Chū-sin put-lêng pó
1891.11 TĒ CHHIT-CHA̍P-PEH TIUN p.76-79
(Lâm-á-kheⁿ, Gô͘ Lé-tì kì--ê.)
Taⁿ goá chiong chit-ê tāi-chì hō͘ lín chai, chiū-sī Hōng-soaⁿ-koān sio̍k ê Koan-im-lí ū chi̍t chng miâ-kiò Khêng-á-nâ, hia ê lâng hō͘ Mô͘-kuí khó͘-chhó͘ kàu-ke̍k, kah in saⁿ-nî tio̍h chò chi̍t-pái it-tiâu-chiò. Só͘-í in kiàn tú-tio̍h toā-kho-nî chiū chò chiò; kin-nî í-keng lūn-goe̍h chiū-sī toā-kho-nî, in chiū kng pu̍t lâi khoàⁿ ji̍t, kā in tēng pún-nî 11 goe̍h 13 ji̍t khí-kó͘, cha̍p-sì ê-hng ji̍p-chiò.
Kàu-sî in chiū khì tah chi̍t chō toâⁿ tī chhân-ni̍h, hun lāi-goā toâⁿ, ia̍h hun tang-sai toâⁿ, ia̍h khì chhiáⁿ sai-kong-thâu sèⁿ Lîm miâ Gōng-hoàn, i toà tī oān-châu-tiong; ia̍h kap sì-ê sai-kong-kha chham phah lô-kó͘ kho̍k-khiang ê lâng. In kàu, chiū pâi-toâⁿ khí-kó͘ tiàu chhak, goā-toâⁿ tiàu saⁿ pak, sī Sam-kài sîn-siōng ê chhak. Lāi-toâⁿ tiàu gō͘ pak, sī Sam-chheng kap Gio̍k-hông, Chí-bî. ia̍h tī tang-sai toâⁿ tiàu la̍k pak ê Si̍p-jī-bûn-jîn kap chèng sîn-bêng ê siōng.
Hit-sî, hiah-ê thâu-ke, lô͘-chú kap chèng peh-sèⁿ chiū hoaⁿ-hí pī-pān toā-kî, niû-soàⁿ, lô-kó͘, kó͘-chhoe, toā-kiō lāu-lāu jia̍t-jia̍t, chò-hoé khì Kang-soaⁿ-giâm chhiáⁿ Pu̍t-chó͘, soà chhiáⁿ in pún-chng kuí-nā sian ê pu̍t, lóng chhāi tī toâⁿ-ni̍h, ì-sù sī oá-khò chiah-ê chò chō-chú, ǹg-bāng thè in chiūⁿ-thiⁿ hun-sò͘ tī Gio̍k-hông. In ia̍h khì chioh 10-goā ki táu-teng pâi tī toâⁿ-ni̍h, táu-teng tio̍h té bí tīⁿ-tīⁿ, bí ê téng-bīn hē teng-hoé-choáⁿ chi̍t-tè, koh thîn-iû moá-moá, teng-sim 12 tiâu, mê-ji̍t tiám-hoé m̄-káⁿ hō͘ i hoa--khì, án-ni sī hō-chò cheng-sîn-hoé. Koh tī toâⁿ-ni̍h ū Koan-im-soaⁿ chi̍t-chō, sī ēng choá kô͘--ê, soaⁿ-téng chē-chē sian ê choá-pu̍t; chiah-ê pu̍t chāi-chá chin lī-hāi, chin pún-sū ê iau-koài, in-uī in ê koân-lêng khah-su Koan-im, só͘-í chiàⁿ hō͘ i siu chiūⁿ soaⁿ lâi chò chhiú-ē. Toâⁿ-chêng ê siang-pêng-piⁿ ia̍h ū nn̄g-sian choá-pu̍t, chi̍t-sian Soaⁿ-sîn khiâ chhiⁿ-sai, chi̍t-sian Thó͘-tī khiâ n̂g-hó͘; toâⁿ ê bīn-chêng ū khiā nn̄g-ki teng-ko, teng-ko ê poàⁿ-tō͘ ū luī n̂g-kî chi̍t-ki, siá sì toā-jī ‘KÎ-KIÛ-PÊNG-AN'.
Taⁿ in pān chiah-ê mi̍h lóng chiâu-pī, sai-kong chiū khí-kó͘ chhiáⁿ sîn lâi chāi toâⁿ, hiah-ê phah-kho̍k-khiang--ê kap kó͘-chhoe chiū chê-tân teh hô, sai-kong chiah tha̍k-keng liām-chhàm.
