Piān Sîn-chú Lūn
1887.04 TĒ JĪ-CHA̍P JĪ TIUN p.27-29
(Sī Ia̍p Bo̍k-su chò--ê.)
(Chiap chêng-tiuⁿ tē 24 bīn.)

Tē-la̍k toāⁿ
Hiàn-chè sîn-chú ê m̄-tio̍h
Taⁿ chit-ê ho̍k-sāi sîn-chú tāi-lio̍k ū saⁿ-hāng ê bô ha̍p chêng-lí. Tē-it hāng; lâng ê chè-hiàn sîn-chú sī phah-sǹg sí ê lâng ū lâi hióng-siū, lâi kàm-la̍p, lóng bô siūⁿ sîn-chú sī chit-phìⁿ chhâ tiāⁿ-tiāⁿ, beh thái oē lim-chia̍h ? Chhì-khoàⁿ hiàn- chè bêng-pe̍k, mi̍h iû-goân tī-teh, lóng bô sió-khoá kiám, iû-goân sī oa̍h-lâng siu khì chia̍h, kap sîn-chú lóng bô kan- sia̍p; sī khang-khang hiàn-chè, lóng bô lī-ek chó͘-chong. Khe-khó Siōng-tè chhòng-chō bān-mi̍h, to̍k-to̍k in-uī oa̍h- lâng ê lō͘-ēng, kàu sí-āu chiū m̄-sái ēng mi̍h; in-uī jio̍k-sin kui-thó͘, sîn-hûn ji̍p im-kan, chit sè-kan ê tāi-chì lóng-chóng bêng-pe̍k. Chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, Saⁿ-chhùn khuì chi̍t-ē tn̄g, bān-hāng tāi-chì soah liáu-liáu; beh thái oē hióng-siū chè-mi̍h ah ? Chhin-chhiūⁿ án-ni, lâng ê hiàn-chè sîn-chú, sui-jiân sī kóng beh hiàn-chè chó͘-chong, si̍t- chāi sī hiàn-chè ka-kī. Phì-jū ū lâng teh-khùn, nā chú chi̍t-oáⁿ hó-mi̍h, chu-bī chīn-chāi hó chia̍h, hē tī i-ê chhn̂g-chêng, nā bô kiò i chhíⁿ, siōng- chhiáⁿ boē chia̍h, hô-hòng lâng í-keng sí, thái-thó oē koh lâi chia̍h kiáⁿ-sun só͘ hiàn ê chè-mi̍h ah ? Siat-sú sí ê lâng nā oē lâi chia̍h, siáⁿ-sū m̄ chi̍t-ji̍t hàu saⁿ- tǹg; to̍k-to̍k chi̍t-nî ê tiong-kan chí-ū cha̍p-goā pái hiàn-chè tiāⁿ-tiāⁿ; chhin- chhiūⁿ án-ni, i-ê chó͘-chong kiám bô chiâⁿ choè im-kan ê iau-kuí mah ? Che sī hiàn-chè sîn-chú tē-it hāng ê bô ha̍p chêng-lí.
