Piān Sîn-chú Lūn
1888.09 TĒ SAN-CHA̍P-KÁU TIUN p.61-63
(Sī Lí Chhah-lâi chò--ê.)
(Chiap chêng-tiuⁿ tē 53 bīn.)
Goá chiū ìn i kóng, Nā lâu teh, āu-lâi tek-khak ū siong-hāi, lí pún-sin nā bô koh khì pài--i, chiū lí ê kiáⁿ-sun ia̍h oē khì pài--i. In-uī kàu kiáⁿ-sun ê sî, khoàⁿ-kìⁿ pa̍t lâng teh pài, koh khoàⁿ-kìⁿ ka-kī toh-téng ū bo̍k-chú, tek-khak ū-sî oē siū bê-he̍k, siūⁿ tio̍h chhin-chhiūⁿ pa̍t lâng lâi pài. ia̍h oē siūⁿ, nā pài káⁿ bô siong-hāi; nā oē siong-hāi, pē-kong sī ji̍p-kàu ê lâng, tek-khak bô lâu chit-ê mi̍h tī toh-téng. Sim chiū oē phah-sǹg tio̍h pài khah tio̍h; koh in-uī piān-piān tī toh-téng, m̄-sái ló͘-la̍t, chiū oē suî-sî khì pài--i. Chhin-chhiūⁿ án-ni āu-lâi ê poē-poān koh-khah siong-tiōng; só͘-í goá phah-sǹg tek-khak m̄-thang lâu teh; lâu teh,éng ū ē-kun. Chhin-chhiūⁿ chêng tī Ē-mn̂g ū chi̍t lâng ài lâi thàn tō-lí ji̍p kàu-hoē, iáu-kú thiaⁿ kàu-hoē kóng m̄-thang chhāi bo̍k-chú; i-ê sim bô bêng-pe̍k chit ê bo̍k-chú ê tō-lí, phah-sǹg bo̍k-chú í-keng hàu chiah kú, tek-khak ū sîn tī-teh, m̄-sī chhin-chhiūⁿ pêng-siông ê chhâ, só͘-í chiong kui-kham ê bo̍k-chú it-chīn koāⁿ-khì soaⁿ-téng tâi tī bōng-ni̍h. Che sī hián-bêng ū gî-ngái khiàn-sńg ê sim. Só͘-í koh bô joā-kú tú-tio̍h chhì-liān, chiū sī-soā cháu khì soaⁿ-téng, ku̍t hiah-ê bo̍k-chú koh tò-lâi pài, lâi ho̍k-sāi. āu-lâi lóng bô thang ǹg-bāng i koh lâi hoán-hoé; in-uī "Kng hut-jiân àm, hit ê àm sī toā." Chhin-chhiūⁿ án-ni thang chai ē-kun tek-khak tio̍h tû hō͘ i lī, chiah boē koh hoat. Tio̍h siūⁿ kó͘-chá ê lâng siat bo̍k-chú, sī beh hō͘ lâng kì-liām, m̄-sī beh hō͘ lâng pài; iáu-kú āu-lâi lóng khì pài, khì ho̍k-sāi--i. Hô-hòng chit-sî ê bo̍k-chú, sè-sio̍k í-keng pún teh ho̍k-sāi kèng-pài; kiám m̄-sī koh khah khoài bê-he̍k āu-lâi ê lâng, lóng khì pài khì ho̍k-sāi i mah? Só͘-í tek-khak m̄-thang chhiáⁿ lâu teh. Cha hiān-sî ū chit hō bo̍k-chú ê miâ, sī tuì Chiu-tiâu Bú-ông tong-cheng hoa̍t Tiū-ông ê sî lâi--ê; khoàⁿ Kó͘-bûn Pek-î lia̍t-toān, hit chi̍t phiⁿ chiū oē chai. In-uī Siong-tiâu ê Tiū-ông bû-tō, Bú-ông ê pē Bûn-ông, pún ū ì-sù beh khì cheng--i; put-hēng Bûn-ông sí; Bú-ông soà chiap Bûn-ông ê sim-chì, ài-beh hoa̍t Tiū-ông. iáu-kú kiaⁿ lâng hiâm i put-jîn, só͘-í ēng chhâ-pâi, siá Bûn-ông ê miâ chhāi tī chhia tiong, hō choè Bûn-ông; hō͘ lâng chai i-ê cheng-hoa̍t Tiū-ông m̄-sī chiàu i ka-kī sai-khia ê ì-sù, sī hōng thian-bēng, kap soà-chiap pē Bûn-ông ê sim-chì; só͘-í put-tek-put tio̍h cheng-hoa̍t Tiū-ông. I siat bo̍k-chú ê ì-sù, chiū sī in-uī án-ni; m̄-sī beh hō͘ lâng pài--i, ho̍k-sāi--i. Khó-sioh chit-sî sè-sio̍k saⁿ-thàn saⁿ-hán, lóng bô káng-kiù kàu hit-ê bo̍k-chú ê kun-goân, sī tuì tá-lo̍h lâi--ê; koh chho͘-siat ê sî ū sím-mi̍h ì-sù, lóng bô siūⁿ khoàⁿ; suî-piān chiông-sio̍k, ài hō͘ lâng hoaⁿ-hí. Só͘-í nā khoàⁿ lâng pài, i ia̍h pài, khoàⁿ lâng hàu, i ia̍h hàu. Só͘-í goá phah-sǹg bo̍k-chú m̄-nā m̄ thang ho̍k-sāi, ia̍h m̄ thang chhiáⁿ lâu tī toh-téng; in-uī kiaⁿ-liáu āu-lâi tek-khak ū ē-kun.
