Sin-iok-su Sū-soat
(Niû Siù-tek)
1933. 02, no. 575, pp. 12-14
Tē 3 chiuⁿ: Sin-iok-su ê phian-sêng.
Tī tē 2 chiuⁿ, goá í-keng ū kóng-khí Sin-iok-su ê khí-goân, sī tuì si̍t-chè-tek lâi siⁿ-chhut ê bûn-su; iū-koh kia̍h pit lâi siá ê lâng, iā-sī chin chē lâng. Chiàu chit ê 27 koàn ê bûn-su lâi khoàⁿ, chóng-sǹg hiah ê tù-chiá mā bô kuí ê nā-tiāⁿ. Chóng-sī sū-si̍t-siōng, tng-sî ê bûn-su m̄-nā hiah ê, iā siá ê lâng m̄-nā hit kuí lâng, í-goā iáu ū chē-chē. Nā-sī án-ni, siáⁿ-sū kā i san-tû--khì, bô sǹg chò Sin-iok-su? Hit ê in-toaⁿ, hit ê keng-koè ê le̍k-sú, kap hit ê chiâⁿ-chò kin-á-ji̍t ê Sin-iok-su ê kheng-hiòng, kap tiōng-sī ê lí-iû, che chiū-sī tī chit chiuⁿ lán só͘ ài lâi kóng--ê.
Hiān-hêng ê Sin-iok-su, tuì keng-tián chit bīn lâi kóng, sī kiò-chò Canon(chiàⁿ-tián). Chit ê ì-sù sī chún-chîn. Chit kù ê goân-ì sī khí-thâu ēng chò ba̍k-kang ê chîn-soàⁿ, á-sī phiau-chún hit khoán ê iōng-gú. Chóng-sī āu-lâi ū ēng tuì kok-gú, bí-su̍t, chong-kàu chit bīn lâi. Sin-iok-su hō͘ lâng kiò-chò Canon, sī teh piáu-bêng chit 27 koàn ê bûn-su, sī chò sìn-gióng ê phiau-chún, hêng-uî ê chún-chîn. Chóng-sī tī tng-sî só͘ siá ê, ū ê bô ha̍p tī chò sìn-gióng ê phiau-chún ê, lóng kā I lēng-goā khioh chò tui, hit ê kiò-chò goā-tián(apocrypha). Lūn goā-tián ê tāi-chì, ǹg-bāng tī āu-lâi chiah lâi kóng, chit-sî ti̍t-ti̍t ài lâi kóng-khí chiàⁿ-tián phian-sêng ê sū.
Sin-iok-su hit 27 koàn, goân-lâi sī bûn-su nā-tiāⁿ, ū bûn-ha̍k-tek ê sèng-chit tī-teh, sī kap pêng-siông ê chheh bô koh-iūⁿ. Chóng-sī ē chiâⁿ-chò sîn-sèng put-khó chhim-hoān ê chiàⁿ-tián, sī tī Chú-āu kuí-nā pah nî ê tāi-chì, m̄-sī siá ê sî chiū chò chiàⁿ-tián. Tuì chit hāng hō͘ goá gián-kiù Sin-iok-su ê tiong-kan, ná chai Siōng-chú ū ēng le̍k-sú lâi piáu-hiān I ê chí-ì, iā ná sìn Sèng-chheh ê kè-ta̍t toā kàu cháiⁿ-iūⁿ; goān tāi-ke tha̍k Sèng-chheh bô ià-siān, che sī goá siá chit ê Sin-iok-su Sū-soat só͘ phāu ê hi-bōng.
Lūn cháiⁿ-iūⁿ ē siūⁿ beh phian-sêng Sin-iok-su ê tāi-chì, tī chit ê ū chē chē ê tōng-ki kap goân-in tī-teh; goá chit sî m̄-bián kóng siuⁿ chē, kan-ta kóng-khí kuí-hāng khah iàu-kín ê chiū kàu-gia̍h.
