Hun-in ê pi-ke̍k (Hā)
Teng En̂g-lîm
1966.07.15 P.13-15
"Lí kóng án-ni iā ū iáⁿ, chóng-sī goá siōng-sè kā thoáng-kè, chit khoán ê lē cin chió, cha̍p ê bô chi̍t ê, kî-thaⁿ ê 9 ê, m̄-nā boē ín-chhoā tiōng-hu, liân i ka-kī ê sìn-gióng to tè i khì, lí kiám oē khak-sìn lí ū hoat-tō͘ thang ín-chhoā i. Nā bô chū-sìn, choa̍t-tuì m̄-thang beh chhì Chú lí ê Siōng-tè." Lāu-pē iā bô hoaⁿ-hí, án-ni ìn goá.
Chit sî goá chiah kám-kak, ū ián chong-kàu oē sok-pa̍k lâng, tú-tú chiàu Bûn-kia̍t só͘ kóng ê. Goá m̄-thiaⁿ pē-bú ê oē, koat-sim beh ài i. Goán ê kau-poê keng-kè nn̄g ge̍h ji̍t, ài-chêng ê un-tō͘ ta̍t-kàu hut-tiám(沸點). Bûn-kiâ8 sī chi̍t ê láu-si̍t ê chheng-liân, chì-chió tī goá ê ìn-siōng-tiong sī thang oá-khò ê lâng.
Chiū tī I beh thè-ngó͘ ê chêng-ji̍t, goán iok-sok tī kok-hāu ê kàu-sek kìⁿ-bīn, hit àm i tuì goá kiû hun kóng, nā tńg-khì, liâm-piⁿ beh lâi chhoā goá, goá uī-tio̍h beh tuì I piáu-sī chīn-chêng, goá bô kū-choa̍t I tuì goá ê bô lé, sū-si̍t goá iā hióng-siū tio̍h bē bat ū ê ài-chêng, goá sit-khì lí-tì; sìn-gióng, pē-bú lóng boē kì-tit lah. Goá chiong lú-chú choè pó-poè beh hiàn hō͘ tiōng-hu ê lé-mi̍h tī chit sî oân-choân hiàn hō͘ bûn-kia̍t.
3. Thau cháu chhut-khì kiat-hun.
Chi̍t ge̍h ji̍t āu, goá hoat-kak-tio̍h goá ê seng-khu ū koh-iūⁿ, chai-iáⁿ pak-tó͘-lāi t-tēng ke chi̍t ê oah-miā chhut-lâi, hui-siông ê tio̍h-kip, siá phoe thoang-ti Bûn-kia̍t chai-iáⁿ, i hoê-phoe kóng, in-uī pē-bú bô chàn-sêng i chhoā chháu-tē lú-chú, só͘-í hō͘ i m̄-chai beh án-choáⁿ phah-sǹg. Goá khoàⁿ liáu kiông-kiông beh hūn lo̍h-khì, kàu chia lâi nā bô koáⁿ-kín lâi-khì chhē i, i ún-tàng beh pàng-soah khì, khoàⁿ goá kàu sî beh án-choáⁿ kìⁿ lâng, choè chi̍t ê bē chhut-kè ê lāu-bú sià-tio̍h chó͘-kong, kàu-hoē , ka-têng ê bīn-thé-phê, oē kiàn-siàu sí, pē-bú iáu m̄-chai chit ê sū, nā chai! ún-tàng kòng sí goá. Tio̍h! goá î-it ê lō͘ sī lâi-khì chhē i.
Hit àm, goá thau chún-pī hêng-lí kap pêng-sî só͘ chek-chū ê chîⁿ iok ū 5000 kho͘, chū án-ni tī in khùn-khì ê àm-mî thau cháu chhut-lâi chē iā khoài-chhia kàu Tâi-pak. Chhē tio̍h Bûn-kia̍t, hō͘ I tio̍h chi̍t kiaⁿ, o-ló goá ê ióng-kám, nā-sī i ê pē-bú hoán-tuì, ko-put-chiong goán lēng-goā sè-chhù tī pa̍t-uī ka-kī khiā.
Chi̍t ge̍h ji̍t āu, goán chèng-sek tī Hoat-īⁿ kú-hêng kong-chèng kiat-hun, tī kat-hun chèng-su ū kài-chiong koh hip-siōng, hit ji̍t chí-ū chhiáⁿ kuí ê pêng-iú, í-goā lóng bô sím-mi̍h nāu-jia̍t.
