Tiong-o̍h khah hó, á-sī Ji̍t-pún-o̍h khah-hó?
1897.02 143 koàn p.15
(Ko Thian-sù siá).
Kīn-lâi ū lâng giâu-gî Tiong-o̍h bô sím-mi̍h lō͘-ēng , phah-sǹg kiáⁿ-jî hō͘ i ji̍p Ji̍t-pún-o̍h khah ū lō͘-ēng ; só͘-í goá ài siá kuí-jī pò chò pē-bó ê lâng chai, hō͘ in khah hó phah-sǹg .
Chiàu goá siūⁿ Tiong-o̍h sī put-chí khah-hó . o̍h Ji̍t-pún oē sī chin-hó , chóng-sī chò pē-bó ê lâng tio̍h tāi-seng phah-sǹg kuí-nā hāng .
1 . Tio̍h ǹg-bāng kiáⁿ-jî hó kiáⁿ . Kiáⁿ-jî nā pháiⁿ , Ji̍t-pún oē gâu kóng ū sím-mi̍h lō͘-ēng, kiám m̄-sī hō͘ pē-bó koh-khah hoân-ló mah ? Beh hō͘ kiáⁿ-jî hó-kiáⁿ , tio̍h hō͘ i ji̍p Tiong-o̍h , tī-hia ta̍k-ji̍t kà-sī tō-lí , put-sî ū hó ê sin-seⁿ , hó ê pêng-iú thang kau-poê , án-ni put-chí khah ū lī-ek tī phín-hēng . Ji̍t-pún-o̍h sī sè-sio̍k o̍h , ha̍k-seng lóng-sī sè-sio̍k-lâng , ē ín-chhoā lán ê kiáⁿ-jî o̍h pháiⁿ . Sui-bóng sin-seⁿ kiám-chhái chèng-keng, m̄-kú iā bô thang kà-sī lán Kiù-chú ê tō-lí . Sè-sio̍k lâng khì ji̍p hit-hō o̍h ū lī-ek , lán sìn Chú ê lâng lâi ji̍p hit hō o̍h khah toā-bīn sī bô lī-ek . Chò pē-bó ê lâng nā siūⁿ kú-tn̂g ê tāi-chì , chiū tio̍h ǹg-bāng kiáⁿ-jî hó kiáⁿ khah iàu-kín .
2 . Tio̍h siūⁿ Tiong-o̍h sī ha̍k-būn ê o̍h. Lâng nā bat thiⁿ-ē ê tāi-chì, ē hiáu-tit thian-bûn tē-lí , soàn-ha̍k thong-ta̍t , bûn-jī chheng-chhó , án-ni chiū-sī ha̍k-būn . Nā án-ni bô lūn chò sím-mi̍h kang lóng ū lō͘-ēng . Siat-sú bô kàu chin chhim , nā tāi-lio̍k bat , lī-ek iā-sī put-chí toā . Tiong-o̍h ū kà chit-hō , put-kò bô chhim nā-tiāⁿ . Chóng-sī tē-ki nā phah kian-kò͘ , āu-lâi beh káng-kiù khah-chhim chiū ū ki-hoē . Ji̍t-pún-o̍h hiān-sî lóng bô kà chit-hō , siat-sú āu-lâi nā ū , lán Tiong-o̍h phah-sǹg iā bē khah-su i . In-uī soàn-ha̍k , thian-bûn , tē-lí , ēng pe̍h-oē lâi kà , sī khah-kín . ēng Ji̍t-pún oē lâi kà , sī khah oh . Lán nā beh hō͘ kiáⁿ-jî chò chin-chiàⁿ ū ha̍k-būn ê lâng , goá phah-sǹg tio̍h hō͘ i tāi-seng lâi tha̍k Tiong-o̍h .
3 . Tuì Tiong-o̍h chhut-khì m̄-sī bô lō͘-ēng . Chin chē lâng phah-sǹg Tiong-o̍h tha̍k-liáu khang-khang ; án-ni phah-sǹg sī chin-chhò . Lâng tit-tio̍h tì-sek, beh thái ū khang-khang ? Lí khoàⁿ i bē thàn-chîⁿ , i chîⁿ thàn tī pak-tó͘-lāi ! Kì-jiân ū tì-sek, chiū bô lūn chò sím-mi̍h tāi-chì , lóng khah-iâⁿ bô tì-sek ê . Tì-sek sī khah hó kim-gîn pó-ge̍k ( Chim-giân tē 8 chiuⁿ , 11 , 19 chat ) .
Ū-lâng phah-sǹg o̍h Ji̍t-pún-oē thang chò thong-e̍k-koaⁿ , chi̍t-goe̍h-ji̍t than cha̍p-jī-kho͘ . Lâng m̄-bián Ji̍t-pún-oē, nā ū tì-sek chò seng-lí , chi̍t-goe̍h-ji̍t kiám nā thàn cha̍p-jī-kho͘ ? Ji̍t-pún-oē chiong-lâi bat ê lâng ē ná-chē , thong-e̍k-koaⁿ kiaⁿ-liáu ē lo̍h-kè . Tì-sek bô lo̍h-kè , sī ē ná khí-kè . Goá kóng o̍h Ji̍t-pún oē sī hó , nā ū ki-hoē chiū tio̍h bong o̍h ; put-kò nā o̍h chò lán pún-sin ê lō͘-ēng sī hó, nā o̍h chò thong-e̍k-koaⁿ kiaⁿ-liáu m̄-sī ǹg-bāng khoàⁿ-oa̍h ê tāi-chì . ǹg-bāng chò pē-bó ê lâng chim-chiok siūⁿ .
Chiàu goá gû-gōng ê ì-kiàn , tha̍k Tiong-o̍h sī khah tio̍h-hoat , ē hō͘ gín-á khah hó phín-hēng khah ū tì-sek . Hiān-sî ê Ji̍t-pún o̍h kiaⁿ-liáu boē ū án-ni . Tiong-o̍h khah-hó , chit-kù goá phah-sǹg ún-tàng thang kóng . ǹg-bāng ná-kú ē ná hó , sin-seⁿ ná gâu kà ha̍k-seng , tha̍k-chheh ê hoat-tō͘ ná chiâu-pī , chiū lán kàu-hoē bô lâng ài khì ji̍p khì pa̍t-keng o̍h.