Ko Kim-seng ê phoe
1897.04 145 koàn p.26-27
Kin-nî chiaⁿ-goe̍h kan Toā-o̍h ê ha̍k- seng, Ko Kim-seng, ū khì kàu Hok-chiu ji̍p hit só͘-chāi ê Eng-hoâ Chu-īⁿ,ài o̍h Eng-kok oē kap kok-iūⁿ ê se-ha̍k. Hit- sî Toā-siā kàu-hoē ê chip-sū, Phoaⁿ Ta- mo͘-lí, thiaⁿ-chai, i chiū sūn ki-hoē chhe i-ê hāu-siⁿ Mâu-keh kap i saⁿ-kap khì. In nn̄g lâng í-keng kàu-uī ji̍p-o̍h, teh tha̍k-chheh; taⁿ chiong in-ê siau-sit ìn tī ē-té:－
Chiaⁿ goe̍h 24 ji̍t chiah khui-o̍h. Ha̍k- seng ū 200 goā lâng, goā-kok sian-siⁿ 4 lâng, pún-tē ê sian-siⁿ 8 lâng. Hit-ji̍t teh khui o̍h, tāi-seng tio̍h siá iok-jī, āu- lâi tiám-miâ, tiám-liáu chiàⁿ pài sian-siⁿ, soà pun iok-jī hō͘ lán, lán tio̍h chiong iok-jī kap sok-kim gîn pâng-soè the̍h- khì kau kam-īⁿ, i chiū chhut siu-gîn toaⁿ. Kàu bîn-á-ji̍t teh tha̍k-chheh ê sî, nā ū hit-tiuⁿ chiah niá ū chheh. Chit o̍h-lāi chú-chia̍h ê lâng 6 lâng, ku-lí 3 lâng. Hoé-si̍t lóng hō͘ in pau, chi̍t- goe̍h ji̍t tio̍h nn̄g-kho͘. o̍h-tn̂g í-ki̍p lâu- téng lâu-ē lóng-sī ku-lí teh piàⁿ.
Goá tī 2 goe̍h 29 ji̍t ū tú-tio̍h chi̍t-ê lâng lâi chhoē goá, goá lóng m̄-bat i, i kóng i sī Tâi-pak-hú ê thoân-tō sian-siⁿ. ia̍h ū thiaⁿ-kìⁿ i kóng chit Tâi-lâm-hú ê si̍t-chêng, só͘-í goá phah-sǹg i sī láu-si̍t, goá chiū pài-thok lâng khì kā Si--Sian- siⁿ kóng, Si--Sian-siⁿ khiok hoaⁿ-hí chiap- la̍p i.
Hiān-sî goán chit o̍h--ni̍h chá-àm í- keng ū chò lé-pài lah, chêng sī kan-ta chá-khí sî nā-tiāⁿ. Kàu chit kuí-ji̍t chiah chai ha̍k-seng ê si̍t-gia̍h ū 236 lâng. Kīn-lâi chit o̍h--ni̍h ta̍k lé-pài ê pài-jī iā ū siat kî-tó-hoē. Chit Hok-chiu pún-tē ê kî-tó-hoē sī ta̍k lé-pài pài-sì e-hng. ia̍h ta̍k goe̍h-ji̍t ū siat chi̍t-pái siàu-liân ê lâng ê kî-tó-hoē, hiaⁿ-tī chū- chi̍p saⁿ bián-lē.
Tī chit-uī ū kuí-nā hāng tāi-chì chin kî. Tī lé-pài-tn̂g-ni̍h cha-bó͘ gín-ná ē sái--tit khiā-khí kóng-oē chhin-chhiūⁿ ta-po͘ lâng ê khoán. Hiaⁿ-tī ū-sî teh kî- tó-hoē, khah chē lâng suî-lâng kî-tó, thong lé-pài-tn̂g jióng kàu hoā-hoā háu, Bo̍k-su iû-goân sī án-ni.
Ū chi̍t-ê ē-lâm lâng khì Hok-chiu khiā-khí, ang-bó͘ bē thn̂g-á thàn-chia̍h, khiû-khiām lâi hō͘ i-ê kiáⁿ khì Eng-hoâ chu-īⁿ tha̍k-chheh, tha̍k-kàu 4,5 nî soà sí-khì. Taⁿ chit-chūn ang-bó͘ teh kā lâng kò͘-bōng.
