Lūn Siat-kàu tio̍h Pún-kok lâng tam-tng
1888.11 TĒ SÌ-CHA̍P-IT TIUN p.78-80
(San Bo̍k-su kì--ê.)
Lán iàu-kín tio̍h bêng-pe̍k chit hō ê tāi-chì, in-uī kuí-la̍h hāng ê iân-kò͘: it, chiū-sī oē ēng tì-sek, tú-hó ê hoat-tō͘ choè tāi-chì; jī, oē sūn ta̍k hāng ê ki- hoē; saⁿ, oē bián guî-hiám. Ū lâng kóng, Giâ-kang, kap-á, choâ, sam put-ha̍p, chiah ê oē; chiū-sī kóng, goā-kok lâng, peh-sìⁿ, koaⁿ-hú oh-tit saⁿ hô. Lán ài tû-khì chit ê ì-sù. Kūn-lâi chí saⁿ- téng hō ê lâng ū ke-thiⁿ sio-bat siong- sìn. Lán chin-chiàⁿ ài tāi-ke ná-kú ná hô-pêng. Pa̍t kok toā piàn ū keng-kè toā kiáu-jiáu. Ū lâng phah-sǹg tī Tiong- kok khoàⁿ oē bián. Khoàⁿ hiān-sî Tiong- kok chiām-chiām heng, teh kiàn-tì choē-choē hāng iú-ek ê tāi-chì; thang ǹg-bāng ta̍k hāng ê hó-sū án-ni ûn-á chiâⁿ, lâng chiām-chiām bêng-pe̍k, koàiⁿ-sì, chiū m̄ sái hun-loān.
Lán tio̍h siūⁿ tuì kàu-hoē kiàn-tì kàu-taⁿ, lán tī chiah-ê toē-hng ū tú-tio̍h sím- mi̍h tāi-chì. Khí-thâu Iâ-so͘-kàu soè- soè, ná chhin-chhiūⁿ nńg ê chhiū teh puh-íⁿ, sì-bīn ê lâng khah m̄ chai, só͘-í khah bô tuì-te̍k. Kàu-hoē ná heng, toā soè ê lâng ná khoàⁿ-kìⁿ, chiū ná siūⁿ, Taⁿ beh cháiⁿ-iūⁿ! Kàu-khàm 22 nî lāi-bīn, lán só͘ keng-kè put-it. Ū sî beh kiàn-tì kàu-hoē tī sím-mi̍h só͘-chāi, tú-tio̍h lâng tòng ài hām-hāi lán, boē bián ēng hoat- tō͘ tú--in. Ū sî sī-toā-lâng m̄ siat-hoat. Ū sî chiàu kong-tō lâi pān. Chóng-sī thoat-lī goā-bīn ê tuì-te̍k, iáu-kú oē tú- tio̍h lāi-bīn ê tuì-te̍k. Choē-choē lâng lâi pài Siōng-tè m̄ sī in-uī in him-bō͘ Kiù-chú ài chiâⁿ tō-tek, put-kò ho͘N3-lī, á-sī ho͘N3-sè, lám lâng phah-sǹg oē pìⁿ béng. Lán m̄ ài sî--in, ǹg-bāng in oē piàn-thong. Chóng-sī lán in-uī chit hō lâng iat-le̍k toā m̄ pêng-an, sī in put thong, iā hō͘ pa̍t lâng put thong, ì-sù m̄ sī chin, khoán-sit bô thò-tòng, nā-bô koé-oāⁿ, éng-oán oh-tit kiat-si̍t, kiám-chhái hō͘ lán khang-khang tio̍h-boâ. Nā bô ēng sîn kap sêng-si̍t kap Siōng-tè saⁿ chhin, chin-chiàⁿ boē tiâu; án-ni chhin-chhiūⁿ khí chhù tī soa ê téng-bīn, thèng-hāu chhìn-chhái toā sū siⁿ-sí, kiám-chhái saⁿ-kò, chiū sit-chì pàng-sak Chú. Che sím-mi̍h lō͘-ēng?
Chiàu kui-kú, Hô-iok 10 nî chi̍t-pái tio̍h têng-thâu siūⁿ khoàⁿ beh ke, kiám, koé á bô? Téng pái thàn chit ê tāi- chì ê sî, ū choē-choē hāng kî-koài ê sū. Chhin-chhiūⁿ ta̍k hō ê iâu-giân kóng lán ēng to̍k io̍h hiat tī chuí-chíⁿ, iā ū pa̍t mi̍h io̍h thang táⁿ-tia̍p lâng, beh phiàn in hō͘ in ji̍p-kàu. Koh Pak-kiaⁿ ê sī-toā-lâng kiâⁿ bûn khì Se-kok, kóng kàu-hoē ê lē kap Tiong-kok ê lē put ha̍p; tek-khak tio̍h Tiong-kok ê koaⁿ-hú chiáng-lí kàu-hoē chiah hó-sè! Che chiū-sī kî-koài ê oē. Koh ū phok-ha̍k ê lâng choè to̍k ê chheh hō chō Phek-siâ-lio̍k, iā sī toā lām-sám hiâm kàu-hoē choē- choē hāng khó͘-o͘N3 ê sū. Tú-tio̍h chit hō sū m̄-sī sió-khoá ê koan-hē.