1. Tī chho͘-tāi ê sìn-tô͘, lóng bô lia̍h sím-mi̍h bûn-su chò ū koân-uī; liân tī tuì í-chêng chiū chò keng-tián, só͘ lia̍h-chò Sîn-sèng ê Kū-iok-su, in to kā-i phoe-phêng. In só͘ lia̍h-chò ū koân-uī ê, chiū-sī "Chú", chiū-sī Iâ-so͘ Ki-tok ê jîn-keh kap i ê kàu-hùn ; tī ta̍k hāng ê sū-kiāⁿ, lóng sī ēng Chú ê oē lâi kái-koat. In-uī nā kóng-tio̍h sī Chú ê oē, lóng bô lâng piān-pok, á-sī tiû-tû. Só͘-í Pó-lô tú-tio̍h kàu-hoē ê lân-tê ê sî, suî-sî ēng Chú ê oē lâi kóng. Tī I Thiap 4:15 kóng, "In-uī goán hōng Chú ê bēng-lēng, ēng chit ê kā lín kóng ;"I Lîm 7:10 kóng, "Goá bēng-lēng í-keng kè-chhoā ê, kî-si̍t m̄-sī goá, sī Chú bēng-lēng." Tī-chia sui-jiân kóng in tuì-tiōng Chú ê oē, m̄-sī ū lēng-goā sím-mi̍h bûn-su kì Chú ê oē lâi hō͘ in thang chun-tiōng, hoán-tńg sī lóng ēng chhiù thoân ê nā-tiāⁿ. Chhin-chhiūⁿ Hēng-toān 20 : 35 kóng. "Hō͘ lâng ê, pí tuì lâng the̍h ê, khah ū hok-khì." Chit kù tī ta̍k-uī ê bûn-su lóng bô ; só͘-í thang chai sī chhuì thoân--ê.
Sî-tāi teh keng-koè, kan-ta chhuì thoân--ê, teh-beh bē ēng-tit ; in-uī kàu ta̍k só͘-chāi Iû-thài kàu ê lâng lóng beh chò in ê tuì-te̍k. iū-koh ta̍k-pái nā kap in piān-pok ê sî, Iû-thài kàu ê lâng, lóng beh ēng Kū-iok-su lâi kóng-khí. Chit-sî in sui-jiân lia̍h Chú ê oē chò iàu-kín, m̄-kú sī bô bûn-su ê kin-kù. Ki-tok kàu sui-jiân sī kap Iû-thài kàu ū bi̍t-chhiat ê koan-hē ; chóng-sī chi̍t ê lēng-goā ê chong-kàu. Kū-iok-su sui-jiân sī in the̍h lâi teh ēng ; chóng-sī khêng-chin sī Iû-thài kàu ê chiàⁿ keng-tián. Tuì án-ni, in chiū siūⁿ Iû-thài kàu kì-jiân ū chi̍t pún choa̍t-tuì koân-ui ê phiau-chún ê Kū-iok-su, chiū Ki-tok kàu tek-khak m̄-thang bô. Só͘-í chiū siⁿ-chhut ài tuì só͘ ū ê Ki-tok kàu ê bûn-su tiong lâi phian-sêng chi̍t pún chiàⁿ-tián. Che sī sè-bīn só͘ tiāⁿ-tio̍h ê goân-in.