In chiū koh kóng, Nā-sī án-ni, bo̍k-chú chiū lóng hoè-bô mah? Bo̍k-chú nā lóng hoè-bô, siat-sú beh hàu tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chiah oē hàu ah? Goá chiū ìn i kóng, Hàu tio̍h ēng chin hàu, m̄-thang ēng ké hàu. ài kiâⁿ chin hàu, tio̍h o̍h Sùn-tè kap Cheng-chú ê khoán-sit, chiū-sī chin hàu. Hoān-sū chiàu tō-lí, an-hūn siú-kí, sū lông kong siong jīn-chin khì choè; tì-kàu oē "iông-bêng-seng, hián-hū-bó"; che lóng sī chin hàu. Khó-sioh lâng khah choē bô chit-hō ê chin hàu, lóng-sī ài thàn hit-hō ké hàu ê hong-sio̍k; si̍t-chāi bô lī-ek, hoán-tńg ū sún-hāi nā-tiāⁿ.
In chiū koh kóng, M̄-kú bô hàu, chó͘-kong oē iau.
Goá chiū koh ìn i kóng, Chó͘-kong ê sîn-hûn kui im-kan, bô koh lâi iông-kan; thái-thó oē chia̍h ah? Chiū siat-sú oē koh lâi sī sîn-hûn; sîn-hûn tek-khak boē chia̍h mi̍h. Nā beh lūn kàu chó͘-kong ê sin-khu, sī í-keng sí kui-thô͘, bah kap kut siau-hoà, bô chhuì bô pak-tó͘, ia̍h sī boē chia̍h lí só͘ hàu ê mi̍h. Tio̍h siūⁿ, pīⁿ tîm-tāng ê sî, siōng-chhiáⁿ boē chia̍h; hô-hòng í-keng sí, sin-khu chhàu-noā, thái-oē koh lâi ê lí ah? Chiū siat-sú oē lâi chia̍h, chi̍t nî hàu nn̄g saⁿ pái, thái-thó ū kàu-gia̍h ah? Lán chi̍t-ji̍t chia̍h saⁿ-tǹg; chó͘-kong chi̍t nî chia̍h saⁿ-tǹg, thái ū kàu-gia̍h ah? Chiok-kiàn sè-sio̍k hàu chè ê hong-sio̍k lóng-sī ké, m̄-sī chin--ê. Chhin-chhiūⁿ Chu-bûn-kong kóng, "Seng put hōng-ióng, sú chè bû-ek." Koh chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, "Siⁿ bô thang kàu nâ-âu, sí chiah beh chè koaⁿ-chhâ-thâu," chiū-sī sè-sio̍k chèng-lâng ê ì-sù.
In nn̄g ê choè chi̍t-ē chhiò kóng, Kóng-liáu ta̍k kù chin thong, chin ū iáⁿ; in-uī pīⁿ siong-tiōng ê sî, chin-chiàⁿ liân tê-thng to boē lim; khoàⁿ sí-liáu khì hàu thái-thó oē lâi chia̍h ni̍h? Chin-thong chin-thong. Chóng-sī kóng chi̍t-kù khah tek-choē cheh; chiū-sī goā-kháu ê lâng bô thiaⁿ-kìⁿ sian-siⁿ khai-káng, m̄-chai ché tō-lí chiah thong; lóng-sī kóng, Hoan-á-kàu teh kóng hoan-á-kó͘ nā-tiāⁿ; m̄-chai kóng-liáu to lóng-sī chêng-lí liáu- liáu. Chiū hioh-khùn chia̍h hun.
