Hun-in ê pi-ke̍k (Siōng)
Teng En̂g-lîm
1966.07.01 P.15-17
"Bo̍k-su ū tī-teh bô?" Goá thiaⁿ-kìⁿ chi̍t ê hū-jîn-lâng ê siaⁿ tī goā-bin teh mn̄g, chek-sî cháu chhut-lâi.
"Goá chiū-sī, ū sím-mi̍h kuì-sū?" Sī chi̍t ê tiong-liân hū-jîn, iok 30 hè, tiong-téng sin-chhâi, chhēng chi̍t su Sū-lîm pò͘ ê iûⁿ-chong, chi̍t tuì sió-sió ê hōng-gán, phīⁿ-liông chin koâiⁿ, bīn-māu chheng-siù, mā m̄-sī toà-tio̍h iu-būn ê bīn-chhiuⁿ kap kuí-nā ji̍t bô soe-thâu chin phōng-sang ê thâu-mn̂g, khoàⁿ khí-lâi it-tēng sī put-chí suí ê cha-bó͘-lâng. Goá chhiáⁿ i ji̍p-lâi chē, ji̍p-khì lāi-bīn phâng chi̍t poe tê chhut-lâi hō͘ i, i khiā khí-lâi chiap-siū, ti̍t-ti̍t kóng to-siā, i lim-chi̍t chhuì liáu-āu chiah kóng.
"Bo̍k-su, goá ū chi̍t hāng iàu-kín ê sū beh lâi pài-thok lí, m̄-chai lí goān-ì pang-bâng goá bô?"
"Chí-iàu goá choè oē kàu, bô būn-toê. Chhiáⁿ-kóng."
"Goá sī lán kàu-hoē Lí Chài-thoân(李再傳)Tiú-ló ê cha-bó͘-kiáⁿ, miâ kiò Goa̍t-khîm(月琴), chū 5 nî chêng lī-khui ka-têng liáu-āu, lóng m̄-bat tńg-lâi, goá iā bô bīn thang tńg-lâi. M̄-kú kàu chia lâi bô tńg-lâi iā sī boē-ēng-tit, só͘-í mâ-hoân bo̍k-su lí chhoā goá ji̍p-khì, thoè goá tuì sī-toā-lâng kiû-chêng." Kóng kàu chia, i ê nâ-âu chhin-chhiūⁿ that-leh, kóng boē chhut-lâi lah.
"Ah! goá bat thiaⁿ lâng kóng, Lí Tiúⁿ-ló ū chi̍t ê cha-bó͘-kiáⁿ uī-tio̍h ài-chêng thau-cháu chhut-khì, goân-lâi chiū-sī lí o͘h!"
I tàm-thâu, thâu-khak àⁿ-àⁿ, chhin-chhiūⁿ chin kiàn-siàu ê khoán, ba̍k-sái tuì nn̄g luí ba̍k-chiu lâu chhut-lâi, ná kóng ná teh háu. "Goá bô phah-sǹg oē tú-tio̍h chiah-nih put-hēng, che it-tēng sī Siōng-tè tuì goá ê khiàn-chek. Goá í-keng kiâⁿ kàu chìn bô pō͘, thè bô-lō͘ ê toē-pō͘, kin-á-ji̍t goá chiah chhim-chhim kám-kak tio̍h goá ê choē-koà chin tāng, chí-ū tńg-lâi kiû pē-bú ê sià-bián nā-tiāⁿ."
Hut-jiân i khui siaⁿ toā-khàu, che chin-chiàⁿ sī ai-siong koh chhàm-hoé ê siaⁿ-tiāu.
"Lí m̄-thang siong-sim, goá oē thoè lí siat-hoat, chhiáⁿ lí khah léng-chēng, siông-sè kóng lí ê keng-kè hō͘ goá thiaⁿ, hó bô?"
I ēng chhiú-kun chit ba̍k-sái, bô koh háu, thâu-khak kia̍h khí-lâi, khai-sí I ê hoê-ek(回憶), i ê chhuì chhin-chhiūⁿ chi̍t tâi ê hòng-iòng-ki, chi̍t bō͘ chi̍t bō͘ ê ông-sū hòng-iòng tī goá ê bīn-chêng. Sî-kan tò-thè kiâⁿ kàu 10 nî chêng.
XX XX XX XX XX
1. Soán-te̍k tuì-siōng.
Tī goá ê ìn-siōng tiong, chin chió ū ka-têng chhin-chhiūⁿ goá ê ka-têng hiah-nih bí-boán khoài-lo̍k, che sī jia̍t-sim kèng-pài Siōng-tè ê lâng, hō͘ Chú chiok-hok ê kiat-kó.