2. Chho͘-tāi ê sìn-tô͘, nā beh chhiau-chhoē sím-mi̍h kà-sī, lóng tio̍h tuì Kū-iok lâi the̍h; liân tī sìn-gióng-siōng ê sū, ū-sî iā-sī tuì Kū-iok-su lâi ha̍k-si̍p; m̄-kú siāng tī chit-sî, in ū lia̍h Chú ê oē chò chin ū kè-ta̍t. Chhin-chhiūⁿ tī tē-it hāng só͘ kóng, koan-hē kàu-hoē ê lân-tê, siông-siông sī ēng Chú ê bēng-lēng chò kin-pún. Tuì án-ni, chiū chū-jiân ài chhoē hit hō bûn-su lâi chò in ê lō͘-ēng. Tī-chia ài chù-ì chi̍t hāng, chiū-sī in chun-tiōng Chú, hit ê liām-thâu m̄-nā sī chí Iâ-so͘ Ki-tok nā-tiāⁿ, ū liân I ê ha̍k-seng iā-sī pêⁿ-pêⁿ chun-tiōng. In tuì-tiōng Chú ê bēng-lēng, iā-sī pêⁿ-pêⁿ tuì-tiōng Sù-tô͘ ê oē. Sī ná chhin-chhiūⁿ Má-thài 10 : 40 kóng, "Chiap-la̍p lín ê, chiū-sī chiap-la̍p goá." Lô-má ê Kek-liû-bián (Clement) kóng, Pí-tek kap Pó-lô sī tuì thiⁿ kàng-lo̍h. Chho͘-tāi ê kàu-bū I-ngá-tiû (Ignatius) kóng, Chú kap Sù-tô͘ ê bēng-lēng lín tio̍h thàn. Che lóng sī chèng-bêng in lia̍h Sù-tô͘ kap Chú pêⁿ-pêⁿ iàu-kín. Tuì án-ni chiū m̄-nā ài chhoē Chú ê oē lâi chò in ê phiau-chún nā-tiāⁿ, chiū Sù-tô͘ ê oē, in iā lia̍h chò sī kim-kho ge̍k-tiâu ê kà-sī, iû-goân ài chi̍p hit hō bûn-su lâi chò in ê keng-tián. Tē-it hāng sī tuì goā-kài ê chhì-kek lâi siⁿ-chhut ê goân-in ; chit hāng sī tuì lāi-sim ê liām-thâu lâi hoàn-khí ê lí-iû. Chóng-sī m̄-sī chi̍p chò-hoé, chiū-sī keng-tián, he iáu ū chē-chē sî-kan ê keng-koè.
3. Tng-sî Iû-thài kâng tī an-hioh-ji̍t ê chi̍p-hoē, khah-siông sī tha̍k lu̍t-lē ê chheh, á-sī Sian-ti ê chheh. Lán nā khoàⁿ Lō͘-ka 4 : 17, lán chiū chai Iâ-so͘ tī I ê pún-hiuⁿ Ná-sat-le̍k, tng an-hioh-ji̍t ji̍p hoē-tn̂g kà-sī ê sî, sī tha̍k Sian-ti Í-sài-a ê chheh. In-uī in lia̍h lu̍t-lē kap Sian-ti ê chheh sī chin iàu-kín. Kàu Pó-lô siá phoe hō͘ i só͘ siat ê kàu-hoē ê sî, hit keng chiap-tio̍h phoe ê kàu-hoē, chiū m̄-nā beh tha̍k lu̍t-lē kap Sian-ti ê chheh, iā chin iàu-kín tha̍k Pó-lô só͘ siá ê phoe ; he̍k-sī chí-sī in só͘ tio̍h chò ê, he̍k-sī kái-koat in só͘ oh--tit ê būn-tê, che in lóng khoàⁿ-chò iàu-kín. Só͘-í in teh lé-pài ê sî, ū tha̍k Kū-iok ê lu̍t-lē kap Sian-ti ê chheh, chiū siāng-sî iā-sī chiong chit khoán ê bûn-su tī lé-pài ê sî lâi tha̍k, iā soà chò bián-lē ê lō͘-ēng. Khiok hit-sî tī chi̍t ê kàu-hoē, bô hiah ê lóng-chóng ê bûn-su, iáu-kú ū chih-tio̍h tó-lo̍h chi̍t tiuⁿ, hit ê kàu-hoē chiū chiong hit tiuⁿ lâi tha̍k tī hoē-chiòng ê tiong-kan. Tī Pó-lô ê phoe, iā bat bēng-lēng kiò kàu-hoē tio̍h tha̍k tī hoē-chiòng ê bīn-chêng (ⅠThiap 5:26 boé ; Ko-lô-se 4:16). Chiàu Iû-tīn (Justin Martyr) ê oē, kóng, Sian-ti ê chheh ū kap Sù-tô͘ ê kì-lio̍k (chiū-sī chí Hok-im-su) pêⁿ-pêⁿ ēng tī hoē-chiòng ê tiong-kan. án-ni thang chai tī tē 2 sè-kí poàⁿ, chit ê Sin-iok-su í-keng hō͘ chē-chē lâng khoàⁿ chò chin tāng lah ! Chit ê sī phian-sêng ê tē 3 goân-in.
