), kap kéng-chhat(警察)hong-bīn ê sū-bū.
Só͘ teh kóng ê cha̍p-poeh si (十八司), chiū-sī Hêng-bûn-si(衡文司), Hù-sūn-si(富順司), Lio̍k-siān-si(錄善司), Tan-ok-si(癉惡司), Kài-siū-si(介壽司), Châi-pe̍k-si(財帛司), Khó-kong-si(考功司), Ui-tìn-si(威鎮司), Chú-sun-si(子孫司), Sok-pò-si(速報司), Bēng-lo̍k-si(命祿司), Chiáng-gî-si(掌儀司), Chhái-hóng-si(採訪司), Soan-hoat-si(宣發司), Chàn-chèng-si(贊政司), Tô͘-che̍k-si(圖籍司), Hok-lo̍k-si(福祿司), Khé-ta̍t-si(啟達司)téng, kiōng 18 si . Chóng-sī iā ū pí-kàu-tek khah soè ê Sêng-hông-biō chí-ū siat 6 ê si, chiū-sī: Im-iông-si(陰陽司), Sok-pò-si(速報司), Hoa̍t-ok-si(罰惡司), iân-siū-si(延壽司), Cheng-lo̍k-si(增祿司), Chiong-siān-si(獎善司)téng, í-goā iā ū só͘-chāi siat 12 si, iā ū só͘-chāi siat 16 si, kî-tiong Tâi-pak ê Hâ-hái Sêng-hông-biō sī siat 18 si ê (Thāi-sio̍k).