Tâi-oân-chì
1898.07 161 koàn p.60-61
Chū Tâi-oân kui Ji̍t-pún pán-tô͘ liáu-āu, ū ké-oāⁿ chē-chē hāng, chhin-chhiūⁿ Koān-hūn ê kài-hān, siat pān-bū-sū kap phoe-kio̍k, lóng ū iàu-kín ê koân-hē, lán eng-kai tio̍h siong-se̍k, ta̍k-hāng ē lī-piān m̄-bián huì-khì.
Lūn chá-chêng ê Koān-hūn, khiok ū Biâu-le̍k, Chiang-hoà, Hûn-lîm, An- pêng, kap Hêng-chhun; taⁿ hiah-ê miâ chò Koān bô teh ēng. Sin siat ê Koān Thiaⁿ ū pâi-lia̍t tī ē-té; chóng-sī só͘ kì-ê lí-hūn lóng sī chiàu Ji̍t-puú ê lō͘-thêng lâi kì. Lín o̍h-ni̍h ê ha̍k-seng nā ài khe-khó, tio̍h chai Ji̍t-pún ti̍t-hêng ê chi̍t-lí tí Chheng-kok ê la̍k-lí liân 780 pō͘ ê gia̍h; Ji̍t-pún sù-hong ê chi̍t-lí tí Chheng-kok ê 46.24 sù-hong lí ê gia̍h.
1.Tâi-pak-koān. Koān-thiaⁿ siat tī Tâi-pak siâⁿ-lāi, chiū-sī Chóng-tok toà tī-hia thóng-hat choân Tâi ê chèng-sū; iáu-kú chiàu hit-tah ê tē-lí lēng-goā ū hun-siat Ki-liông kap Tām-chuí ê Chi- thiaⁿ. Tâi-pak-koān tang-sai tn̂g iok ū 16 lí, lâm-pak 17 lí; khoah sī chha-put-to 273 ê sù-hong lí. Koān-lāi ke kap chng-siā ê gia̍h ha̍p-kiōng 1437 ê, kháu- chàu iok ū 7,8812, thâu-chhuì ū 49, 6468 lâng. Chóng-kiōng ū pó-lí 14 ê; pān- bū-sū 13-ê.
2.Sin-tek-koān. Koān-thiaⁿ siat tī Tek-chhàm-siâⁿ-lāi; tang-sai ê kài-hān 15 lí; lâm-pak 20 lí; khoah 330 ê sù- hong lí. Pak-kài sī Tâi-pak-koān, lâm- kài sī Tâi-tiong-koān; nā-sī tang-pêng ū toā-soaⁿ thóng-khí chò kài-hān. Sai- hng chi̍t-phìⁿ ê pêⁿ-po͘ it-ti̍t kàu hái. Koān-lāi ke kap chng-siā ê gia̍h ha̍p- kiōng 1145 ê ; kháu-chàu ū 8,3768 ê; thâu-chhuì 2,71505 lâng; pó-lí 6 ê; pān-bū-sū 11 ê.
3.Tâi-tiong-koān. Tâi-tiong-koān 1 thiaⁿ tī kū-sî ê Tâi-oân-hú-siâⁿ-lāi. Tī-1 hia khí-thâu ū siat nn̄g ê chi-thiaⁿ tiàm Chiang-hoà kap Po͘-lí-siā, taⁿ í-keng hoè-1 bô. Kài-hān-lāi, tang-sai 23 lí; lâm-pak 15 lí; sì-uî khoah 345 ê sù-hong lí. Sai-hng keh hái kap Chheng-kok ê Choân- chiu hn̄g-hn̄g saⁿ tuì-bīn. Tang-hng chi̍t-toāⁿ kha-chiah poē toā-soaⁿ. Khoàⁿ hit-ê tē ê sì-bīn hóng-hut chin-chhiūⁿ Sin- tek-koān. I-ê ke kap chng-siā ê siàu-gia̍h ū 1304 ê; kháu-chàu 1,3429 ê; thâu- chhuì 49,0465 lâng; pó-lí 26 ê; pān- bū-sū 15 uī.
4.Ka-gī-koān. Ka-gī-koān-thiaⁿ tī Ka-gī-siâⁿ-lāi; chiáng-koah2 tang-sai 23 lí; lâm-pak 18 lí; tē-bīn 415 ê sù-hong lí; pí Tâi-tang-koān khah sè; m̄-kú i-ê peh-sìⁿ kàu hiah chē, sī chò choân Tâi ta̍k-koān ê thân-ba̍k. I-ê ke kap chng-siā ê siáu-gia̍h ū 1959 ê; kháu-chàu 12,0787 ê; thâu-chhuì 53,5763 lâng; pó-lí 26 ê; pān-bū-sū 14 uī. Chá-chêng Koān-thiaⁿ ê miâ sī Chu-lô-san, in-uī iú-kong Chheng-kok ê Hông-tè oāⁿ-chò Ka-gī.