Kiat-hun āu goán ê seng-oa̍h kè-tit chin khoài-lo̍k. Bûn-kia̍t uī-tio̍h choè seng-lí siông-siông chhut-goā, sīm-chì khì Hiong-káng(香港), m̄-kú lóng ū siá phoe kià chîⁿ tńg-lâi, i nā tńg-lâi, oē uī-tio̍h goá boé Hiong-káng ê lé-mi̍h hō͘ goá hoaⁿ-hí, hui-siông ê thé-thiap goá, goá ta̍k ji̍t bô sū choè, chiū khì khoàⁿ tiān-iáⁿ á-sī chhī-lāi ta̍k só͘-chāi thit-thô, kè tio̍h siâⁿ-chhī hióng-siū ê seng-oa̍h. Hit sî goá ū siáⁿ-phoe tńg-lâi chhù-nih pò-kò goán ê hēng-hok seng-oa̍h hō͘pē-bú an-sim, nā-sī in lóng bô kā goá hoê phoe, in m̄-chai joā nih hùn-khài goá ê só͘ choè, chū kap Bûn-kia̍t kiat-hun āu, goá lóng sit-khì í-chêng ê sìn-gióng, goá thé-giām tio̍h lâng nā pêng-an kè ji̍t-chí chiū hó, m̄-bián to chhú it-kú(多此一舉)lâi sok-pa̍k ka-kī, hiān-chāi goán bô Siōng-tè iā siāng-khoán kè tio̍h hēng-hok ê seng-oa̍h, goá bô hō͘-hoé chit chân sū. Bûn-kia̍t í-keng hō͘ goá kàu-gia̍h ê khoài-lo̍k lah, goá hô-pit tio̍h mâ-hoâ Siōng-tè lâi kiáu-chhá goán ê bí-bōng(美夢).
4. Chhám lah.
Chóng-sī天有不測風雲, 人有旦夕禍福, choè bāng iā siūⁿ boē kàu, chiū tī goá seng-sán ê hit ge̍h ji̍t, Bûn-kia̍t khai-sí pàng-sak goá, goá geh-lāi lóng bô tńg-lâi kā goá khoàⁿ, thiaⁿ chhù-chú kóng, i tī Hiong-káng ū kau tio̍h chi̍t ê Bō͘-e̍k-siong(貿易商)ê cha-bó͘-kiáⁿ, jî-chhiáⁿ ū toà tńg-lâi hō͘ pē-bú khoàⁿ, i ê pē-bú put-chí hoaⁿ-hí chit ê ū chîⁿ ê chhian-kim sió-chiá, chiū sái-so I siūⁿ pān-hoat kap goá lī-hun, thang kap hit ê lú-chú kiat-hun. Moá-ge̍h āu ê chi̍t àm, i hut-jiân tńg-lâi, goá sui-jiân chin siū-khì, m̄-kú ēng chhiò-iông tāi-thoè goá ê siū-khì, phō goán ài-chêng ê kiat-cheng(結晶). Bīn chin sêng i ê ta-po͘ eⁿ-á hō͘ i khoàⁿ, khoàⁿ i oē uī-tio̍h chit ê chheng-siù ê kiáⁿ-jî lâi hō͘-hoé boē? Bô phah-sǹg, bô liông-sim ê kîm-siu kèng-jiân mn̄g goá chit ê eⁿ-á ê lāu-pē sī sím-mi̍h lâng? Goá jín boē-tiâu hòng siaⁿ toā khàu, chin kú I chiah hó-lé kā goá kóng, sū-chêng kàu chia lâi, uī-tio̍h beh hàu-sūn pē-bú kap seng-lí ê iân-kò͘, ǹg-bāng goá liōng-chêng kap i lī-hun. Thian-ah! i lóng bô khó-lū goá uī-tio̍h i cháiⁿ-iūⁿ hi-seng; pang-sak pē-bú......I koh kóng, goá nā hó-hó tap-èng lī-hun, muí ge̍h-ji̍t beh 500 kho͘ choè chiam-ióng-huì(贍養費)hō͘ goá ēng, nā m̄ tap-èng, í-āu lóng m̄ chhap goá, khoàⁿ goá ka-kī ū pān-hoat bô?
Goá khó-lū 3 ji̍t, hó! lī-hun, chhin-chhiūⁿ chit khoán choa̍t-chêng ê lâm-sèng ū sím-mi̍h liû-loân. Chi̍t lé-pài āu, goán chèng-sek tī Hoat-īⁿ pān lī-hun chhiú-sio̍k, i the̍h 6000 kho͘ hō͘ goá choè chi̍t nî ê huì-iōng.
Tuì hit ji̍t khí, goá kè tio̍h thòng-sim khang-hi ê seng-oa̍h, goá bô bâi-oàn sím-mi̍h lâng, goá chai-iáⁿ ka-kī chok-giatk8, ka-kī siū choē, chí hūn ka-kī ba̍k-chiu chhiⁿ-mî, sit-khì lí-tì, tham-ài chhia-hoâ ê iân-koì. Taⁿ î-it ê ǹg-bāng sī chit ê soè-kián choè goá chin goā ê an-uì nā-tiāⁿ.
