Iâ-ló͘ Sîn-ha̍k-īⁿ ê hoê-kò͘
(Gô͘ Chín-khun siá)
(Chiap chêng-hō tē 24 bīn)
1958年2月n0.830 pp.10-11

R.L.Culho͘n Khah-ní-hông Kàu-siū. I sī Chó͘-chit sîn-ha̍k kap Kàu-lí-sú ê kàu-siū, sī hui-siông phok-ha̍k koh hó kì-sèⁿ ê lâng, chóng-sī iā sī chi̍t uī hui-siông khiam-pi ê ha̍k-chiá, goá m̄-bat khoàⁿ-kìⁿ hiah-ni̍h ū khiam-pi koh ū liông-sim ê ha̍k-chiá. Thiaⁿ-kìⁿ kóng, tng i iáu siàu-liân ê sî, Iâ-ló͘ Sîn-ha̍k-īⁿ chai i sī chiân-tô͘ iú-uî ê ha̍k-chiá, ài phèng i lâi chò Sîn-ha̍k-īⁿ kàu-siū. Chóng-sī i ū the-sî, in-uī i só͘ thiàⁿ chit ê hiaⁿ-tī, só͘-í tuì Siōng-tè ê thiàⁿ kap chûn-chāi hoat-seng hoâi-gî.Nā-sī tong-sî ê īⁿ-tiúⁿ uī-tio̍h ài khak-pó chit ê chiân-tô͘ iú-uî ê chheng-liân, só͘-í phèng-chhiáⁿ i chiām-sî tam-jīm Se-iûⁿ Tiat-ha̍k-sú ê káng-chō. Sui-jiân i tuì i pún-sin ê choan-kong hong-bīn iáu-boē ū ha̍k-su̍t-siōng ê tù-chok, lâng iáu m̄-bat thiaⁿ-kìⁿ i ê káng-gī, iáu-kú thiaⁿ-tio̍h i ê káng-gī lâng chiū lóng chai i ê ha̍k-būn sī joā-ni̍h chhim-oán. I ū chi̍t pún uī-tio̍h chheng-liân lâng só͘ siá ê jîn-koan(人觀). Chit pún ū Tiong-bûn ê hoan-e̍k-pún , sī chêng Siōng-hái Chheng-liân hia̍p-hoē chhut-pán ê Hái-sīn chhông-su(海慎叢書) ê chi̍t pún, Tiong-bûn tê-ba̍k kiò chò 人是什麼?
I m̄-nā sī kok-chè kan ê toā ha̍k-chiá, ka-kī iā sī chi̍t uī ài-ho͘N3 im-ga̍k, ài-ho͘N3 chū-jiân , ài-ho͘N3 lô-tōng ê lâng, I ka-kī chèng chhài, ka-kī chèng hoe, chhī ke. Khiā-ke sī tī chháu-tē chi̍t ê lóng-tiûⁿ(sic.) kap chhiū-nā(sic.) ê tiong-kan. Koh pún-sin só͘ chhī ê ke só͘ seⁿ ê nn̄g ka-kī chia̍h bē liáu , siông-siông ka-kī the̍h chhut-khì bē, ū sî muí-ji̍t the̍h ke-nn̄g chhut-khì phoè-ta̍t. Só͘-í bé nn̄g ê lâng m̄-chai i sī kok-chè kan ê toā ha̍k-chiá , siūⁿ i sī chi̍t ê lông-hu, chiū kiò i chò láu-pán(Bob), liân gín-ná iā kiò i "Bob" . I ê hu-jîn sī chi̍t uī cheng-sîn-kho ê bêng-i, tam-jīm Bí-kok Coⁿecticut chiu (tang-pêng hái-hoāⁿ ê chi̍t chiu) ê Cheng-sîn i-ha̍k-hoē ê hoē tiúⁿ. Koh i ū chit uī cha-bó͘-kiáⁿ hiān-sî lâi tī Tâi-oân ; in-uī i ê tiong-hu(sic.) sī Tiong-kok ha̍k ê ha̍k-chiá, hiān-chāi lâi tī Tâi-oân Tāi-ha̍k teh liû-ha̍k.