Goá ê ka-têng 8 ê lâng: pē-bú, hiaⁿ-ko, hiaⁿ-só, goá kap chi̍t ê sió-bē, nn̄g ê sió-tī. Pa-pa tī pún S. K. chhoan khui pah-hè-tiàm, seng-lí chin hó. A-hiaⁿ tī S. M. Tiong-ha̍k choè kàu-oân; in nn̄g ê pē-kiáⁿ lóng tī kàu-hoē jīm-chit. Pa-pa choè tiúⁿ-ló, a-hiaⁿ choè chip-sū. Choân-ke jia̍t-sim ho̍k-sāi Chú, muí àm choè ka-têng lé-pài, lé-pài-ji̍t lóng koaⁿ-mn̂g, toā-soè choân-siú Sèng-ji̍t, hō͘ tng-sî ê Lâu Bo̍k-su chheng-chàn goán si "Ná-a ê ka-têng," "Bô͘-hoān ê Ki-tok-hoà ka-têng." Goá tī kàu-hoē iā choè T. K. C. ê su-kì, Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân, koh sī Sèng-koa-tuī lú ko-im ê jîn-bu̍t. Hit sî goá 20 hè, tuì Ko-tiong pit-gia̍p í-keng sī têng-têng gio̍k-li̍p(亭亭玉立)ê siàu-lú, tāi-khài sī goá ê siⁿ-choè boē bái, só͘-í lâng lóng chheng goá sī pún-toē "C. K. chhoan chi hoa"(C. K. 村之花). Chit ê ngá-hō, goá iā chin moá-ì, goá chiâⁿ-choè pún-chhoan ê sin-bûn jîn-bu̍t.
uī-tio̍h án-ni, chi̍t ji̍t kàu àm muî-lâng-pô kiâⁿ-chhut kiâⁿ-ji̍p; sím-mi̍h chhoan-tiúⁿ ê kong-chú lah, Lông-hoē chhui-kóng kó͘-tiúⁿ ê siàu-iâ lah......Goá ê lāu-pē nā thiaⁿ-tio̍h m̄-sī hoē-iú, khah hó ê tiâu-kiāⁿ to it-khài siā-choa̍t. I ê tiâu-kiāⁿ sī án-ni: tē it, jia̍t-sim ê Ki-tok-tô͘; tē-jī, sin-thé kiān-khong; tē saⁿ, ū chèng-tong ê sū-gia̍p (sī choh-sit, á-sī choè kang, ha̍k-le̍k sī kok-hāu á-sī chho͘-tiong ê lóng bô iàu-kín). Nā-sī goá ū chi̍t ê chin iàu-kín ê tiâu-kiāⁿ, i lóng bô kā goá khó-lū chāi-lāi, goá chū-sìn, chhin-chhiūⁿ goá ū hó siⁿ-choè, hó khoân-kéng, koh ū hó ê thêng-tō͘(學歷)beh chhē chi̍t ê chhī-lāi ê tuì-siōng it-tēng bô būn-toê. Kūn-lâi ê lâng lóng siūⁿ chīn pān-hoat beh lī-khui hiong-chhoan, thiàu-kàu kó͘-chíⁿ goā ê to͘-chhī, kiû an-lo̍k ê seng-oa̍h, hô-hòng chi̍t ê lú-chú, uī-tio̍h I ê chiong-sin tāi-sū koh-khah tio̍h ū chi̍t khoán ê oán-kiàn chiah oē ēng tit. M̄-kú goá ê lāu-pē i bô lia̍h chit ê choè iàu-kín, nā-sī goá kian-chhî chit ê ì-kiàn, só͘-í pún kàu-hoē ū kuí-nā ê chheng-liân put-chí chīn-chêng teh ài-goá, tui goá, tuì in chiah ê goá lóng bô khǹg tī goá ê gán-lāi, só͘-í lóng kong goá boē tó, kî-tiong ū chi̍t ê chheng-liân miâ-kiò Keh Hong-sēng(郭豐盛)hui-siông ì-ài goá; iang Tân Tiúⁿ-ló tuì goá chi̍t ji̍t kóng kàu àm. Lâu Bo̍k-su iā kuí-nā pái khó͘-khǹg goá tio̍h tap-èng; koh-khah hāi ê, sī goá ê lāu-pē hui-siông chàn-sêng chit ê hun-sū, siông-siông ēng hó-chhuì khǹg goá kóng.