Tē-jī hāng; nā-sī chó͘-chong iau-gō kan-khó͘, chiū tek-khak siông-siông lâi thó-chia̍h; in-hô sîn-chú an-jiân chēng chē lóng bô tín-tāng ? Siat-sú i oē thun- lún iau-gō, kàu hiàn-chè ê sî, pē-bú kong-má chó͘-chong choê lâi hióng-siū, tek-khak saⁿ-chiⁿ chia̍h. Nā-sī hù-kuì ê ke chè-mi̍h choē-choē, san-tin hái-bī pâi-lia̍t moá-toh, kiaⁿ-liáu chó͘-chong chia̍h kàu siuⁿ pá, chek-siong tì-kàu phoàⁿ-pīⁿ. Nā-sī sòng-hiong ê ke, chè- mi̍h chió-chió. put-kò sī chhài-pn̄g tiāⁿ- tiāⁿ, kiaⁿ-liáu chó͘-chong chia̍h boē pá, iû-goân iau-gō. Goá bē-bat thiaⁿ-kìⁿ im- kan ū phoà-pīⁿ kuí, kap iau kuí. Koh ū lâng bô hō͘-sû thang hiàn-chè, chiū tī im-kan siông-siông choè iau-kuí, kiám m̄ jiáu-loān choè-chha̍t mah ? Goá bē- bat thiaⁿ-kìⁿ im-kan ū chha̍t-kuí kap loān-kuí. Siat-sú sîn-chú nā oē chia̍h, kiaⁿ-liáu bô lâng káⁿ hiàn-chè; án-ni lâng hiàn-chè sîn-chú m̄-sī beh hō͘ chó͘- chong chia̍h, si̍t-chāi sī ka-kī ài chia̍h. Che sī hiàn-chè sîn-chú bô ha̍p chêng- lí ê tē-jī hāng.
Tē-saⁿ hāng; ū lâng kóng, Sîn-chú sui-jiân boē oē chia̍h mi̍h, iáu-kú oē hióng-siū mi̍h ê khì-bī. Chiū ìn--i kóng, Nā oē hióng-siū mi̍h ê khì-bī, siáⁿ-sū só͘ chè ê chiú bô khah po̍h, mi̍h ia̍h bô sit- bī, tiⁿ--ê iû-goân tiⁿ, kiâm--ê iû-goân kiâm ah ? Ū lâng koh kóng, Siat chit- ê hiàn-chè ê lé, m̄-sī kóng chó͘-chong oē chai, ia̍h m̄-sī kóng ū lâi hióng-siū lâi kàm-la̍p, to̍k-to̍k sī ài chīn hàu sim tiāⁿ-tiāⁿ. Chhì mn̄g chó͘-chong kì-jiân m̄ chai, ia̍h bô lâi hióng-siū, cháiⁿ-iūⁿ sī chīn hàu sim ah ? In-uī hàu-tō kuì- tiōng chin-si̍t, bô kuì-tiōng goā-phê; nā ài ēng chè-sū lâi piáu-bêng hàu-sim, sī ti̍t-ti̍t ài boé hàu-chú ê miâ, tī chó͘- chong ū sím-mi̍h lī-ek ah ? Che sī hiàn- chè sîn-chú bô ha̍p chêng-lí ê tē-saⁿ hāng.
Taⁿ ēng chêng-lí lâi lūn, siat-li̍p sîn- chú hiàn-chè sîn-chú kò͘-chip lia̍h-choè sī hàu-kèng chó͘-chong, si̍t-chāi sī tāi put-hàu, in-uī sī khi-phiàn chó͘-chong. Sèng-chheh kà-sī lán m̄-thang khi- phiàn lâng; pa̍t-lâng siōng-chhiáⁿ m̄ thang khi-phiàn, hô-hòng thang khi- phiàn i-ê chó͘-chong mah ? Nā-sī án-ni, chiū-sī tek-choē chó͘-chong kiám-m̄-sī tāi put-hàu mah ?