Saⁿ-goe̍h 10 ji̍t goá ū khì chi̍t-ê hiaⁿ- tī ê chhù hù kî-tó-hoē, khoàⁿ--kìⁿ lâi hù- hoē ê lâng chin oa̍h-tāng. Chit-ê lâng hō͘ lâng kî-tó chit-ê hiaⁿ-tī, i pún-jiân sī tī Eng-hoâ chu-īⁿ tha̍k-chheh, tiàm-tī o̍h-lāi sī chin pháiⁿ, lóng m̄-ài tō-lí. Tha̍k bô loā-kú chiū chhut-khì pa̍t-keng tha̍k; āu-lâi khì Thian-chin o̍h i-seng. Kàu chit-pang tńg-lâi it-khài pìⁿ-khoán, soà pìⁿ-chò chin jia̍t-sim ê lâng, ū-sî kóng- khí i-ê pháiⁿ-khoán lâi bián-lē--lâng, ū- sî khì ke-ni̍h bē-chheh. Ū chi̍t-ji̍t i khì bē-chheh ê sî tú-tio̍h kuí-nā ê koaⁿ chē- kiō pâi-hān chhut, i chiū khiā--teh thèng- hāu in lâi. Kàu hiah-ê koaⁿ kàu, i chiū ēng Sèng-chheh pun hō͘ i, koaⁿ-hú ū hoaⁿ-hí chiap-la̍p.
Tī chit 3 goe̍h 15 ji̍t o̍h-ni̍h ū pàng- kè nn̄g-ji̍t kú; 15 goá ū khì Bí-pō͘-hoē ê pài-tn̂g lé-pài, hit-sî sī teh siàu-liām Iâ-so͘ sí ê ji̍t. Thong pài-tn̂g chin lāu jia̍t, lâng chē kàu that-that tīⁿ, lāi-bīn sì-kè pâi-kàu choan-choan hoe-phûn. Pún-tē lâng kap goā-kok lâng lóng khì hù. Teh chū-hoē ê sî chi̍t-ê lâng chò chú-lí, i seng kóng kuí-kù tō-lí, āu-lâi chhiáⁿ goā-kok sian-siⁿ 3 ê khí-lâi kóng kuí-kù bián-lē hiaⁿ-tī, iā chhiáⁿ 3 ê pún- tē sian-siⁿ khí-lâi kóng. Kàu liáu-āu chiū kéng 12 lâng gâu gîm-si--ê, khí-lâi gîm-si. Gîm-liáu chiū-liōng 12 tiám chhut-chāi hiaⁿ-tī khiā-khí lâi kóng, hit- ji̍t chin-chē lâng khiā-khí lâi kóng. Khì hù-hoē ê lâng chiū-sī Bí-í-bí ,Bí-pō͘-hoē, An-li̍p-kan ê lâng. Pún-jiân bô chit-ê hoē, nā kàu Iâ-so͘ hō͘ lâng tèng-sí ê ji̍t chiū suî-lâng chū-chi̍p; taⁿ sī chin jia̍t- sim ê hiaⁿ-tī i chiū chhut-lâi sì-koè chhiáⁿ ta̍k o̍h-tn̂g ê ha̍k-seng kap ta̍k kháu-chàu ê hiaⁿ-tī khì hia chū-chi̍p. Goá kàu-hia thiaⁿ tō-lí chin-chiàⁿ hoaⁿ-hí chhin-chhiūⁿ ji̍p kàu Sèng ê só͘-chāi. Hian-sî Hok-chiu oē iáu-bē kóng, chóng--sī ē thiaⁿ chám-jiân chē.
Chit-chūn tī chit Eng-hoâ chu-īⁿ lāi ê tō-lí chám-jiân iô-choah, chē-chē siàu- liân lâng put-chí ū sim tī tō-lí. Ē-mn̂g ê lâng á-sī Hok-chiu ê pài Siōng-tè ê lâng ta̍k lé-pài chū-chi̍p chò bián-lē-hoē. Ū-ê bô chū-chi̍p--ê in lóng chhut-khì ta̍k só͘-chāi kà Chú-ji̍t-o̍h á-sī thoân tō- lí. Chu-īⁿ lāi lēng-goā ū siat chi̍t-ê siàu- liân ê Ki-tok-hoē, tāi-ke saⁿ kó͘-bú ài tō- lí heng-ōng. Goá thiaⁿ lâng kóng chá- nî tī chit o̍h-ni̍h ha̍k-seng chin-pháiⁿ, taⁿ kàu chit-sî goá khoàⁿ-kìⁿ lóng bē, phah-sǹg sī tuì chit-ê siàu-liân ê Ki-tok- hoē só͘ kám-hoà--tio̍h.
