Lūn lī-ek chhiⁿ-mî lâng
1895.07 124 koàn p.60
【Kū-nî Kam Bo̍k-su ū chhut "Lī-ek chhiⁿ-mî- lâng " ê kò-pe̍h. Taⁿ ū chhú nn̄g phiⁿ thâu-miâ . Hiān-chāi chi̍t phiⁿ ìn tī Sèng-hoē-pò ; koh chi̍t phiⁿ ìn tī chit ē-té.】
Lūn kàu-goā ê chhiⁿ-mî lâng . Chiàu goá só͘ chhâ-mn̄g goán Ē-mn̂g ê chhiⁿ- mî lâng kiōng ū 300 goā lâng; tuì cháiⁿ- iūⁿ oē chai ? Sī ū chhâ-mn̄g hiah-ê khoàⁿ- miâ ê chhiⁿ-mî lâng, chiàu in kóng sī ū pah sì gō͘ ê, teh khoàⁿ-miā ; koh ū mn̄g hiah-ê teh choè khit-chia̍h --ê, kóng ū gō͘ la̍k cha̍p lâng , kî-tiong ū chi̍t-poàⁿ sī hū-jîn-lâng. Koh ū jîn-ke ê chhiⁿ-mî lâng , bô teh khoàⁿ-miā , ia̍h bô choè khit-chia̍h ê , tāi-iok káⁿ ia̍h ū chiâⁿ pah goā lâng, chiū án-ni thang chai káⁿ ū 300 goā ê chhiⁿ-mî lâng .
Lūn só͘ choè ê thâu-lō͘ . Chiàu goá khoàⁿ sī chhin-chhiūⁿ ū hun choè saⁿ sì téng-hō ê lō͘ ; thâu chi̍t-téng sī khoàⁿ-miā--ê, tē-jī téng sī choè cháu-chhiùⁿ kap khit-chia̍h; tē-saⁿ téng sī choè kang kap choè seng-lí--ê ; tē-sì téng sī chē-teh chia̍h sí bí --ê; án-ni tāi-iok ū chi̍t sì téng-hō ê chhiⁿ-mî lâng .
Taⁿ chí sì téng-hō ê kan-kí thâu-lō͘ , khiok m̄-sī ū lâng kā in hun-hat ê , sī chiàu hiah-ê chhiⁿ-mî lâng só͘ oē choè ê lâi kiâⁿ . Chhin-chhiūⁿ thâu chi̍t-téng sī khoàⁿ-miā; lūn chit-ê khoàⁿ-miā-ê khiok tio̍h ū tām-po̍h ê kháu-châi , koh ia̍h tio̍h ū kì-sìⁿ, chiah oē o̍h-tit; in-uī chit-ê kan-kí sǹg-sī in chhiⁿ-mî lâng tē-it hó thàn ê thâu-lō͘. Lâng nā oē o̍h khoàⁿ- miā tit, chiū chi̍t-ji̍t oē thàn tit kuí-nā pah chîⁿ, ū sî chiâⁿ kho͘ gûn ia̍h káⁿ thàn , chì chió ia̍h ū pah-goā chîⁿ .
Tē-jī téng sī cháu-chhiùⁿ kap choè khit-chia̍h. Chit-hō cháu-chhiùⁿ ê kan- kí khiok ia̍h sī ū thàn-chîⁿ ê thâu-lō͘ ; put-lūn sī ta-po͘ á-sī cha-bó͘, to͘ lóng oē o̍h-tit . Chhin-chhiūⁿ goán Ē-mn̂g ê pháiⁿ hong-sio̍k , kìⁿ-nā ū chhiⁿ-mî ê cha-bó͘ gín-ná , ū-ê hō͘ khit-chia̍h boé khì kà chhiùⁿ khek ; kà nā oē chhiùⁿ khek koh hó siaⁿ, chiū chi̍t ê-hng oē thàn-tit sì-gō͘ pah chîⁿ; sī pí hiah-ê chhiⁿ-mî ta-po͘ lâng khah sî-kiâⁿ, in-uī sī pháiⁿ hong- sio̍k ê iân-kò͘. Lâng khah tuì-tiōng hiah- ê siâ-îm hì-hiok ê tāi-chì , cha-bó͘ gín-ná lâi chhiùⁿ hit-hō ê siaⁿ , khah ha̍p lâng ê su-io̍k , só͘-í in oē put-chí thàn chîⁿ .
Siat-sú nā boē o̍h-tit chit-ê chhiùⁿ khek ê thâu-lō͘ , chiū o̍h kiò-koe kiò-lō͘ ; á-sī sì-koè kā lâng kiû-khit . Nā oē kut- la̍t kiò , kut-la̍t thó , chiū chi̍t-ji̍t ia̍h oē thó-tit pah-goā chîⁿ , chì-chió ia̍h ū kuí- cha̍p chîⁿ .
Tē-saⁿ téng sī choè seng-lí kap choè kang --ê . Goá khoàⁿ tī goán Ē-mn̂g ê koe-lō͘ ū chi̍t-ê chhiⁿ-mî lâng, i ta̍k ji̍t teh boē mi̍h; só͘ boē ê chiū-sī lo̍k-kha-seng , ( ū lâng kiò choè thô͘-tāu ), ū sî sī boē bé-khí-tāu , ū-sî boē sio hu-lin-tāu, ū-sî boē ah-nn̄g kap chhài-pó͘; chi̍t-ji̍t ū-sî oē thàn-tit chi̍t-pah goā chîⁿ ; chóng--sī tio̍h ū chi̍t-ê gín-á khan i . Nā-sī choè kang--ê khah bô hiah ū thàn chîⁿ, goá bat thiaⁿ-kìⁿ chhiⁿ-mî lâng teh so chîⁿ- kǹg , kap so chuí-hun choá-lián , chi̍t-ji̍t oē thàn-tit sì-gō͘ cha̍p chîⁿ nā-tiāⁿ ; khah boē choè ê thàn chiah ū jī-saⁿ cha̍p chîⁿ nā-tiāⁿ .
Tē-sì téng sī tiāⁿ-tiāⁿ chē-teh chia̍h sí bí ê . Chóng-sī chit hō ê chhiⁿ-mî lâng , khah siông sī ke-sū iáu hó , ū-ê sī pē- kong ū ke-hé tì-ìm i ; só͘-í chiah bián chhut lâi kiâⁿ chiah-ê lō͘-kèng. Ū-ê sī ài chiàu-kò͘ miâ-siaⁿ , kam-goān hō͘ i kan- khó͘ ; ū-ê ia̍h sī in-uī beh o̍h khoàⁿ-miā boē-lâi , choè khit-chia̍h kiàn-siàu , choè seng-lí m̄-chai-iáⁿ , choè kang bô la̍t, só͘-í ko͘-put-chiong tio̍h chē-teh chia̍h sí bí .
Lūn chêng-hêng . Lán khoàⁿ chhiⁿ-mî lâng ê chêng-hêng si̍t-chāi chhiⁿ-chhám, chhin-chhiūⁿ kiâⁿ-choè á-sī lâi-óng to͘ boē pí-tit ba̍k-kng ê khoài-piān; koh chi̍t-sì-lâng kiám khoàⁿ joā-choē kong-kéng, chiū i-ê kan-khó͘ ê chêng-hêng thang chai.
(āu-koàn beh chiap ìn)