Lūn lán só͘ tú-tio̍h ê tuì-te̍k kiám-chhái oē hun- saⁿ-hō. 1. Ū sî kàu-hoē ê tuì-te̍k put-kò sī kiông ê lâng: chhin-chhiūⁿ ngó͘-lō͘ ū kiông-jio̍k, béng-lám ê sū. Bó͘ só͘-chāi ê hiaⁿ-tī sī lám lâng, tú-tú hiàn toē choè lé-pài-tn̂g ê lō͘-ēng, béng lâng chiū ka-kī siūⁿ beh thàn ki- hoē siⁿ-khí kiáu-jiáu, khoàⁿ oē the̍h chîⁿ, chiū chhoā lâng lâi hoah-hiàm, lia̍h- chhiúⁿ. Lūn kàu-hoē ê hiaⁿ-tī oē saⁿ kò á boē, che bô tek-khak. In kuí-la̍h-ê ū in ê tóng. M̄-kú lán m̄ ài chit-hō ê kè-kàu.
2. Ū sî kiáu-jiáu ê iân-kò͘ sī oàn-hūn goā-kok lâng iā káⁿ, iā bô bêng-pe̍k lán só͘-choè. Phì-jū bó͘ uī pê-lêng-chûn ê sî ū seng toā sū, koaⁿ-hú iā m̄ chó͘-tòng, chiū ná hāi.
3. Ū sî si̍t-chāi in-uī kàu-hoē ê khoán- sit seng sū. Bó͘ só͘-chāi, thàn ngiâ-pu̍t ê sî, hiaⁿ-tī m̄ toê siâ ê chîⁿ chiū toā kè-kàu. Lūn hì chîⁿ kap hàu chó͘ ê sū kiám- chhái kiáu-jiáu ê chi̍t poàⁿ thang sǹg sī in-uī kàu-hoē ê tō-lí.
Jû-kàu chin-chiàⁿ béng tī Tiong-kok, thang kiaⁿ in siông-siông ài hāi Iâ-so͘- kàu ê lâng. Chóng-sī Siōng-tè iáu tī- teh. I oē kò͘ chiáu-chiah, kap hoe-chháu, kám boē kò͘ lâng? Chóng-sī lán ê chì, tio̍h kian-kò͘ khò i.
Taⁿ m̄ chai lán oē tāi-lio̍k bêng lán tī Tiong-kok tio̍h ēng siáⁿ hoat hō͘ kàu- hoē heng. Ū lâng phah-sǹg nā-bô Hô- iok chiū oh-tit chhoán-khuì. Koh ū lâng phah-sǹg tek-khak tio̍h koaⁿ-hú tāi-seng bêng-pe̍k Iâ-so͘ kàu ê lō͘-ēng, lâi thong- ti peh-sìⁿ, kàu-hoē chiah oē heng, khún-tio̍k ê sū chiū khah bô. Che sī chin choē pún-toē lâng khoàⁿ Tiong-kok ê hong-sio̍k, chiū phah-sǹg án-ni. Hu̍t-kàu sī tuì goā-kok lâi, tāi-seng bô hō͘ Hông-tè hong. Káⁿ sī choē-choē lâng khoàⁿ choè ū lō͘-ēng, chiū tiāⁿ-tio̍h chhiáⁿ Hông-tè hong i. Nā-sī lán bô kiû Hông-tè ê sè- thâu, put-kò ài tit-tio̍h ki-hoē thang kóng tō-lí, chio ha̍k-seng, siat kàu, kiâⁿ ta̍k hāng lī-ek lâng ê sū. iā ài pài Siōng-tè ê lâng ta̍k-ê chū-chú, tiāⁿ-tio̍h ì-sù, siⁿ-sí hō-hok, tek-khak sūn Siōng-tè. In-uī Siōng-tè pún sī lâng-lâng tio̍h pài. Khó-sioh siâ lâng khah ài thàn, chin-lí khah m̄ ài. Koh kiâⁿ chi̍t nn̄g hāng ê tek-hēng khah khoài, nā-sī chīn sim, sèng, la̍t, ì, lâi ho̍k-sāi Siōng-tè, che khah-oh. Ū sî tú-tio̍h kàu-hoē lâng m̄- ài ēng kèng-khiân ê sim liāu-lí ke. Koh ū sî lâng phah-sǹg kok ê sū kap Siōng-tè bô kan-sia̍p, che toā chhò.
Siat-sú Jû-kàu ê lâng oē chai lán só͘ choè bô m̄ lī-ek lâng ê seng-khu, lêng- hûn, koh ke, kok, lóng-chóng, chiū in m̄-sái kiau-ngō͘ khoàⁿ-khin.
(āu-tiuⁿ beh koh ìn.)
