Kiat-si̍t Pah-poē
1920.03 420 koàn p.11-12
(Û-seng kì.)
Bí-kok Ka-nî-ki ong sī sè-kài chhut-miâ ê hó-gia̍h lâng, chû-siān-ka, pêng-hô lūn-chiá. I tī 1838 nî, 11 goe̍h 25 ji̍t chhut-sì. Lāu-pē sī So͘-kek-lân ê sàn-hiong lâng. Sè-hàn ê sî, khoàⁿ-kìⁿ lāu-pē thàn-chia̍h ê kan-khó͘, chiū li̍p-chì kóng, Pa̍t ji̍t tek-khak tio̍h chiong ke-lāi ê sàn-hiong-kin khau hiat-ka̍k. Chiū hùn-chì tha̍k-chheh, iā tú-hó ū An-la̍h-sùn Tāi-chò, chiong i 400 pún chheh, teh chioh siàu-liân lâng kap gín-ná tha̍k; i chiū muí pài-la̍k khì kā i chioh. āu-lâi siū kám-kek, chì-goān kóng, Goá pa̍t ji̍t nā ū chîⁿ, tek-khak beh siat Tô͘-su-koán, hō͘ lâng khoàⁿ bô chîⁿ.
Cha̍p-saⁿ hoè ê sî, beh khì Bí-kok thàn-chia̍h, khó-sioh bô só͘-huì, kai-chài ū hó-sim pêng-iú chàn-sêng. Tāi-seng kàu Bí-kok, sī chò pháng-chit kang-tiûⁿ ê kang. Cha̍p-la̍k hoè ê sî, khì chò tiān-sìn kiok ê phoè-ta̍t-hu. āu-lâi khì ji̍p hoē-siā; hit-tia̍p í-keng ū thàn tām-po̍h, chiū hūn chuí-iû hoē-siā. Tú-tio̍h Bí-kok in-uī pàng lô͘-châi ê sū, Lâm Pak khí chiàn-cheng, i chiū thè kok-ka kam-tok kun-sū thih-tō. āu-lâi Lâm-kun ê Lí Chiong-kun toā pāi, Pak-kun thâi-iâⁿ, i chiū soah kam-tok ê kang, khì ka-tī chhòng-li̍p 3 ê thih-kang-tiûⁿ, chhun kuí-nā ek ê châi-sán. Tuì án-ni pìⁿ-chò kǹg-thih kài ê ông. āu-lâi toā khòng-tiong i ê sū-gia̍p, chiong i ê kǹg-thih hoē-siā cho͘-chit chò Liân-ha̍p kǹg-thih-hoē toā Hoē-siā, toā-toā oa̍h-tāng.
Liáu-āu chiong chit ê sū-gia̍p, lóng kau-tài āu-chìn ê lâng, ka-tī chò êng-sin lâng. Cha̍p-peh nî-kú, choan bū chò lī-ek sè-kan, tē-it hó bô͘-iūⁿ ê lâng. Tī 1901 nî chin bô êng ê sî, tuì si̍t-gia̍p thè-ún í-lâi, soàⁿ i só͘ chek-chū ê châi-sán, lâi hiàn chò siā-hoē jîn-tō kap chû-siān pêng-hô ê lō͘-ēng, si̍t-chāi sī chin chē. Khah toā hāng-ê :-
Siat Tô͘-su-koán, La̍k chheng bān kho͘.
Tāi-ha̍k Kàu-siū In-kip-huì Saⁿ " " "
Ka-nî-ki châi-thoân, Gō͘ " " "
Ka-nî-ki Pêng-hô ki-kim, Nn̄g " " "
Kì-hù Goā-kok Tô͘-su-koán, " " " "
Kì-hù So͘-kek-lân Tāi-ha̍k, " " " "
Kì-hù Chióng-lē Gī-ióng hêng-uî chiá Ki-kim :-
Bí-kok, Chi̍t chheng bān kho͘.
So͘-kek-lân, Saⁿ pah bān kho͘.
Tek-kok, " " " "
Hoat-kok, Nn̄g pah bān kho͘.
In-uī Kǹg-thih hoē-siā chit-oân, Y 1000,0000
Ka-nî-ki Kang-gia̍p Ha̍k-hāu, Y 800,0000
Hô-lân Pêng-hô-kiong kiàn-siat-huì, Y 350,0000
Kì-hù Bí-kok chèng Tāi-ha̍k, Y 3600,0000
Í-goā iáu chin-chē kì bē liáu.
I tī chit lō͘-boé uī-tio̍h sè-kài pêng-hô ê sū, toā chīn-la̍t phoe-miā. Khó-sioh tuì sè-kài hoat toā chiàn-cheng í-lâi, toā pi-siong i hiah chē nî só͘ tio̍h-boâ khó͘-sim ê Pêng-hô phoà-li̍h. Soà tì-kàu sîn-keng soe-jio̍k, kú-kú tó tī bîn-chhn̂g, kàu chit pang soà koè-sin. Chhit peh cha̍p nî kú chhut-la̍t uī-tio̍h ka-tī kap sè-kan lâi tio̍h-boâ, si̍t-chāi sī thang kiong-kèng siàu-liām bô soah. iā thang hō͘ lán o̍h kuí-nā hāng :-
1.An-la̍h-sùn Tāi-chò ê chheh ē-hiáu lī-iōng, bô khǹg teh chhī chián-á. Sèng-chheh kóng, ū ki-hoē thang tuì chèng lâng kiâⁿ hó, chiū tio̍h kiâⁿ. Bô lūn toā sió, hoaⁿ-hí chīn-sim hiàn, lóng ē lī-ek lâng : chhin-chhiūⁿ gín-ná ê 5 ê piáⁿ, 2 boé hî iā sī kong-hāu hui-siông.
2. Ka-ong ê li̍p-chì, chioh chheh tha̍k kàu sêng-kong. Sui sī "Khit-chia̍h hē toā-goān", nā-sī " Iú-chì sū kèng-sêng ". Só͘-í siàu-liân lâng, m̄ thang uī-thio̍h sàn-hiong lâi choa̍t-bāng pi-koan, iàu-kín tio̍h li̍p-chì : " Jîn iú siān-goān, Thian pit chiông chi."
3. Ka-ong gâu chò hó-sū. Ka-ong chhut-sin liáu, bô poē-iok. Chá siū-tio̍h lâng ê lī-ek, taⁿ chhut-la̍t lī-ek lâng. Í chêng tī sè-kài, sī sè-kài ê hù-ong; taⁿ tī thiⁿ-téng iā sī hó-gia̍h, in-uī i ū kià bē sǹg-tit ê gîn tī Thian-kok Gîn-hâng. Koh i ê khuì-la̍t iā sī éng-oán tī chit sè-kan teh oa̍h-tāng.
Taⁿ lán ū chîⁿ, tio̍h o̍h Ka-ong gâu ēng i ê chîⁿ lâi bé bē-pāi-hoāi ê ki-gia̍p; m̄ thang chiú kàu hō͘ thâng chia̍h, á-sī poe-khì. Taⁿ lán ū châi-tiâu iā tio̍h the̍h chhut-lâi lī-ek siā-hoē, chiah bē khang-khang khǹg kàu siⁿ-sian pāi-hoāi khì.