Koh tuì ho̍k-sāi sîn-chú ū-sî chhut choē-choē kan-khó͘; iúⁿ-kiáⁿ, chhoā soè- î, boé lú-pī, ǹg-bāng jîn-teng khah choē, thang choè kiông-pâng ngī-kak, thang pun chó͘-kong ê ke-gia̍p khah toā hūn. Tuì án-ni siông-siông tì-kàu oan-ke hâi-tò͘ saⁿ-kò; ū-ê kiông-pâng khi-hū jio̍k-pâng. Koh ū só͘-chāi hiuⁿ-siā ê lē, lâng nā siⁿ ta-po͘ kiáⁿ, tī chiaⁿ-goe̍h tio̍h pān choē-choē mi̍h tī sû-tn̂g--ni̍h, hiàn-chè chó͘-chong; jiân-āu chhiáⁿ hiuⁿ-lí ê chiân-têng kap ke-tiúⁿ, hō-choè pān teng-toh; hó-gia̍h lâng pān oē khí, sòng-hiong lâng pān boē khí, ū-ê tio̍h boē chhân-hn̂g; nā bô chhân-hn̂g ko͘- put-chiong tio̍h boē i-ê kiáⁿ lâi pān hō͘ lâng chia̍h. Koh ū só͘-chāi ū lûn-liû chè-chó͘ ê lē, chiū-sī ta̍k-nî choè chó͘- kī ê ji̍t, á-sī nî-tang ge̍h-choeh, ta̍k pâng-thâu tio̍h lûn-liû pān tī sû-tn̂g hiàn-chè chó͘-chong, jiân-āu chhiáⁿ ta̍k pâng-thâu ê lâng; tiāⁿ-tio̍h ta̍k- pái tio̍h pān kuí-oáⁿ, chi̍t-oáⁿ tio̍h joā- choē mi̍h, lóng boē chió--tit; hó-gia̍h lâng pān oē khí, sòng-hiong lâng pān boē khí, ia̍h boē soah tit, ū-ê tio̍h boē kiáⁿ lâi pān hō͘ lâng chia̍h. Koh ū só͘-chāi ia̍h tio̍h pun ku, chiū-sī tio̍h chiàu i-ê hiuⁿ-siā ê hé-tiáⁿ, chi̍t kháu- chàu pun chi̍t-ê; ū lâng nā bô pun tio̍h chiū beh hiâm--i, ū sî ia̍h oē tì-kàu oan-ke. Chêng-nî ū chi̍t-ê hiuⁿ-siā uī- tio̍h pun ku ê tāi-chì, chi̍t-lâng bô pun tio̍h, tì-kàu saⁿ phah, āu-lâi kò tī koaⁿ- hú ê bīn-chêng, siang-pêng liáu gûn kuí- nā pah kho͘. Tuì án-ni khoàⁿ, ho̍k-sāi sîn-chú chin-chiàⁿ sī tāi put-hàu.
Ū koh-khah siong-tiōng--ê, chiū-sī tek-choē Siōng-tè. In-uī Siōng-tè cha̍p- tiâu kài-lu̍t ê tē-jī tiâu, sī kìm lâng bo̍h- tit tiau-khek ngó͘-siōng, thiⁿ-téng toē-ē chuí-tiong bān-hāng mi̍h, bo̍h-tit choè siōng chhin-chhiūⁿ--i, bo̍h-tit kuī-pài, bo̍h-tit ho̍k-sāi, ia̍h lâng tiâu-kò͘-ì choè sîn-chú lâi ho̍k-sāi kèng-pài, che sī poē- ge̍k Siōng-tè. Siat-sú tek-choē tī iáu- oa̍h ê chó͘-chong chiū tek-khak tio̍h siū i-ê chek-pī; nā-sī chó͘-chong í-keng sí liáu, sui-jiân tek-choē--i, ia̍h m̄-sái kiaⁿ hō͘ i chek-pī. Chóng-sī tek-choē Siōng- tè, tek-khak boē bián-tit siū I-ê chek- pī; in-uī Siōng-tè sī éng-oa̍h choân- lêng ê Chú-cháiⁿ. I-ê kài-lu̍t ū kóng, In- uī Goá Iâ-hô-hoa chiū-sī lín ê Siōng-tè, koat-toàn boē iông-ún ēng pa̍t-ê Siōng- tè phit-phoè goá; oàn-hūn goá ê lâng, kàng chai-ē hō͘ i tuì pē kàu kiáⁿ kàu saⁿ-sì tāi. Nā-sī án-ni, ho̍k-sāi sîn-chú ê lâng tio̍h thàn-chá chhíⁿ-gō͘.
(āu-tiuⁿ chiah beh ìn.)