Poàⁿ nî āu, hit chiah khîm-siù kap hit ê iau-chiaⁿ(妖精)chèng-sek kiat-hun, gî-sek chhiáⁿ Tâi-pak chhī-tiúⁿ hok-chèng, thiaⁿ kóng chhiáⁿ pah-goā toh, hong-tōng choân-chhī, pò-choá iā ū khan in nn̄g lâng ê siōng chhut-lâi.
Jit-chí teh kè chhin-chhiūⁿ ku teh sô, chi̍t nî kè-khì, hit tuì iá oan-iuⁿ(野鴛鴦)khì Hiong-káng, muí ge̍h 500 kho͘ ê chiam-ióng-huì iā soà boē kì-tit lah! Goá iū-koh siū phiàn lah, siūⁿ beh khì Hoat-īⁿ kò-sò͘, nā-sī goá it sî hô͘-tô͘ bô siá khè-iok-su, bô hoat i ta-oâ; ká-sú ū iā bô chîⁿ chhiáⁿ lu̍t-su, sio̍k-gú kóng, "Gê-mn̂g pat jī khai, ū lí bô chîⁿ m̄-bián lâi"(衙門八字開,有理無錢莫進來). Taⁿ goá beh án-choáⁿ kè ji̍t, nā án-ni lo̍h-khì choè-kang, m̄-kú lâng bīn bô se̍k, bô tàng ín, jî-chhiáⁿ chhù-chú lâi beh the̍h chhù-sè, goá kā i ān koh ān, au lâi i soà khí phuì-bīn, beh kiò kéng-chhat lâi pek goá poaⁿ cháu. Chit sî goá chiah kam-kak goá sī chi̍t ê lōng-chú lī-khui ka-têng, chiah tú-tio̍h chiah-nih chhiⁿ-chhám ê kiat-kio̍k, goá tio̍h tńg-lâi chhù-nih, nā bô goá oē sí. Boē ēng-tit, goá sī thau cháu chhut-lâi kiat-hun ê, kin-á-ji̍t hō͘ tiong-hu pàng-sak, choē ū èng-tit, nā tńg-khì kiám m̄-sī hō͘ lâng thí-chhiò sí.
Chhù-chú chin-chiàⁿ kiò kéng-chhat lâi lah, goá ba̍k-sái lâu moá-bīn, kuī tī kéng-chhat ê bīn-chêng, chiong-goá ê khó͘-chêng ai-kiû hō͘ i thiaⁿ, bô phah-sǹg i thiaⁿ liáu put-chí tông-chêng, chiū kā goá kài-siāu khì I ê siōng-si So͘ Kio̍k-tiúⁿ ê chhù kā in chú-pn̄g. Goán bú-kiáⁿ chiām-sî ū kià-thok, ji̍t chí iā khah hó kè.
5. Hō put tan-hêng.
Soè-kiáⁿ miâ kiò Hoâi-jîn(懷仁), í-keng 5 hè lah, siⁿ-choè chin chheng-siù, tit lâng thiàⁿ, goá î-it ê ǹg-bāng kap an-uì chiū-sī poê-ióng chit ê kiáⁿ kàu toā-hàn. Nā-sī chai-hō phian-phian beh kap goá choè tuì-te̍k, tng goá tit-tio̍h tām-po̍h an-uì ê sî, choè toā ê put-hēng iū lîm-kàu goá. Hoân-jîn phoà-pīⁿ chin siong-tiōng, i-seng kóng sī kip-sèng ê Náu-mo͘h8-iām(腦膜炎)tio̍h chek-sî ji̍p-īⁿ, goá phō khì Má-kai Pīⁿ-īⁿ(馬偕醫院)ji̍p-īⁿ, chiong kuí nî lâi lia̍p-chek ê chîⁿ ēng liáu-liáu, koh piàn boē nn̄g kha kim chhiú-chí, kuí niá hó ê saⁿ-á khò͘ iā bô hoat-tō͘ bán-hoê soè-kiáⁿ ê sìⁿ-miā, i tē 5 ji̍t chiū lī-khui sè-kan. Goá lám soè-kiáⁿ liân-soà háu chi̍t ji̍t, hūn-khì 5 pái, m̄-goān hō͘ lâng kā goá phō khì bâi-chòng, nā m̄-sī kàu-hoē ê chí-bē ēng sim khó͘-khǹg, goá tī hit ji̍t chiū í-keng kap soè-kisán choè-hoé khì lah. Chi̍t lé-apì kú goá bô chia̍h bô lim, the̍h hit tiuⁿ i 3 hè hip ê siòng-phìⁿ ná háu ná kiò "Hoâi-jîn, Hoâi-jîn-" Goá pìⁿ-choè siáu-lâng, cheng-sîn sit-khì, ta̍k ji̍t cha̍uh-cha̍uh liām, tó tī pīⁿ-iⁿ chi̍t ge̍h ji̍t kú. Má-kai pīⁿ-iⁿ ê Lîm Bo̍k-su kap chí-bē ta̍k ji̍t lâi thoè goá kî-tó, an-uì goá, chiū tī chit sî goá chiah chhē tio̍h phah-m̄-kìn 5 nî kú ê sìn-gióng.