5.Tâi-lâm-koān. Koān-thiaⁿ tī Tâi- lâm-hú-siâⁿ-lāi; koán-hat tang-sai 15 lí; làm-pak 8 lí; tē-bīn ū 120 ê sù-hong lí. I-ê ke kap chng-siā ū 892 ê; kháu-chàu 4,8119 ê; thâu-chhuì 19,6169 lâng; pó-lí 40 ê; pān-bū-sū 6 uī. Nn̄g saⁿ-pah-nî chêng, chāi Tâi-lâm-siâⁿ ê tē, ū chit ê sió-khoá hoan-siā miâ-kiò Sa-kam; tuì Tēⁿ Kok-sèng lâi liáu-āu, hit-ê miâ oāⁿ- chò Chhiah-khàm; Tâi-oân-tó kui Chheng-kok ê sî, tī-hia ū kiàn-tì Tâi- oân-hú-siâⁿ, kàu Lâu Khim-chhe ê chhiú, hit ê tē-hō koh oāⁿ-chò Tâi-lâm-hú-siâⁿ.
6.Hōng-soaⁿ-koān. Koān-thiaⁿ tī Pi- thâu-siâⁿ-lāi. Tang-sai ê kài-hān 15 lí; lâm-pak 22 lí; tē-bīn kiōng ū 330 ê sù- hong li, lio̍h-á ná-chhin-chhiūⁿ saⁿ-kak- chiam ê khoán. I-ê ke kap chng-siā ê siàu-gia̍h ū 1817 ê; kháu-chàu ū 7,5053 ê; thâu-chhuì 40,5800 lâng; pó-lí 43 ê; pān-bū-sū 11 uī. Sio̍k Koān-lāi lēng- goā ū chi̍t-tè hái-sū-á hō-chò Sió-liû- khiû, sī kap Tang-káng ê káng-kháu lio̍h- á saⁿ tuì-bīn.
7.Tâi-tang-koān. Tû-chhut pak-hng ê Gî-lân-thiaⁿ, lâm-hng ê Hōng-soaⁿ- koān só͘-sio̍k ê tē, lóng sī Tâi-tang-koān koah2-hat-ê. I tang-sai ê kài-hān sī 18 lí; lâm-pak 62 lí; tē-bīn 1116 sù-hong lí ê toā. Lūn i-ê pó-lí, ke,kap chng-siā ê gia̍h, bē-tit-thang chai kàu siông-sè; in- uī kài-hān-lāi ū koân-soaⁿ hiám-niá khah chē sī chhiⁿ-hoan teh toà; to̍k-to̍k lâm- hng Pi-lâm ê tē khah pîⁿ-tháⁿ nā-tiāⁿ. Tâi-tang-koān jîn-ke ê siàu-gia̍h iok ū 1,4000 ê; thâu-chhuì chha-put-to 7,0000 lâng. Pān-bū-sū iáu-boē tiāⁿ-tio̍h, sī chiàu tē-lí ê lī-piān lâi siat. Khoàⁿ jîn- ke ê chē-chió, hiān-kim í-keng ū 3 uī.
8.Gî-lân-thiaⁿ. Chāi Tâi-oân tô͘ ê tang-pak pêng. Tang-saiⁿ ê kài-hān 6 lí; lâm-pak 11 lí; tē-bīn put-kò 33 ê sù- hong khoah. I-ê ke kap chng-siā ū 278 ê; kháu-chàu 2,1464 ê; thâu-chhuì 11,4095 lâng; pó-lí 12 ê; pān-bū-sū 4 uī. Lēng-goā ū hái-sū-á tī tang-pêng- iûⁿ, miâ-kiò Kū-soaⁿ. Gî-lân tē chá ê sî hoan miâ chiū-sī Kabalan, āu-lâi Hàn- jîn oāⁿ-chò Kap-chú-lân.
9. Phêⁿ-ô͘-thiaⁿ. Bîn-chéng-thiaⁿ siat tī Má-keng-siâⁿ. Koán-hat ê hiuⁿ-lí ha̍p- kiōng 94 ê; kháu-chàu 8945 ê; thâu- chhuì 4,9450 lâng; pān-bū-sū ū 5 uī. Chiàu Chheng-kok ê koaⁿ teh chhâ Phêⁿ- ô͘-thiaⁿ ū 72 chng, 33 ê hái-sū, m̄-kú hiah-ê hái-sū iok ū 12 ê bô lâng toà. Hiān-sî Ji̍t-pún koaⁿ teh siat-hoat beh tī Ka-poà-sū khí teng-lâu, in-uī oá hit tah siông-siông ū phah-phoà chûn ê sū. Téng-bīn só͘ kì-ê bô kóng-khí chheⁿ-hoan-siā kap i-ê lâng-gia̍h, chóng-sī kīn- lâi Ji̍t-pún lâng lio̍h-á ū chhâ. I kóng in pún-tē hoan ê lâng-gia̍h chiū-sī:─ ta-po͘--ê 3,6272; cha-bó͘--ê 3,2576; ha̍p- kiōng 6,8848 lâng.