"Goa̍t-khîm, goá chia̍h kàu 60 goā hè lah, goá ê ba̍k-chiu khoàⁿ oē chhut chit ê chheng-liân sī chi̍t ê iú-uî ū chiân-tô͘ ê lâng, sui-jiân khoân-kéng hiān-sî put-pí lán, iáu-kú chiong-lâi it-tēng tī sū gia̍p-siōng oē chin sêng-kong......"
Goá chim-chiok siūⁿ: Ū! chit ê chheng-liân sī chin jia̍t-sim ho̍k-sāi Chú, koh ū phāu-hū m̄-kú i chí-ū kap goá tông téng ha̍k-le̍k, keng-chè pí goá khah bái, tī chit ê chhun-lo̍k(村落)choè chi̍t ê poàⁿ-bûn poàⁿ-bú ê chhoan-kàn-sū(村幹事)ū sím-mi̍h chiân-tô͘, i kiám ū pān-hoat choán khì chhī-lāi? Boē! i éng-oán sī chi̍t ê chháu-tē sin-sū nā-tiāⁿ. Goá ê tuì-siōng kiám kan-ta chit khoán chu-keh? Siūⁿ-lâi siūⁿ-khì, goá boē thang khut-kē goá ê lí-sióng.
Chiū-sī án-ni, goá kap lāu-pē ê ì-kiàn boē ha̍h, tì-kàu bô chêng ê kong-im, chi̍t nî, nn̄g nî, 5 nî kè-khì.
2. Sè-chêng ê chìⁿ.
Goá í-keng 25 hè lah. Chit ê liân-lêng bē chhut-kè ê lú-chú, tī hiong-chhoan lâng khoàⁿ-lâi sī chin giâm-tiōng ê sū, goá ê pē-bú hui-siông ê tio̍h-kip, goá iā tām-po̍h khoà-lū khí-lâi, m̄-kú goá iáu m̄-goān kàng-kē goá ê tiâu-kiāⁿ.
Sū-chêng chiū hoat-seng tī chit nî ê Sèng-tàn-choeh; ū chi̍t ki ài-chêng ê chìⁿ(箭)siā-ji̍p goá ê sim-lāi, chit ki chìⁿ m̄-nā siā thàng goá ê sim, iā siā thàu goá ê choân seng-khu, choân seng-gâi.
Hit ê-hng kàu-hoē chin nāu-jia̍t teh kú-hêng Sèng-tàn khèng-chiok-hoē, goán Thoân-khè ián "Thian-lō͘ le̍k-thêng"(天路歷程)ê Sèng-ke̍k, goá pān choè thiⁿ-sài, tiâu-kang khì soè chi̍t niá sin-niû saⁿ. Tng goá khiā tī bú-tâi téng khoàⁿ lo̍h-khì ê sî, ū nn̄g luí chin toā koh chin kng chhin-chhiūn niau ê ba̍k-chiu tuì thâu-chêng pâi ê í-á siā-lâi, ti̍t-ti̍t siòng lóng bô khoeh. Goá beh lo̍h tâi-kha ê s5, goá tiâu-kang oa̍t-thâu kā I thau-khoàⁿ, chit sî 4 luí ba̍k-chiu chiâⁿ chi̍t ti̍t soàⁿ, goá ná chhin-chhiūⁿ hō͘ luî-tiān chhiok-tio̍h, kui ê sim-thâu pho̍k-pho̍k-chhéng. Tng goá kiâⁿ ji̍p bo̍k-su koán ê sî, I tuì kûn-chiòng ê tiong-kan kiông-kiông nǹg chhut-lâi chhē goá, kā goá kóng:
"Lí Sió-chiá, kin-áji̍t lí m̄-nā gâu ián-ke̍k, koh te̍k-pia̍t suí." Kî-koài! i thái oē bat goá? Goá tìⁿ m̄-chhap i, sū-si̍t lāi-sim hō͘ i hit ê phiau-phiat ê gî-piáu khip-ín lah, tì-kàu sīm-chì kui thâu-khak oa̍t kè-khì kap i kóng oē, tī àm-àm ê goā-bīn, goá khoàⁿ-chhut i sī chi̍t ê kun-koaⁿ, chhēng chi̍t su chéng-chê ê le̍k-sek kun-ho̍k, niá-á koà chi̍t tiâu kim-tiâu(少尉), bīn-sek chin pe̍h koh chin ian-tâu, te̍k-pia̍t hit nn̄g luí oē hoat-siā ê ba̍k-chiu sī choè khip-ín goá ê só͘-chāi. Goá uī-tio̍h beh pó-chhî siàu-lú ê hong-tō͘, bô kap i kóng choē-choē oē, chí-ū ēng bî-bî-á chhiò lâi to-siā i ê o-ló. Goá hoat-kiàn i m̄-sī chi̍t ê chháu-tē lâng.