In chi̍t ê siūⁿ-siūⁿ cheh, chiū koh kóng, Lūn kàu hàu chin-chiàⁿ boē chia̍h mi̍h; in-uī hàu liáu, ta̍k hāng ê mi̍h lóng iáu tī-teh. Chóng-sī chiàu goá teh siūⁿ, káⁿ ū lâi kàm-la̍p hit ê khì-bī; chhin-chhiūⁿ sio-hiuⁿ ū lâi kàm-la̍p hit ê hiuⁿ-ian chi̍t-iūⁿ.
Goá chiū kóng, Che lóng bô pîn-kù, put-kò sī lâng ka-kī phah-sǹg nā-tiāⁿ. Siat-sú ū lâi kàm-la̍p hit ê khì-bī, chiū chiú oē pìⁿ choè chuí, hî-bah koe-ah oē pìⁿ choè tāu-che chháu-phoh chi̍t-iūⁿ. Nā oē án-ni, chiū-sī ū pîn-kù. iáu-kú bē-bat khoàⁿ-kìⁿ ū lâng hàu-liáu, lóng- chóng ê mi̍h oē pìⁿ chhin-chhiūⁿ án-ni; chiok-kiàn lóng sī bô-iáⁿ liáu-liáu.
In chi̍t-ê chiū koh kóng, Che put-kò sī kè lán chi̍t-tiám sim nā-tiāⁿ.
Goá chiū kóng, Í-keng chai bô lâi chia̍h, thái-oē jím-tit pâi kàu moá toā toh ê mi̍h, lâi moâ lán ê chó͘-kong ah? Chó͘-kong chi̍t tiám chiú boē lim, lán kiò pêng-iú lâi lim kàu chuì; chó͘-kong chi̍t tè bah boē chia̍h, lán kap thong-ke ê lâng, chia̍h kàu pá-tiùⁿ boē iau. Chhin-chhiūⁿ án-ni, thái-thó oē kóng-tit sī kè lán chi̍t-tiám-sim ni̍h? Chiàu-khí-kang, chó͘-kong kī-sîn nā kàu, hit-ji̍t tio̍h chia̍h khah chió, ia̍h tio̍h chia̍h khah bái ê mi̍h. Siat-sú bô án-ni, ia̍h m̄-thang tī hit-ji̍t tiâu-tî lâi lāu-jia̍t, chia̍h siuⁿ hó, chiah boē hoān-tio̍h put-hàu ê choē. In-uī hit ji̍t chin-chiàⁿ sī iu-būn ê sî, m̄- sī hoaⁿ-hí ê sî; thái-oē kò͘-tit ím-iàn khoài-lo̍k ah?
In chi̍t ê chiū kóng, Lūn lí khiok chin-chiàⁿ m̄-thang án-ni lāu-jia̍t ím-iàn; in-uī hit ê khī-sîn, sī chá chó͘-kong kui- sian ê sî-ji̍t, chiàu-gia̍h tio̍h iu-būn boē chia̍h chiah ha̍p-lí. Chóng-sī hiān-sî sè- sio̍k ê lâng bô chi̍t-ê ū siūⁿ kàu chit chat; put-kò sī saⁿ-thàn saⁿ-hán nā-tiāⁿ, éng-bô siūⁿ kàu hit-ê kun-goân cháiⁿ-iūⁿ. Chhin-chhiūⁿ goá nā bô thiaⁿ-kìⁿ sian-siⁿ lí khai-káng, ia̍h bô siūⁿ kàu chit chat ê lí, éng-sî chiông-sio̍k bī-sī, bô koán i liáu-liáu.
In koh chi̍t ê kóng, Thiaⁿ kàu sian-siⁿ khai-káng chiah-ê oē, chhāi bo̍k-chú chin-chiàⁿ bô lī-ek; hàu bo̍k-chú si̍t-chāi bô chhái-kang; phah-sǹg ia̍h tio̍h lâi ji̍p-kàu khah hó; ji̍p-kàu ia̍h khah séng só͘-huì. Chi̍t nî chheng-chheng chiah-ê gûn-choá hiuⁿ-chek, ia̍h séng-tit joā- choē, chiū sî-nî poeh-choeh, kong-pô sî- kī nā kàu, ia̍h bián-tit peh-pak hoân-ló; lūn chin, chiū tio̍h lâi ji̍p-kàu pài Siōng-tè khah hó. Hit-ê pa̍t-ê ê ia̍h kóng, Thèng-hāu goá chiah-ê sū-lō͘ phah khah tiâu-ti̍t cheh, goá ia̍h beh lâi kap lín pài Siōng-tè lah. Tāi-ke saⁿ-sî, chiū chhut-khì kóng, Lēng-ji̍t ū êng chiah koh lâi.