4. Ki-tok-kàu tú-chiah hoat-gê ê sî, m̄-nā ū Iû-thài kàu ê lâng chò in ê tuì-te̍k ; iáu ū chin-chē ê īⁿ-toan kàu, he̍k-sī ēng oē, he̍k-sī ēng chheh lâi kap in piān-pok. Nā tha̍k Ki-tok kàu ê chho͘-tāi-sú chiū oē hoat-kiàn--tio̍h. Sui-jiân hiah ê chē-chē ê bûn-su, iáu-ku, bē-chiâⁿ chiàⁿ-tiáu, m̄-kú hit-sî ê īⁿ-toan-chiá nā beh kong-kek, siông-siông ín-khí hit tiong-kan ê oē-kù lâi piān-pok. Tuì án-ni, beh ìn-tap ê sìn-tô͘, chū-jiân iā tio̍h ín tī hiah ê bûn-su tiong ê oē lâi piān-bêng. Sui-jiân hō͘ īⁿ-toan-chiá tāi-seng lia̍h-chò iàu-kín ū kin-kù ê chheh lâi piān-pok, iáu-kú chit ê sū sī tú-tú teh chhiok-chìn chiàⁿ-tián phian-sêng ê it-toā goân-in ; che sī tē 4 hāng.
5. Koh chi̍t hāng, chiū-sī tē 2 sè-kí ê thâu-á, chit 27 koàn ê tiong-kan, chē-chē í-keng ū hō͘ ha̍k-chiá hoan-e̍k chò Lia̍p-teng oē kap Sū-lī-a ê giân-gú. Hit ê beh hoan-e̍k ê lâng, chū-jiân tio̍h chū-chi̍p i kā-tī lia̍h chò iàu-kín ê bûn-su lâi hoan-e̍k. Kì-jiân hoan-e̍k liáu, chiū hō͘ Lia̍p-teng kap Sū-lī-a ê lâng, chi̍t bīn bat Ki-tok kàu ê tō-lí, koh chi̍t bīn chai ū chit khoán ê bûn-su tī-teh. Chit ê hoan-e̍k, tú sī teh chhì-kek Sèng-chheh phian-sêng ê sū-gia̍p ; hō͘ sìn-tô͘ chai nā bô koáⁿ-kín tio̍k-chhiú lâi soán-poa̍t kàm-tēng bē ēng--tit lah !
6. Khí-thâu ê kàu-hoē, khiok bô tú-hó ū siat sím-mi̍h ha̍k-hāu ; iáu-kú nā ū kàu-hoē tī-hia, chiū siông-siông ū tī hit só͘-chāi soà si-siat chong-kàu kàu-io̍k. Muí pái siat chong-kàu kàu-io̍k ê sî, chiū ū tuì chiah ê Ki-tok kàu ê bûn-su tiong, kéng kuí pún lâi chò kàu-kho-su. Tuì chit ê in-toaⁿ, chiū ná kú beh ná khoàⁿ só͘ kéng ê bûn-su chò iàu-kín ê chheh. án-ni iā-sī tú-tú teh chhiok-chìn phian-sêng ê kang-tiâⁿ.
7. Kàu-hoē ná siat ná chē, sìn-tô͘ ná kú chiū ná ke-thiⁿ ; chóng-sī kàu-hoē só͘ hoat-seng ê gī-lūn,iā ná kú ná hok-cha̍p. Tuì án-ni, tio̍h ēng tiāⁿ-tio̍h ê kui-kí lâi phoàⁿ-toàn, kái-koat ; nā bô chiū ē hun-loān. Só͘-í it-poaⁿ tī kàu-hoē lāi nā ū kàu-lí ê cheng-lūn, á-sī si-siat kàu-hoē ê kài-kui, á-sī tō-tek hong-bīn ê gī-lūn ê sî, siông-siông ài ín-khí chiah ê bûn-su ê oē, á-sī lia̍h tó chi̍t pún chò phiau-chún lâi kái-koat. Tuì chit ê goân-in, chiū chū-jiân tio̍h phian-sêng Sin-iok-su. Che sī tē 7 hāng ê goân-in.
(Chit chiuⁿ iáu boē oân, āu-hō beh koh chiap).