6. Lōng-chú hoê-thâu
Goá chhim-chhim thé-giām tio̍h chi̍t ê bô Siōng-tè ê lâng só͘ choè ê choē-ok joā-nih khó-phàⁿ; chi̍t ê lī-khui Siōng-tè ê lâng só͘ siū-tio̍h ê thòng-khó͘ hô-téng pi-ai, goá koh kám-kak sè-kan choè pó-poè ê mi̍h-kiáⁿ sī "Ai," chín-chiàⁿ ê ài chí-ū tī Siōng-tè ê lāi-bīn chiah oē ti̍t-tio̍h; goá ê ka-têng, goá ê kàu-hoē, goá ê Siōng-tè chiah ū chit ê ài ê chûn-chāi, kî-thaⁿ ê ài lóng sī ké--ê.
Goá ná chhin-chhiūⁿ bāng kìⁿ chi̍t ê ok-bāng, chit ê ok-bāng kà-sī goá, tok-chek goá, hō͘ goá khoàⁿ thàu sè-kan, tú-tú chhin-chhiūn Só͘-lô-bûn ê it-seng kàu tī nî-lāu ê sî só͘ kóng ê kóng,
Khang-hu ê khang-hu, khang-hu ê khang-hu; hoān-sū lóng sī khang-hu, tī ji̍t-kng ê ē-bīn it-chhè ê sū, khoàⁿ ah, lóng sī khang-hu, lóng sī lia̍h hong.
--To̍k-to̍k kèng-uì Siōng-tè, kín-sīn siú i ê kài-bēng; che sī lâng chiâu-pī ê pún-hūn (Thoân-tō 1:3, 12:13).
Taⁿ goá tio̍h tuì ok-bāng chhíⁿ khí-lâi, tng goá chhut īⁿ hit ji̍t, thiàⁿ Chú ê chí-bē uī goá sèng-piat, chhiùⁿ Sèng-si 245 siú.
Goá chêng ná iûⁿ sit-bê,
Tiâu-goā lām-sám khì se̍h;
Bo̍k-chiá ê sian goá bô beh thiaⁿ,
Bô ài tè I khì kiâⁿ;
Goá chêng ná kiáⁿ hòng-chhiòng,
Bô ài khiā-khí ke-tiong;
Thiⁿ-pē ê siaⁿ goá bô ài thiaⁿ,
ài tit sì-koè khì kiâⁿ.
Sī lah, goá sī chi̍t ê lōng-chú, taⁿ goá tio̍h choè ê, sī tńg-lâi chhin-kūn lāu-pē kiû i ê sià-bián. Chá-khí chin chá, goá tuì Tâi-pak chē chhia tńg-lâi, lī pia̍t chit keng kàu-hoē kap ka-têng tú-tú 5 nî kú.
XX XX XX XX XX
Goá khoàⁿ i ê chhiú-kun lóng tâm lah, nn̄g luí ba̍k-chiu khàu kah âng kòng-kòng, goá iā tè i lâu boē chió ê ba̍k-sái.
Goá chiū chhoā i tǹg-khì, lō͘ keng-kè chi̍t keng kang-chhiún, tī hit ki toā ki ian-tâng ū siá "Hong-sēng si̍t-phín ka-kang chhiúⁿ"(豐盛食品加工廠)ê jī, i chù-i khoàⁿ ê sî, goá kā i kóng,
"Chit keng kang-chhiúⁿ ê láu-pán chiū-sī lí tng-sî só͘ bô ài hit ê chheng-liân Keh Hong-sēng kun ê, choan-bûn the choè siông-jiông(香姑)koàn-thâu siau goā-kok, put-chí thàn-chîⁿ, I hiān-chāi sī kàu-hoē ê chip-sū, iā sī Hiong-kong-só͘ ê Bîn-chèng khò-tiúⁿ, iā láu-pán-niû chiū-sī Goa̍t-eng (月英)chí-Lí ê sió-bē"
-(oân)-