Lī-ek chhiⁿ-mî lâng
1895.09 126 koàn p.83-84
Khó͘ Bûn-gâm kì--ê.
(Chiap chêng-koàn tē 79 bīn.)
Tē-jī hāng, lūn choè kang . Goá siūⁿ ū kuí-nā hō ê chho͘-kang thang hō͘ chhiⁿ- mî lâng lâi choè . 1 . Chiū-sī liâu-kù ê kang. 2 . Chiū-sī cheng-bí . 3 . Phah soh-á. 4 . Chiū-sī khah khin-khoah--ê , chhin-chhiūⁿ o̍h chhiah-be̍h , á-sī chhiah bō-á . Chóng-sī tī chí sì hō ê kang , tāi-seng tek-khak tio̍h ū kàu-lāi ê lâng lâi siat, chiah oē choè-tit ; in-uī khah oē chīn-la̍t kà, ia̍h oē tām-po̍h ê thé-thiap ; kàu oē choè ta̍k-hō ê kang , chiū ta̍k- lâng oē thàn chîⁿ choè i ka-kī ê só͘-huì .
1.Lūn liâu-kù ê kang sǹg sī chho͘-tāng. Nā sī chhiⁿ-mî lâng kam-goān choè, ia̍h tio̍h ū ba̍k-kng--ê thang kap i khan, chi̍t lâng chi̍t-thâu ; khí-thâu kan-khó͘, m̄-kú nā kàu āu-lâi se̍k, chiū chi̍t- ji̍t oē thàn-tit pah-goā chîⁿ . Chóng--sī choè chit hō ê thâu-ke, pún-chîⁿ ia̍h tio̍h ū tit sì-gō͘ pah gûn, chiū kham-tit iông- ún kuí ê chhiⁿ-mî lâng choè kang ; nā beh iông-ún khah choē lâng ia̍h sī oē choè-tit, chóng-sī pún-chîⁿ ia̍h tio̍h khah choē , chiah ū kàu-gia̍h ê kang thang hō͘ in choè .
2 . Lūn cheng-bí. Lūn chit ê cheng- bí ê kang sǹg ia̍h sī put-chí ti̍t ê kang-hu; chhiⁿ-mî lâng nā kam-goān chhut i kha ê la̍t lâi cheng , chiū chi̍t-ji̍t ia̍h sī oē thàn-tit pah-goā chîⁿ , nā sī chit hō kang chiàu goá siūⁿ sī pí liâu-kù khah khoah, ia̍h sī khah choē thang thàn chia̍h: lâng nā kam-goān chīn inê la̍t, chiū choē-choē só͘-chāi oē thàn-chia̍h-tit . Chhin-chhiūⁿ hiān-kim goán Ē-mn̂g ū kuí-nā keng ê bí-tiàm, sī kàu-hoē ê hiaⁿ-tī só͘ khui-ê . Nā siat-sú ū hit-hō ê chhiⁿ-mî lâng kam-goān cheng-bí , goá phah-sǹg chit keng bí-tiàm oē iông-ún- tit kuí-ê chhiⁿ-mî lâng . Phì-jū chi̍t-tiuⁿ tuì , pêng-siông sī nn̄g ê lâng teh cheng , gō͘-tiuⁿ chiū tio̍h cha̍p lâng ; taⁿ nā beh oāⁿ chhiⁿ-mî lâng , chiū cha̍p-ê oē ēng- tit chhit-ê chhiⁿ-mî lâng , in-uī boē lóng ēng-tit , sī ū-ê tio̍h ū khoàⁿ-kìⁿ chiah oē choè-tit . Siat-sú nā bô , chiū tī kàu-goā ê tiong-kan ia̍h oē choè-tit , in-uī ū kut- la̍t cheng , bô sǹg-hēng hō͘ lâng khah ū phiⁿ , chiū ū lâng beh chhiàⁿ . Siat-sú kong-hoē nā oē siat chi̍t toā keng chhin-chhiūⁿ " Toā-chhiúⁿ " sī oē lī-ek lâng chin choē . Lūn chit hō bí-tiàm ê pún-chîⁿ , oē toā ia̍h oē soè ; chì choē-ê kuí-nā chheng kho͘, chì chió-ê chi̍t pah-goā gûn chiū kàu-gia̍h choè thâu-ke .