Kàu 14 ē-tàu, chiūⁿ-chō chìn-pió, ì-sù sī chiūⁿ-thiⁿ khì thè peh-sìⁿ kiû pêng-an. Liáu-āu tuì chō-téng lo̍h-lâi toâⁿ-lāi, tāi-ke teh thǹg i-ho̍k, ū-ê thǹg iáu-boē liáu, hut-jiân tī pu̍t ê ka-chiah-āu hoé-to̍h chin iām. Tuì án-ni lāi-goā-toâⁿ tang-sai-toâⁿ hiah-ê pu̍t, bô lūn sī Sam-chheng, Gio̍k-hông, Chí-bî, Sam-kài, Si̍p-jī-bûn-jîn, Má-chó͘, Koan-im, Soaⁿ-sîn, Thó͘-tī kap hiah-ê choá-kô͘--ê, chhâ-khek--ê, thô͘-sio--ê toā-sió ê pu̍t, í-ki̍p táu-teng, sai-kong ê kàng-i, láng-tàⁿ kap lóng-chóng ê mi̍h-kiāⁿ it-chīn hō͘ hoé sio-sio--khì. Liân lâi hia chò seng-lí--ê kap lâi khoàⁿ chò chiò ê lâng, in ê mi̍h-kiāⁿ ia̍h chē-chē hoà-hoé--khì.
Hit-sî ta̍k-lâng chhin-chhiūⁿ gōng-gōng ê khoán-sit, só͘-í toâⁿ-lāi ê pu̍t í-ki̍p ta̍k-lâng ê mi̍h, lóng bē-hiáu-tit chhiúⁿ-chhut--lâi, ia̍h m̄-chai-thang soà toà chhut--lâi, chiū kì-chāi i sio kàu chīn.
Chit-hō hoé sǹg sī kî-koài hoé, ia̍h sī hó-táⁿ hoé, chiàⁿ káⁿ lâi sio hiah-ê Sam-kàu ê sian-thâu kap Gio̍k-hông-tāi-tè, Chí-bî-tāi-tè, Sam-koan-tāi-tè, Si̍p-jī-bûn-jîn, í-ki̍p Koan-im, Má-chó͘, Soaⁿ-sîn, Thó͘-tī, chham chèng sîn-bêng lóng it-chīn sio kàu pìⁿ chò hoé-hu.
Lūn Sam-chheng, nā chiàu Hong-sîn-chheh kóng, in ê koân-lêng chin chē, chò sian--ê lóng tio̍h pài in chò su-hū, ta̍k-hāng lóng tio̍h chhéng-kàu in, ia̍h ta̍k-hāng logn2 hâng-ho̍k in, in-uī in ū chē-chē hāng ê pó-poè, ē chè-ap in hiah-ê sian-ka lóng-chóng ê tāi-chì. Sam-chheng ia̍h-sī sam-kàu só͘ hâng-ho̍k ê kàu-chú, in 3-ê lóng ē kiâⁿ sîn-chek, ē hoan-thian ho̍k-tē, ē kiâⁿ-hûn kàng-bū, tû-chai tī-koài, piàn sí chò oa̍h, ho͘-hong hoān-ú, chhian-piàn bān-hoà, ia̍h ē khut-chí chhui-sǹg kàu kuí chheng nî-āu ê ê tāi-chì.
Lūn Koan-im, nā-chiàu Se-iû-kì kì-kóng, tō, sek lióng-kàu iah7-oē siu-iau lia̍h-koài, î-san tó-hái, piàn-hoà bû-khêng, kiù-khó͘ kiù-lān, tû-chai kái-e̍k, pó-hō͘ bān-bîn hù-kuì pêng-an.
Lūn si̍p-jī bûn-jîn, chiàu Hong-sîn-chheh kóng, in choân-choân sī toā-pún-sū, toā-koân-lêng ê toā-sian, iû-goân oē thêng-hûn káng-bū, ho͘-hong hoān-ú, poe-thiⁿ tūn-toē, piàn bô choè ū, piàn ū choè bô, kiāⁿ-kiāⁿ bô m̄-oē.
Taⁿ só͘ kóng hiah ê Sam-chheng, si̍p-jī bûn-jîn, Koan-im í-ki̍p Gio̍k-hông-tāi-tē, chiū-sī in sam-kàu-it-toā tuì-tiōng--ê, bô-lūn thiⁿ-téng ê chèng-sian, toē-hā ê peh-sìⁿ phah-sǹg in lóng oē chín-kiù pó-hō͘ i.
Hiah-ê chheh kap sam-kàu só͘ kóng, nā kó-jiân ū hiah toā ê koân-lêng, kin-ná-ji̍t chiū bián tit lóng hō͘ hé sio-kàu bô-sin-si.
Taⁿ khoàⁿ chit-hō sū thang chai chin-chiàⁿ bô chi̍t-sian ū koân-lêng, iā bô oē pó-hō͘ lâng, in lóng bē pó-hō͘ ka-kī, cháiⁿ-iūⁿ oē pó-hō͘ peh-sìⁿ? In kóng, oē kiù in ê toē-chú thoat-lī khó͘-lān, cháiⁿ-iūⁿ ka-kī ji̍p khó͘-lān? In kóng, oē tû peh-sìⁿ ê chai-e̍k, cháiⁿ-iūⁿ ka-kī tng chai-e̍k? Nā kóng, in ē hoan-thian ho̍k-toē, cháiⁿ-iūⁿ bē oē hoán-toâⁿ soá-uī? Nā kóng, in oē ho͘-hong hoān-ú, cháiⁿ-iūⁿ bē oē piàn hō͘ lâi ak-hé? Nā kóng, in oē piàn sí choè oa̍h, cháiⁿ-iūⁿ ka-kī piàn-choè hé-hu? Nā kóng, in oē chhian-piàn bān-haò, cháiⁿ-iūⁿ hit chi̍t-tiám-á ê hé, bē oē piàn hō͘ i hoa? Nā kóng, in oē khut-chí thui-sǹg, chai kàu kuí-chheng-nî boē lâi ê tāi-chì, cháiⁿ-iūⁿ bē oē chai tiap-á ê sū?