Í-āu ta̍k lé-pài lóng ū khoàⁿ-kìⁿ i ji̍p-lâi lé-pài, nā-sī tuì hit nn̄g luí ba̍k-chiu chai-iáⁿ i bô sim teh choè le-pài, lóng sī ǹg Sèng-koa-tuī ê só͘-chāi teh kim-kim siòng goá, goá chai-iáⁿ i sī lâi teh kèng-pài goá. Kî-koài! goá iā siāng khoán, tuì lé-pài sim put-chāi ian(心不在焉), siông-siông oa̍t tuì i hia khì, goá í-chêng m̄-bat an-ni, goá chai-iáⁿ goá í-keng tuī-lo̍h chêng-bāng lah.
Goá khai-sí kap i iok-hoē, chai-iáⁿ i sī Tâi-pak lâng miâ kiò Chng Bûn-kia̍t(莊文傑),kū-nî B. H. choan hāu pit-gia̍p, tī pún-toē hū-kūn ê iâⁿ-pâng ho̍k-ia̍h ū-pī kun-koaⁿ, koh nn̄g kò ge̍h chiū beh thoè-ngó͘, i ke goá chi̍t hè, ka-têng tī Tâi-pak ê Bîn-seng-lō͘ khui pah-hè tiàm, thiaⁿ kóng keng-chè chin hó, àn-sǹg thè-ngó͘ tńg-khì beh tī chī-lāi ê chi̍t só͘-chāi choè seng-lí, in-uī i sī tha̍k siong-kho(商科). Khó-sioh i m̄-sī Ki-tok-tô͘, iā bô ì-sù beh choè Ki-tok-tô͘, i kóng sìn-gióng oē sok-pa̍k lâng ê chū-iû, lâng eng-kai seng-oa̍h tī hiān-si̍t ê hióng-lo̍k-tiong kè ji̍t chiū hó, I ê oē chin ū lí. Goá kám-kak tû-khí sìn-gióng bô siāng í-goā, só͘ ū ê tiâu-kiāⁿ hui-siông sek-ha̍p goá só͘ bōng-sióng ê tuì-siōng: Tāi Choan pit-gia̍p; tiàm tī to͘-chhī, I siⁿ-choè eng-chùn; ka-têng keng-chè hó, chia ê hó tiâu-kiān í-keng kàu-gia̍h hō͘ goá m̄-bián khó-lū sìn-gióng ê būn-toê lah, goá iā siong-sìn pē-bú oē uī-tio̍h chiah ê tiâu-kāiⁿ goān-ì hòng-khì chong-kàu ê sū. Goá hó-táⁿ tuì in kóng chit chân sū, bô phah-sǹg in kian-tēng ê sìn-gióng boē thang tû-khì hit ê tē it tiâu-kiāⁿ "Tio̍h Ki-tok-tô͘" ê kò͘-chip. Tī chi̍t àm ê ka-têng lé-pài, goá ê lāu-pē chhin-chhiūⁿ chin khì, i chek-pī goá kóng,
"Goat-khîm, lán sī Ki-tok-tô͘, bo̍h-tit kap m̄-sìn ê lâng chhap-cha̍p, tio̍h chai bô tâng sìn-gióng ê hun-in boē hēng-hok. Siōng-tè bô hoaⁿ-hí, lí m̄-thang khoàⁿ che choè sió-sū, m̄-sī Siōng-tè chí-ì ê kiat-hun, Chú boē chiok-hok, lí tio̍h hó-hó siūⁿ khoàⁿ-māi."
"Ká-sú goá nā oē thang ín-chhoā I lâi kui Chú kiám iā m̄-sī Siōng-tè ê chí-ì? Chin-choē ta-po͘ lâng pún-lâi bô sìn Chú, nā-sī kap Ki-tok-tô͘ ê lú-chú kiat-hun āu, hō͘ hū-jîn-lâng ín-chhoā lâi chiâⁿ-choè jia̍t-sim ê lâng ê lē boē chió, chhin-chhiūⁿ Ông Tiúⁿ-ló, chiū-sī tuì tiúⁿ-ló-niû ín-chhoā ê." Goá bô soè-jī, chin siū-khì tuì lāu-pē hoán-pok. (Thāi-sio̍k).