Sin-iok-su Sū-soat
(Niû Siù-tek)
1933. 04, no. 577, pp. 12-13

Tē 3 chiuⁿ : sin-iok-su ê phian-sêng(Chiap-soà).
Tē saⁿ chām (A. D. 200-400).
Chit ê sî-tāi thang kiò-chò kàm-tēng kap koat-tēng ê sî-tāi. In-uī chit-sî tuì hiah ê piān-chèng-ka, kap kàu-hoē ê ha̍k-chiá, á-sī īⁿ-toan-phài ê gī-lūn ; só͘ khoàⁿ-liáu ē sái-tit chò keng-tián ê, toā-poàⁿ chha-put-to thang tiāⁿ-tio̍h lah ! Só͘ chhù-bī chi̍t hāng, chiū-sī keng-tián, tē it tāi-seng phian-sêng ê, m̄-sī Ki-tok-kàu ê lâng, hoán-tńg sī īⁿ-toan-phài Má-kiò ê lâng. Tâi-oân ê sio̍k-gú kóng, Lōng-ké sêng-chin ; chin-chiàⁿ tú-sī án-ni, chiū-sī hō͘ lâng tāi-seng kā-lán lia̍h-chò tio̍h. Tuì án-ni, chiū kuí-nā pái tiàu-chi̍p hoē-gī lâi kàm-tēng, phoe-phêng. Chóng-sī tio̍h ē kì-tit, m̄-sī hit-sî chiah kéng tó chi̍t koàn hó, tó chi̍t koàn m̄ hó. Hit ê hó, kap m̄ hó, sī tuì tē-it sè-kí khí, kàu chit-sî tī ta̍k sî-tāi ū hō͘ lâng ín-khí, á-sī thè-khí lâi piān-lūn hit khoán ê bûn-su, chiū-sī tuì sî-tāi ê keng-koè, kàu chit-sî chiah lâi kàm-piat. Tī-chit-sî goá chiap-soà ài kóng hit ê keng-koè, kàu oân-chiâⁿ ê le̍k-sú.
(1) Lô-má ê Kek-liû-bián (Clement of Rome). Chit ê lâng sī oá tī A. D. 100 koè-sì. Khiok bô tú-hó khak-si̍t chai, i sī tī Hui-li̍p-pí 4 :3 só͘ siá hit ê Kek-liû-bián á m̄-sī. Put-kò i tī A. D. 64─70, ū siá phoe hō͘ Ko-lîm-to ê Kàu-hoē, hit tiong-kan só͘ ín-khí ê oē, tāi-khài kap Má-thài, í-ki̍p Lō͘-ka só͘ kì--ê sio-tâng. Tuì án-ni sī teh chèng-bêng chit nn̄g pún ê Hok-im-su, í-keng ū chiâⁿ-chò koân-ui tī hit sî-tāi. iā siāng tī i ê phoe tiong, ū ín-khì Ngá-kok, ⅠPi-tek, Hi-pek-lâi, í-ki̍p Pó-lô ê phoe kuí-nā tiuⁿ. Só͘-í thang khoàⁿ Pó-lô ê phoe í-keng ū hō͘ it-poaⁿ ê lâng khoàⁿ chò tiōng-iàu.
(2) Pó͘-lī-kap (Polycarp). Chit ê lâng tī A. D. 155 ū Sûn-kàu, hióng-siū 88 hoè. I ū siá phoe hō͘ Hui-li̍p-pí kàu-hoē. I só͘ ín--ê, sī tī āu-lâi chiâⁿ-chò hiān-hêng ê chiàⁿ-tián tiong ê ta̍k koàn lóng ū. Che sī teh chèng-bêng chiah ê bûn-su, tī hit-sî í-keng hō͘ chē-chē lâng chai-iáⁿ lah !
(3) Pa-pí-a (Papias). Tāi-iok tī A.D. 130 ê lâng. I chha-put-to kap Po͘-lī-kap siāng-sî ê lâng. I bat ín Thài, Khó, ⅠPí, ⅠHān, Khé-sī-lio̍k chiah ê. án-ni iā thang hō͘ lán chai, chiah ê chheh ū hō͘ lâng chun-tiōng chò keng-tián.
(4) Iû-tīn (Justin Martyr). Chit ê lâng tī A. D. 163 sûn-kàu. I tī A. D. 140─147 só͘ tù ê piān-chèng-su tiong, só͘ kóng Iâ-so͘ ê seng-gâi, chí-ū oá 6 uī tī Hok-im-su só͘ bô kì--ê nā-tiāⁿ. Khiok í-goā iā ū ín hiān-hêng ê chiàⁿ-tián tiong ê kuí-nā pún ; chí-ū Thê-to, Hui-lī-bûn, I, II Pí, Ngá-kok, Iû-tāi chiah ê bô ín-khí. Siáⁿ-sū chiah ê bûn-su bô ín-khí ? Kiám-chhái sī kap i só͘ tù ê hong-bīn, ū khah bô koan-hē ê in-toaⁿ, lán m̄-thang siūⁿ kóng tī hit-sî bô chiah ê bûn-su.
(5) Tá-tiân(Tatian). Sī sio̍k tī tē 2 sè-kí poàⁿ ê lâng. I sī Iû-tīn ê ha̍k-seng. I ū siá chi̍t pún sù Hok-im tiau-hô ê chheh(Diatassaron). Tī Iû-tīn ê sî-tāi kiōng-koan Hok-im-su (chiū-sī Má-thài, Má-khó, Lō͘-ka chit 3 pún) ū hō͘ lâng tha̍k tī hoē-chiòng ê bīn-chêng, chóng-sī Iok-hān iáu-boē sím-mi̍h hō͘ lâng chun-tiōng. Nā-sī taⁿ tuì Tá-tiân só͘ siá ê, chiū hō͘ lán iā chai Iok-hān Hok-im-su í-keng chò keng-tián.
(6) Má-kiò (Marcion). Sī tē 2 sè-kí chhut miâ ê īⁿ-toan-chiá. I ū chū-choan san-kái hit ê loē-iông, ū chiong Lō͘-ka kap Pó-lô ê cha̍p tiuⁿ phoe, (tû Bo̍k-hoē phoe-sìn í-goā) lâi chiâⁿ-chò in chi̍t pún ê keng-tián. Tuì chit ê thang bêng-pe̍k Pó-lô ê phoe, tī hit-sî í-keng hō͘ lâng chò koan-ui ê chheh lah !
(7) ài-lī-liân (Irenæas). Chit ê lâng tī A.D. 202 sûn-kàu. I sī Po͘-lī-kap ê ha̍k-seng. Tī A.D.177 chò kam-tok ê sî, ū siá chheh. Hit tiong-kan só͘ ín-khí ê Sèng-keng, chha-put-to sī āu-lâi só͘ chiâⁿ-chò keng-tián hiah ê chheh ê tiong-kan ê oē. I kóng, Hok-im-su ū 4 pún, pí-phēng chò Tē ê sì-hng ; iā ū kóng, Hēng-toān, Pó-lô 12 tiuⁿ phoe (tû Hui-lī-bûn í-goā), Khé-sī-lio̍k, I, II Hān I Pí, Hi-pek-lâi chaih ê. Tuì chiah ê thang chai, hit-sî í-keng ū kàu-gia̍h chun-tiōng chiah ê chheh chò iàu-kín.
(Chit chiuⁿ iáu-boē oân, āu-hō beh koh chiap).