Piān Sîn-chú Lūn
1886.12 TĒ CHA̍P-PEH TIUN p.132-134
Taⁿ ū chih-tio̍h Ē-mn̂g lâi ê phoe, chêng ê Bo̍k-chú-lūn í-keng phoe-phêng tiāⁿ-tio̍h. Taⁿ chiàu chhù-sū pâi-lia̍t tī ē-té : ---
1. Ia̍p Hàn-chiong, Sió-khe.
2. Lô͘ Sam-goân, Kó͘-lōng-sū.
3. Lí Chhiau-jiân, Ē-mn̂g.
4. Lí Kì-chè, Ē-mn̂g.
5. Chhoà Thian-sióng, Choân-chiu.
Goán khoàⁿ chiah-ê lūn chin toā lō͘-ēng thang lī-ek lâng, ǹg-bāng pa̍t-ji̍t beh chiong thâu kuí-nā phiⁿ ìn kui-pún. Hiān-sî chhiáⁿ chiong thâu miâ ê lūn ìn tī ē-té.
Choè lūn ê in-toaⁿ
Kū-nî bé, ū chih--tio̍h Tâi-oân Bo̍k-su chi̍t-ê toê-ba̍k, hoan-hù Tn̂g-soaⁿ Tâi-oân kàu-hoē lāi ê sian-siⁿ, í-ki̍p hoē-iú, tio̍h choè chi̍t phiⁿ lūn lâi piān-bêng sîn-chú ê ì-gī. Goá sī chhián-ha̍k ê lâng, siông-sè siūⁿ chit-ê tāi-chì put-chí oh-tit the-khó kàu bêng, pún-jiân m̄-káⁿ choè lūn, chóng-sī chit-ê tāi-chì chīn-chāi iàu-kín, in-uī Tiong-kok lâng, tuì kó͘-chá chiū hō͘ chit-hō ho̍k-sāi sîn-chú ê hong-sio̍k só͘ pa̍k, ná-kú ná-chhim, nā bô piān-bêng, kiaⁿ-liáu kàu-hoē lāi ê lâng hō͘ sè-sio̍k lâng hiâm i bô-chó͘ bô-kong, chiū bô oē thang ìn--i; hiah ê goā-bīn lâng lâi thiaⁿ tō-lí, sui-jiân o-ló tō-lí hó, chóng-sī kò͘-chip hit-hō ho̍k-sāi sîn-chú ê hong-sio̍k, m̄-khéng pàng-lī lâi ho̍k-sāi Siōng-tè; só͘ í goá chiū bô kiàn-siàu goá-ê bô ha̍k-būn, tāi-lio̍k choè kuí-kù lâi gī-lūn ho̍k-sāi sîn-chú ê m̄-tio̍h, kap sìn Chú ê lâng tio̍h cháiⁿ-iūⁿ lâi hián-bêng chin-hàu ê khoán-sit, ǹg-bāng thang choè piān-bêng hàu-tō ê sió-khoá pang-chān. Nā-sī kî-tiong ū-hāng bô bêng, chhiáⁿ lia̍t-uī ê Bo̍k-su san-kái, chí-sī,sī goá ê sim só͘ toā-toā ǹg-bāng.
Thâu-sū
Koé-bêng sîn-chú nn̄g-jī ê ì-sù
Taⁿ sîn-chú nn̄g-jī, ū lâng kóng bo̍k-chú, che sī khah bô ha̍p ì-sù, in-uī bo̍k--jī koé-seh sī chhâ, chú--jī, koé-seh sī só͘ hioh ê uī, tek-khak tio̍h chheng sîn-chú khah-ha̍p. In-uī sîn--jī, sī chí sí-lâng ê sîn-hûn, chú--jī, sī chí sîn-hûn só͘ hioh ê uī. In-uī Tiong-kok tuì chá ū keng-khí sam-kàu kiú-liû, ēng choē siâ-su̍t īⁿ-toan khiàn-sńg bê-he̍k lâng. Kî-tiong ū Sek-kàu, chō-chhut lûn-hoê ê tō-lí, ín-iú chèng-lâng. I kóng lâng pín-siū thiⁿ-toē im-iông jī-khì kau-kám chhut-sì chiâⁿ choè lâng, só͘-í lâng ê seng-khu ū sam-hûn chhit-phek; hûn sī iông-khì, phek sī im-khì; khoàⁿ " Hoâi-lâm-chú soat San-hùn chù " ū kóng, Hûn sī iông-sîn, phek sī im-sîn; hûn chí lâng ê tì-huī, phek chí lâng ê cheng-eng.