Helmut Richard Niebuhr Nî-pek Kàu-siū. I sī Ki-tok-kàu Lûn-lí-ha̍k ê kàu-siū, sī Iâ-ló͘ Sîn-ha̍k-īⁿ só͘ khoa-kháu ê chi̍t ê toā ha̍k-chiá. I só͘ tù ê "Ki-tok kap bûn-hoà," "Khé-sī ê ì-gī" kap "Kàu-phài ê siā-hoē kap ian-goân," tī Eng-gú kok-bîn kan í-keng choè sîn-ha̍k-seng tek-khak tio̍h tha̍k ê chhut-miâ ê chheh. I ê hiaⁿ-ko sī chhut-miâ ê Reinhold Neibuhr, sī Liú-iok Hia̍p-hô Sîn-ha̍k-īⁿ(Union Seminary) ê Ki-tok-kàu Lûn-lí-ha̍k ê kàu-siū. Koh ū chi̍t ê chí-moē tī Chi-ka-ko(Chicago) Tāi-ha̍k chò chong-kàu kàu-io̍k ê kàu-siū. I pún-sin ê toā kiáⁿ sī Hap-hut(Harvard) Tāi-ha̍k Sîn-ha̍k-īⁿ Ki-tok-kàu Lûn-lí-ha̍k ê kàu-siū. Só͘-í chi̍t cho̍k lóng sī ha̍k-chiá, I pún-sin iā sī Iâ-ló͘ Sîn-ha̍k-īⁿ lāi gián-kiù-īⁿ ê chí-tō kàu-siū, thang chai i ê ha̍k-sek sī joā ko-oán. I tī 1955 nî kàu 1956 nî chi̍t nî ê tiong-kan siū Rockfeller (Bí-kok chio̍h-iû ông) châi-thoân ê uí-thok choan-bûn gián-kiù Bí-kok ê sîn-ha̍k kàu-io̍k. Hit ê sêng-kó hoat-piáu tī "Kàu-hoē kap i ê bo̍k-ióng ê bo̍k-tek" kap "Sîn-ha̍k kàu-io̍k ê chìn-pō͘," nn̄g pún chheh ê lāi-bīn.
Taⁿ Ni-pek Kàu-siū ê lâng khoán sī bô koân bô kē ê lâng, bīn sī jiâu phè-phè, choan-choan hûn. Lâng nā khoàⁿ-tio̍h chiū chai i sī chi̍t ê keng-koè su-sióng-chiūⁿ kan-khó͘ hùn-tò͘ ê chiàn-sū. I ê káng-gī kap soat-kàu lóng chin chhim lân kái. Chit ê sî in-uī i keng-koè hok-cha̍p ê su-siúⁿ í-keng ta̍t kàu to̍k-li̍p ê kéng-tē. I ê káng-gī khah m̄-sī ēng hun-sek ê hoat-tō͘ lâi soat-bêng, sī ēng thó-lūn ê hoat-tō͘ lâi ta̍t-tò kàu koân ê só͘-chāi , só͘-í ha̍k-seng siông-siông toè bē tio̍h.
I ê Ki-tok-kàu Lûn-lí-ha̍k ê te̍k-sek chiū-sī kiông-tiāu lâng sī Siōng-tè só͘ chhòng-chō ê, lâng sui-jiân tuī-lo̍h iáu sī hó lâng; sè-kài iā sī chhut tī Siōng-tè ê chí-ì. Siōng-tè iā sī lâng ê sè-kài ê Chú, in ê Ông. Só͘-í pí-kàu i ê toā hiaⁿ Reinhold Niebuhr ê su-siúⁿ sī ke chin lo̍k-koan-tek. I bô khoàⁿ lâng ê sèng-chêng, lêng-le̍k kap sū-gia̍p lóng sī oân-choân pháiⁿ, chīn-liōng lī-iōng tiat-ha̍k, sim-lí-ha̍k, lûn-lí-ha̍k, siā-hoē-ha̍k, chèng-tī kho-ha̍k kap kî-thaⁿ ha̍k-būn ê hoat-piáu lâi thó-lūn kap kiàn-li̍p i ê Sîn-ha̍k.(Thāi-sio̍k) .