Tuì án-ni siūⁿ in hiah ê bu̍t bē-oē pó-niá ka-kī, si̍t-chāi bē-oē--lah. Koh m̄-bián kóng in lóng-chóng ū koân-lêng, in-uī nā ū chi̍t-sian lio̍h-lio̍h-á ū chi̍t-tiám-á ê koân-lêng, chiū tek-khak bô tû-tio̍h chit-hō ê chai-lān kàu hiah siong-tiōng. In chin-chiàⁿ sī chhâ chha̍k--ê, sī choá oē ê, choá kô͘ ê, put-kò lâng lām-sám chheng-choè hit-ê thé, hit-ê siōng nā-tiāⁿ. Pó-lô kóng: "Bô ū sîn tiàm tī gó͘-siōng." Lâng khoàⁿ ū choē-choē chú, kî-si̍t ū chi̍t-ê Pē Siōng-tè nā-tiāⁿ; bān-hāng mi̍h pún tī i, chèng-lâng kui tī i. To̍k-to̍k ū chi̍t-ê Chú Iâ-so͘ Ki-tok nā-tiāⁿ, bān-mi̍h siū i chhòng-chō, lán iā-sī oá-khò i lâi tit-kiù. Chèng-lâng boē bat chit-ê tō-lí, kàu taⁿ choē-choē lâng iáu-kú lia̍h gó͘-siōng choè chú.
Lūn Khêng-á-nâ tû-tio̍h chi̍t-ê tāi-chì, tio̍h liáu-gûn kuí-nā-pah kho͘, m̄-nā choè-chioh só͘ khai ê, koh tio̍h poê hō͘ hé sio-khì ê mi̍h-kiāⁿ. (1) tio̍h poê sai-kong-thâu ê mi̍h-kiāⁿ, nā liōng-chêng chha-put-to tio̍h gō͘, la̍k-cha̍p kho͘ chiàⁿ ū-kàu. (2) tio̍h poê hiah ê táu-teng, iok-liōng pah-goā-kho͘. (3) tio̍h poê sîn-siōng, chiū-sī koh khì chhiàⁿ lâng khek nn̄g-sian ê bu̍t. (4) tio̍h koh khai-kong kè-hé, ēng kó͘-chhe lô-kó͘ sàng chi̍t-sian Koan-im khì hâiⁿ Kong-san-iâm. (5) tio̍h sàng chi̍t-sian Má-chó͘ khì Kak-siù. Nā-sī tio̍h koh khai joā-choē gûn iáu-boē chai. Chit nn̄g-sian ê bu̍t, chāi lâm-lō͘ it-piàn sī tē-it siàⁿ ê, in-uī moé-nî lâi-kàu in ê biō sio-kim, hiah ê lâng-gia̍h put-chí kuí-nā bān, lóng sī beh ǹg-bāng hō͘ in pó-pì lâi pêng-an.
Tuì téng-bīn só͘ kì thang siūⁿ, lâng nā ài tit-tio̍h pêng-an, si̍t-chāi tio̍h chai-choē hoán-hoé, oá-khò Kiù-chú ê kong-lô, ēng chhám-chhè ê sim kiû Siōng-tè sià-choē, chiah oē pêng-an; siat-sú lâng nā iû-goân oá-khò Mô͘-kuí ēng choè-chioh beh kiû pêng-an, sī hoán-tńg tek-choē Siōng-tè, tek-khak ū chai-hō.
Khoàⁿ sè-kan ū choè-chioh, sī chhin-chhiūⁿ choè-hì, chhin-chhiūⁿ chhit-thô, chhin-chhiūⁿ chhiùⁿ-khek niā-tiāⁿ; m̄-si chai choē, m̄-sī hoán-hoé, m̄-sī chhiⁿ-chhám, m̄-sī sêng-si̍t kiû Siōng-tè, che thái-thó oē tit-tiho8 pêng-an.
Goá siá chiah ê put-kò hō͘ lâng chai lán thàn tō-lí--ê chin-chiàⁿ ū hok-khì, ū tit-tio̍h bān-hok-khì ê kiù-chú thang oá-khò, tit-tio̍h bān-koân-lêng ê Siōng-tè thang ho̍k-sū. I oē pó-hō͘ ka-kī, iā oē pó-hō͘ lán, m̄-sī chhin-chhiūⁿ hiah ê gó͘-siōng ê mâu-tún, bē-oē pó-hō͘ pa̍t-lâng, iā bē-oē pó-hō͘ ka-kī.