Sek-kàu kóng lâng sí ê sî, hûn seng-chiūⁿ koâiⁿ,phek kàng lo̍h toē; sam-hûn, chi̍t-tiâu kui-bōng, chi̍t-tiâu hioh tī sîn-chú--ni̍h, chi̍t-tiâu ji̍p im-kan, āu-lâi koh-chài chhut-sì, nā-sī siⁿ-chêng chia̍h-chhài, hōng-hu̍t, siōng-keng, lé-chhàm, siu-sim kiâⁿ-hó, chiū chhoā-kàu Se-thian chheng-chēng ê só͘-chāi, sêng-sian, sêng-hu̍t; nā-sī choè-pháiⁿ ê lâng, sîn-hûn ji̍p im-kan, tio̍h keng-kè cha̍p-poeh têng tē-ge̍k, āu-lâi koh-chài chhut-sì, ū-ê choè khîm-chiáu, ū-ê choè cháu-siù, ū-ê choè lio̍k-thiok. Chit-hō chin-chiàⁿ sī īⁿ-toan, toā hām-hāi Tiong-kok lâng, m̄-nā pêng-siông ê lâng siū i-ê bê-he̍k, chiū chun-kuì phok-ha̍k ê lâng ia̍h siū i-ê bê-he̍k, ná kú ná chhim, put-chí oh--tit hiáu-ngō͘. Taⁿ beh piān-bêng chit-hō ho̍k-sāi sîn-chú ê m̄-tio̍h, ǹg-bāng hō͘ lâng kín-mé pàng-sak--i, lâi ho̍k-sāi Siōng-tè, thang kiâⁿ chin-hàu, oē hióng-siū Siōng-tè só͘ èng-ín ê tn̂g-hè-siū. Che sī choè thâu-sū.
Khui-thiah
Pun choè chhit toāⁿ
Tē-it toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê khoán-sit. Tē-jī toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê goân-liû. Tē-saⁿ toāⁿ. Lūn kó͘-chá Tè-ông hiàn-chè sîn-chú ê iân-kò͘. Tē-sì toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê pún-ì. Tē-gō͘ toāⁿ. Lūn siat-li̍p sîn-chú ê m̄-tio̍h. Tē-la̍k toāⁿ. Lūn hiàn-chè sîn-chú ê m̄-tio̍h. Tē-chhit toāⁿ, Lūn Iâ-so͘ ê ha̍k-seng tio̍h tuì-tiōng chin-hàu.
Tē it toāⁿ
Siat-li̍p sîn-chú ê khoán-sit
Tiong-kok lâng ê siat-li̍p sîn-chú, i-ê khoán-sit bô saⁿ-tâng, chóng-sī i-ê ì-sù tāi-khài saⁿ-tâng. In-uī Tiong-kok put-chí toā, kiōng ū cha̍p-poeh séng, ta̍k séng bô it-chīn ū sîn-chú. Tē-it tuì-tiōng sîn-chú--ê, chiū-sī Hok-kiàn Kńg-tang nn̄g-séng; tī chí nn̄g séng ê tiong-kan, só͘ siat-li̍p ê sîn-chú ia̍h bô it-chīn saⁿ-tâng. Ū só͘-chāi bô ta̍k-ke ū ho̍k-sāi sîn-chú, chí-ū i-ê siā-lí ū khí sû-tn̂g, lāi-bīn siat chi̍t-ê kong-pâi. Nā-sī chiân-têng ke, á-sī ke-tiúⁿ, í-kip2 ū chîⁿ ê lâng kè-óng, i-ê kiáⁿ-sun chiū chiong i-ê miâ-jī siá tī kong-pâi--ni̍h. Nā-sī pêng-siông lâng kè-óng, chiū boē tit-thang siá tī kong-pâi, chí-ū siat chi̍t-pún ka-phó͘, kì-chài kè-óng ê lâng ê tāi-chì tiāⁿ-tiāⁿ.
Lūn Hok-kiàn séng, to̍k-to̍k Chiang-Choân nn̄g-hú chīn-chāi tuì-tiōng sîn-chú; só͘-í ta̍k hiuⁿ-siā ū khí sû-tn̂g, siat-li̍p kong-chèng ê sîn-chú, koh ta̍k-ke ia̍h ū siat-li̍p su-khia ê sîn-chú.
Chit-ê sîn-chú pâi, kó͘-chá sī ēng sng-á chhâ lâi choè, ū-ê sī ēng lek-chhâ lâi choè, chheng choè chó͘-chong lâi ho̍k-sāi, sī beh piáu-bêng pò-pún tui-oán ê ì-sù. Khe-khó " Kong-iông-toān " ū kóng, Gû-chú ēng sng-chhâ, sī chhú i jîn-huī ê ì-sù; Chiu-chú ēng lek-chhâ, sī chhú i kian-tēng kap piáu-bêng chun-kèng ê ì-sù.
(āu-tiuⁿ beh koh ìn.)