3. Chiū-sī phah soh-á , lūn chit ê thâu-lō͘, khiok ia̍h oē thàn choè ka-kī ê só͘-huì , nā sī khah bô khui-khoah , m̄-kú chhú i khah khin-khó , put-kò nā sái chē- teh ēng chhiú lâi chhia , ia̍h ba̍k-kng--ê lâi phah chiū oē choè-tit, nā oē chi̍t-ji̍t oē thàn-tit chhit-poeh-cha̍p chîⁿ. Chóng-sī thàn-chió, chiū pún ia̍h chió , téng- chió sì-gō͘ cha̍p gûn chiū oē choè-tit thâu-ke .
4 .Chiū-sī o̍h chhiah-be̍h kap chhiah bō-á. Chit hō ê kang sǹg tē-it khin-khó , chiū nā toā lâng soè-kiáⁿ hū-jîn-lâng lóng oē choè-tit , chóng-sī ū khah tîⁿ-kang, ia̍h khah bî-boa̍t , ia̍h khah oh-o̍h, put-kò sī chhú i khah séng pún, ia̍h oē ka-kī chū-chú-tit , tiàm ka-kī ê chhù ia̍h oē choè-tit . Nā beh siat " chhiúⁿ " ia̍h oē choè-tit , chi̍t lâng khó-í koán-tit kuí- cha̍p lâng ê choè kang . Chóng-sī kàu oē choè chit hō kang, chi̍t-ji̍t sī oē thàn-tit sì-gō͘ cha̍p chîⁿ nā-tiāⁿ . Nā beh ēng chit hō ê kang , tāi-seng tek-khak tio̍h ū kuí-lâng seng-kà seng-o̍h, chhì-khoàⁿ oē o̍h-tit boē ; āu-lâi chiū thang kú-hêng.
Koh chi̍t-hāng ê si̍t-sū, sī í-keng ū lâng le̍k-kè--ê; chá Chiong-chiu ū chi̍t-ê hiaⁿ-tī chhiⁿ-mî, ta̍k-ji̍t i sī teh boē tām-po̍h ê lêng-seng-mi̍h, chiū-sī choá-nî, hong-lô͘-sìⁿ, sàu-chhiú, ke-mo͘-chhéng, chiah-ê ka-lāi pêng-siông ēng ê mi̍h, téng-téng. Chi̍t-ji̍t oē thàn-tit chhit, peh-cha̍p chîⁿ, án-ni kàu-gia̍h choè chi̍t-lâng ê só͘-huì, iā koh oē lī-ek pa̍t-lâng.
iū-koh chi̍t hāng sī hiān-kim ê tāi- chì ; tī Sin-koe-á ū chi̍t-ê hiaⁿ-tī chhiⁿ- mî , ū teh boâ ka-to, ta̍k-ji̍t oē thàn-tit pah-goā chîⁿ , sī in-uī i put-chí gâu boâ . Lūn i-ê gâu boâ m̄-sī tuì chhiⁿ-mî liáu chiah o̍h boâ-ê, sī i pún bē chhiⁿ-mî ê sî chiū teh boâ, só͘-í kàu chit-tia̍p ia̍h sī choè chit hō ê kang; i ta̍k-ji̍t chhut- mn̂g lóng bián hō͘ lâng khan, ia̍h koh oē taⁿ-tàⁿ ; sī choè put-chí jia̍t-sim ê hiaⁿ-tī , siông-siông tī boâ ka-to ê sî , teh pò- iông tō-lí .
án-ni goá chiong só͘ khoàⁿ-kìⁿ--ê lâi kì ; kî-tiong lóng sī ín-kó͘ pí-kim ê si̍t-sū ; ǹg-bāng lia̍t-uī sian-siⁿ chhâi-chiàⁿ. Sī sim só͘ goān.
[Chit phiⁿ lūn taⁿ ìn bêng-pe̍k lah].
