Cheng-chè-phín ê Iú-hāi
(Tân Lêng-thong)
1933. 03, no. 576, pp. 28
Kia-to͘ Kìm-chiú-hoē ê Hoē-tiúⁿ Siông-po͘ (松浦) I-ha̍k phok-sū, chú-tiuⁿ cheng-chè-phín (精緻品) iú-hāi-lūn kóng, Lâng nā lim cheng-liû-chuí (蒸餾水 distilled water) oē phò-hoāi pe̍h huih-kiû, kap âng huih-kiû, tì-kàu lâng khah khoài sí. án-ni thang chai chuí nā ēng lâng kang (人工) lâi kā i cheng-chè, hoán-tńg pìⁿ-choè iú-hāi.
Koh kóng, kam-chià sī Lâm-iûⁿ ê lâng só͘ ài ê chia̍h-mi̍h. (Tâi-oân iā sī án-ni). In-uī kam-chià-chiap ê lāi-bīn ū chin choē hâm-chuí thoàⁿ-sò͘ (含水碳素, carbohydrate), oē choè in ê khuì-la̍t ê goân-thâu. Só͘-í khoè kam-chià lâi chia̍h ê chāi-toē lâng, in choa̍t-tuì boē chiù-khí. (Tâi-oân chá iā káⁿ-sī án-ni). Lâng kóng, Bûn-hoà ê thêng-tō͘ ná koân, chiū soa-thn̂g ê siau-huì-liōng iā ná ke-thiⁿ; bûn-hoà ê lâng khah choē chiù-khí, sī in-uī chia̍h pe̍h-thn̂g só͘ tì. (Chiàu Chó-pek (佐伯) I-ha̍k phok-sū ê tiau-cha, 20 goā nî chêng ê Tiâu-sián lâng bô chiù-khí, kàu chia̍h pe̍h-thn̂g liáu-āu chiù-khí chiū ná ke-thiⁿ). In-uī pe̍h-thn̂g oē hō͘ huih-e̍k (血液) lāi ê jiō-sng (尿酸) ke siuⁿ choē, tì-kàu chhuì-khí ê kap kut ê chit oē khah phàⁿ, iā chhiúⁿ-the̍h lâng ê jím-nāi la̍t. Só͘-í lâng tio̍h chia̍h o͘-thn̂g, kap phang-bi̍t chiah hó.
Che thang choè lán êng-ióng (榮養) siōng ê chham-khó, iā thang koan-chiò Ki-tok-chiá ê sìn-gióng. In-uī tiat-ha̍k ê su-sióng ná oân-pī, chū-jiân kho-ha̍k ê hong-hoat ná cheng-khak, tì-kàu choē-choē lâng ài ēng che lâi cheng-chè Ki-tok-kàu ê sìn-gióng. Só͘-í ū lâng chiū siūⁿ, hoan-nā ēng lí-sèng(理性) só͘ boē tit lí-kái ê sìn-gióng, á-sī ēng chū-jiân kho-ha̍k só͘ boē tit soat-bêng ê kî-sū, chiah ê lóng m̄-sī chin-lí. Nā ēng chit hō thài-tō͘ lâi cheng-chè Sèng-keng ê kà-sī kap sū-si̍t, oē hō͘ lán phah sit-lo̍h tī Iâ-so͘ Ki-tok só͘ khé-sī ê Siōng-tè, kap I só͘ beh siúⁿ-sù lán lêng-hûn-siōng ê chu-ióng-hun. Lán beh tuì Sèng-keng tit-tio̍h pó-poè ê oa̍h-miā, khah iàu-kín ê sī tio̍h ēng lêng-tek ê cheng-chè-hoat, chiū-sī ēng lán jia̍t-chhiat ê kî-tó, lia̍h lán ê ì-chì lâi sūn-ho̍k tī Siōng-tè ê Sèng chí-ì, tī hia I beh siúⁿ-sù lán ê lêng-hûn ū khuì-la̍t thang khip-siu oa̍h-miā ê bí-niû.
ēng kho-ha̍k kap su-sióng só͘ cheng-chè ê Ki-tok-kàu, khah khoài hō͘ hiān-tāi jîn hoan-gêng, iā khah khoài kap hiān-tāi siā-hoē ê cho͘-chit chè-tō͘ gêng-ha̍p; chóng-sī bô tek-khak oē lī-ek tī thian-kok bîn ê lêng-sèng. Só͘-í lēng-khó͘ chia̍h chho͘-chho͘ ê chū-jiân-phín lâi hō͘ lán ê lêng-hûn tit-tio̍h ióng-chòng khuì-la̍t sī khah hó.