án-ni, chiàu Ji̍t-pún koaⁿ chō ê ke- kah, thong Tâi-oân-tô͘-sio̍k ū 269,3263 lâng teh toà. Nā-sī chheⁿ-hoan-ê bô sǹg chāi-lāi, ū 8926 ke-chhī kap chng-siā. Taⁿ chit ē-té sī pâi-lia̍t thong Tâi- oân-sio̍k ū kià phoe, Pau, gîn-toaⁿ, í- ki̍p tiān-pò ê kio̍k, lī-piān thang chhut- chāi lâng khì-kià. Lūn-phoe, nā-sī 2 chîⁿ- lāi tang--ê, iā ta̍t 2 chiam ê iû-phiò, chiū ē-tit kàu Tâi-oân kok phoe-kio̍k kài- koán ê só͘-chāi. Beh kià sió-pau, gîn- toaⁿ, tiān-pò, tī-chia bô-uī thang siông- sè kóng, kiám-chhái āu tiuⁿ ê Pò thang chiap-soà lâi kì.
Tâi-pak-koān:─
Koān-siâⁿ-lāi ... ... ... ... ... Taihoku
Toā-tiū mtìaⁿ ... ... ... ... ... .Titokei
Tām-suí ... ... ... ... ... ... ...Tansui
Chuí-tńg-kha ... ... ... ... ...Suihenkiyaku
Teng-siang-khe ... ... ... ... Chosokei
Ke-lâng ... ... ... ... ... ... ... Kiirun
Kim-pau-lí ... ... ... ... ... ...Kimpori
Thô-á-hn̂g ... ... ... ... ... ... Toshiyen
Toā-kho͘-hām ... ... ... ... ... Taikokan
Sin-tek-koān:─
Koān-siâⁿ-lāi ... ... ... ... ... ...Shinchiku
Biâu-le̍k ... ... ... ... ... ... ... .Biorotsu
āu-lâng ... ... ... ... ... ... ... ..Koro
Tāi-kah ... ... ... ... ... ... ... ...Taiko
Tâi-tiong-koān:─
Koān-siâⁿ-lāi... ... ... ... ... ... ... ..Taichiu
Chiang-hoà ... ... ............... ..Shoka
Lo̍k-káng... ... ... ... ... ... ... ..Kokho
Hô͘-lô͘-tun ... ... ... ... ... ... ... .. .Koroton
Tang-sì-kak ... ... ... ... .... ..Taikaku
Pak-táu ... ... ... ... ... ... ... ..Hokuto
Lîm-kí-po͘ ... ... ... ... ... ... ... ..Kinkiho
Po͘-lí-siā ... ... ... ... ... ... ... ..Horisha
Hûn-lîm ... ... ... ... ... ... ... ....Unrin
Ka-gī-koān:─
Koān-siâⁿ-lâi ... ... ... ... ... ... ... ..Kagee
Pak-káng ... ... ... ... ... ... ... .. Hokho
Phoh-á-kha ... ... ... ... ... ....Bokushikiyaku
Sin-iâⁿ-chng ... ... ... ... ... ... ...Shinyeisho
Chan-bûn-khe ... ... ... ... ... ... Sobunkei
Tâi-lâm-koān:─
Koān-siâⁿ-lāi... ... ... ... ... ... ... .. Tainan
An-pêng ... ... ... ... ... ... ... ..Anping
Hōng-soaⁿ-koān:─
Koān-siâⁿ-lāi ... ... ... ... ... ... ... .. ..Hongan
A-kong-tiàm ... ... ... ... ... ... ... ..Akoten
Han-chû-liâu ... ... ... ... ... ... ... .. ..Banshorio
Táⁿ-káu ... ... ... ... ... ... ... .. ...Takau
Tang-káng ... ... ... ... ... ... ... .. ..Toko
Pang-liâu... ... ... ... ... ... ... ..Borio
Hêng-chhun ... ... ... ... ... ... ... ..Koshun
Tâi-tang-koān:─
Koān-siâⁿ-lāi ... ... ... ... ... ... ...Taito
Gî-lân-thiaⁿ:─
Siâⁿ-lāi ... ... ... ... ... ... ... .. Giran
Sò͘-ò ... ... ... ... ... ... ... ..Soo
Phêⁿ-ô͘-thiaⁿ:─
Siâⁿ-lāi ... ... ... ... ... ... ... ..Bokoto