Kau-thong ê hoat-ta̍t
(T. Th. Ts.)
1933. 03, no. 576, pp. 10-11
Kau-thong sī siáⁿ ì-sù: Tuì bó͘ só͘-chāi ūn-poaⁿ jîn-luī, hoè-mi̍h, su-siúⁿ kàu bó͘ bo̍k-tek tē, che kiò-chò kau-thong. Thang kóng sī ūn-poaⁿ kap thong-sìn nn̄g hāng ê ki-koan, ū-sî ūn-poaⁿ ê ki-koan. Lēng-goā iáu ū tiān-sìn, tiān-oē; bô-soàⁿ tiān-sìn, tiān-oē; Radio hòng-sàng. Chiah ê sī thong-sìn siōng te̍k-sû ê ki-koan.
Koan-hē kau-thong hoat-ta̍t ê tiâu-kiāⁿ: Bó͘ tē-hng ê kau-thong chōng-thài ū hoat-ta̍t á bô? Che kap hit tē-hng ê tē-hêng, khì-hāu, uī-tì, bûn-hoà thêng-tō͘ ê koân-kē, sán-gia̍p ê hēng-soe, jîn-kháu ê chē chió, chèng-tī ê hó-pháiⁿ, toā-toā ū koan-hē tī-teh. Lán nā ēng léng Tâi chêng āu, Tâi-oân ê kau-thong chōng-thài lâi pí-kàu, chiū liâm-piⁿ ē bêng-pe̍k.
Jîn-le̍k ê ūn-poaⁿ: Káu-hiā khioh chia̍h-mi̍h tńg-khì in tau, bi̍t-phang tuì hoe-sim chhái-siu bi̍t-chiap, hoe hún toà khì siū-lāi. Che sī tōng-bu̍t ê pún-lêng-sèng. Chhin-chhiūⁿ án-ni, tuì ū jîn-luī chiū ū kau-thong, to̍k-to̍k lâng ē hiáu-tit ēng te̍k-pia̍t ê ki-koan lâi ūn-poaⁿ, che sī tōng-bu̍t-kài só͘ bē tit thang khoàⁿ-tio̍h ê sū. Phah-sǹg jîn-luī iā sī tuì chìn-ji̍p tī siong-tong ê bûn-hoà ê sî, chiah ū hoat-bêng chéng-chéng ê khì-kū, thang chiat-séng lâng ê la̍t, iā hō͘ ūn-poaⁿ kín koh lī-piān. Jîn-luī ê ūn-poaⁿ hoat, m̄-nā khí-thâu kap tōng-bu̍t-kài sio-siāng nā-tiāⁿ, liân í-keng chìn-ji̍p tī chin koân ê bûn-hoà ê hiān-tāi, lâng iû goân sī sái pō͘-lián, iā ēng lâng ê khuì-la̍t teh ūn-poaⁿ. Chhì khoàⁿ sè-kan 20 ek jîn-luī, chhoē bô kiâⁿ lō͘ ê, ū loā-chē lâng. Kuì hu-jîn koāⁿ chhiú-tē, sin-sū koāⁿ phoê-pau, che iáu sī goân-sí sî-tāi ê ūn-poaⁿ hoat. Káng-kháu ê lâng ēng ūn-poaⁿ chò chit-gia̍p, taⁿ hoè-mi̍h ji̍p lāi-tē; soaⁿ-kan ê lâng taⁿ soaⁿ-sán lo̍h-lâi pêⁿ-iûⁿ. A-hut-lī-ka ê thó͘-jîn, ēng in ê keng-thâu giâ chhiūⁿ-gê keng-koè kuí-nā cha̍p phò͘ lō͘ ê chhiū-nâ. Tī Boán-chiu ê Soaⁿ-tang, ku-lí giâ 200 goā kin tāng ê tāu-kho͘. Che lóng sī goân-sí sî-tāi ê ūn-poaⁿ hoat. Koh chìn chi̍t-pō͘, chiū-sī lâng ūn-poaⁿ lâng. Chá Ji̍t-pún iáu-boē ū thih-tō ê sî, Tang-hái-tō chiah ê toā tiâu khe ê tō͘-thâu, ū hit hō ēng giâ lâng koè khe chò chit-gia̍p ê. Beh khì khah hn̄g ê só͘-chāi, chiū ēng nn̄g-saⁿ lâng ê la̍t lâi kng. Tâi-oân ê kiō, Ji̍t-pún ê kiō, Ji̍t-pún ê カゴ, che lóng sī hit ê tē-hng ê te̍k-sek, goā-uī ê lâng khoàⁿ-tio̍h sī chin chhù-bī ê kau-thong ki-koan.
Lī-iōng tōng-bu̍t ê khuì-la̍t. Tōng-bu̍t ê hun-pò͘ chōng-thài, sī thàn khì-hāu ê hoat-chek. Koh tē-hng ê lâng lī-iōng hit tē-hng ê tōng-bu̍t lâi chò kau-thong ê ki-koan. ēng bé, gû, chuí-gû, che sī lán chai-iáⁿ, tī Pho-su, A-lat-pek, Pak A-hui-lī-ka soa-bô͘ tē-hng ê lâng sī ēng Lo̍k-tô. Lo̍k-tô ê kha bô kah-chit, bô pun chhe, ha̍p tī kiâⁿ soa-á téng ê lō͘-ēng, uī ê lāi-bīn ū kuí-nā ê chuí-tē, sui-jiân káng lé-pài bô lim-chuí iā tòng ē tiâu. La̍t toā, kha-thâu koh kín, lâng bat kiò i chò soa-bô͘ ê chûn. Soa-bô͘ tē-hng ê seng-lí-tuī, ēng káng pah chiah teh chài hoè chò seng-lí. ìn-tō͘, Siâm-lô ê lâng ēng chhiūⁿ chò kang, ūn-poaⁿ bo̍k-chhâi. Se-chōng ê lâng ēng Mâu-gû. Lâm A-bí-lī-ka ê soaⁿ-kan ēng Lo̍k-má. Se-pí-lī-a, á-sī ke̍k pak ê lâng ēng Sûn-lo̍k, Káu. Chiàu ta̍k tē-hng só͘ ū tōng-bu̍t lâi lī-iōng. Put-kò tuì ū khì-chhia, chū-tōng-chhia í-āu, tōng-bu̍t chiū khah m̄-bián ēng, nā-sī soa-bô͘ soaⁿ-kan ê lâng, iáu-boē pàng-sak tōng-bu̍t ê kau-thong.
Kau-thong ki-koan ê hoat-bêng. Lâng teh káng-kiù, jîn-luī tē-it tāi-seng siūⁿ-chhut ê ūn-poaⁿ ki-koan sī Khiau(橇). Tng ú-tè tī suí ê sî-chūn, í-keng ū-ēng chit hō ê khì-kū. Ai-ki̍p, A-su̍t iā ū ēng. Hiān-tāi tī hân-léng ê tē-hng, hô, ô͘, seh ê téng-bīn,sī chò tiōng-iàu ê kau-thong ki-koan ê chi̍t hāng, ū-ê ēng Káu, Sûn-lo̍k, Bé lâi thoa. Tang-thiⁿ-sî pak-pêng ê kok, chhin-chhiūⁿ Suī-tián, Ná-ui, in só͘ teh ēng ku̍t(Skate) ê khì-kū, sī tuì Khiau piàn-hêng ê. (āu goe̍h koh chiap).
