Kî-kî koài-koài
1927.11 512 koàn p.10-11
(Tân Khêng-ku)
I.Kūn-lâi tī Tâi-pak-chiu Chhit- chhiⁿ-kūn, Sū-lîm-chng ê Chi-san-giâm hū-kūn ê só͘-chāi, tāi-ke hong-siaⁿ pòng- iáⁿ kóng ū chhut Sian-chuí, só͘-í bô-lūn sím-mi̍h pīⁿ, nā lim hit ê chuí kap soé chiū oē hó, tì-kàu bô-lun hn̄g, á-sī kūn ê lâng; bô-lūn sī ta-po͘, hū-jîn, lāu-lâng kap gín-ná, tāi-ke oe-oe khoeh-khoeh, ta̍k-ji̍t kàu tī Sū-lîm ê chhia-thâu teh chiūⁿ-lo̍h ê lâng boē sǹg-tit.
Taⁿ in sī beh chhòng sím-mi̍h ? Thiaⁿ- kìⁿ kóng sī beh khì iúⁿ Sian-chui. Goá tī-chia ài chiong chèng-lâng só͘ teh hong- siaⁿ pòng-iáⁿ hit ê Sian-chuí, chiàu 29 hō ê Tâi-oân Ji̍t-ji̍t Sin-bûn só͘ chhut ê kì-sū lâi siá, pò lán khoàⁿ Pò ê hiaⁿ-chí chai-iáⁿ, soà ǹg-bāng nā koh ū lâng teh thoân Sian-chiú, chiū thang pò in chai.
In-uī Sū-lîm Chi-san-giâm hū-kūn khah-siông lóng khiàm chuí, tāi-ke chin kan-khó͘. Chhàu-tú-khám chi̍t ê cha-bó͘- gín-ná tī Chi-san-giâm Huī-chè-kiong hū-kūn, ū hoat-kiàn-tio̍h chi̍t khang bô-bī bô-chhàu ê he-to̍k-chuí ê chuí- goân, ia̍h tú-tio̍h lán ê lâng chin ho͘N3-kî- sim. Tuì án-ni tāi-ke hong-siaⁿ pòng-iáⁿ thoân kóng tī Huī-chè-kiong (biō) ū chhut Sian-chuí. āu-lâi ná thoân ná hô͘-tô͘, soà kóng bô-lūn sím-mi̍h pīⁿ nā lim hit ê chuí lóng oē hó, só͘-í tuì ta̍k só͘-chāi lâi chham-pài ê lâm-lú ta̍k-ji̍t ū kuí-nā chheng ê.
Taⁿ in-uī tī-hia chhut-ji̍p ê lâng muí- ji̍t ū hiah-ni̍h choē, só͘-í Chèng-hú tong- kio̍k āu-lâi ū iúⁿ-lâi hō͘ oē-seng chhì-giām- só͘ kiám-cha. Chi̍t-ē khoàⁿ chiah chai m̄- nā boē-oē i-hó pīⁿ, si̍t-chāi choân-jiân bô ha̍h choè lim ê chuí. Taⁿ chhin-chhiūⁿ uī-tio̍h chit khoán bô-iáⁿ bô-chiah ê tāi- chì, lâi liáu-chîⁿ kap liáu chi̍t khek chhian-kim ê sî-kan boē sǹg-tit. Che sī chèng-bêng Tâi-oân lâng bô khai-hoà ê só͘-chāi kap bê-sìn. Nā beh la̍p tē-cho͘- sè á-sī sím-mi̍h sè-kim, á-sī chû-siān sū- gia̍p, khah-choē lóng bô tì-ì. Nā-sī chhin- chhiūⁿ ēng chit khoán bô lī-ek koh bô lō͘-ēng ê chîⁿ, tian-tò tāi-ke saⁿ-oe saⁿ- khoeh, saⁿ-chiⁿ choè tāi-seng, si̍t-chāi chin-chin sī kî-koài ê sū.
II. Tī 6 ge̍h 26 hō, Gín-ná Sin-bûn choá-siōng ū chhut chi̍t uī chin ho͘N3-ha̍k ê lāu lú-ha̍k-seng, miâ kiò-choè 'Hiraiwa shima-ko,'nî-hè sī sì-cha̍p. I ū khì ji̍p tī Tang-kiaⁿ-chhī Pún-hiong ê Si̍t-gia̍p Lú- ha̍k-hāu ê it-liân. Chiàu lán só͘ chai, chit khoán ha̍k-hāu khah-siông sī cha̍p- saⁿ, sì hè ê lú-chú teh tha̍k. Lūn i ji̍p ha̍k-hāu ê tōng-ki sī uī-tio̍h tī kuí-nā nî chêng i ê tiōng-hu kè-sin, ia̍h i chin ài chhiâⁿ-tî i chi̍t ê ko͘-to̍k ê ta-po͘-kiáⁿ chiâⁿ-choè ū lō͘-ēng ê jîn-bu̍t, só͘-í thàn i iáu soè-hàn ia̍h pún-sin ài seng khì gián-kiù, āu-lâi chiah oē-hiáu thang kà- sī kiáⁿ-jî. Phah-sǹg khoàⁿ Pò ê hiaⁿ-chí khah-choē tek-khak lia̍h-choè chin kî- koài ê sū. Si̍t-chāi ū-iáⁿ kî-koài, in-uī lán Pún-tó-lâng khah-siông nā kè-ang laiú- āu, chiū lūn gián-kiù ê sim-koaⁿ lóng bô-- khì lah, hô-hòng nî-kí í-keng chia̍h kàu sì-cha̍p mah ? Chóng-sī kî-si̍t lūn chit ê lú-sū ê ho͘N3-ha̍k put-chí ū thang hō͘ lán Tâi-oân siàu-liân ê chí-bē choè bô͘- hoān ê só͘-chāi.
III. Chêng tī Bí-kok chi̍t ê só͘-chāi ū chi̍t ê lú-sú kap chi̍t ê sin-sū kiat-hun. Hit ê sin-niû kiò-choè Joē-se-pin Lú-sú. I seng-khu ê tāng chiū-sī gō͘-pah gō͘- cha̍p-gō͘ pōng; nā sǹg choè lán chit pêng ê tāng tú sī sì-pah kun iáu khah-ke. Nā- sī i ê tiōng-hu ê thé-keh tú-chiah ū i pún-sin saⁿ-hūn ê chi̍t-hūn tāng nā-tiāⁿ.
IV. Kó͘-chá tī Hi-lī-nî kok ū chi̍t ê chin chhut-miâ ê gâu-lâng. I ê miâ kiò- choè Diogenes (Thê-ò-ki-nî-su). Tng- sî chèng-lâng tuì sì-hng lâi chiū-kūn i, ài beh thiaⁿ i ê kà-sī. Ū chi̍t-ji̍t tú sī tiong-tàu-sî Diogenes kia̍h chi̍t pha teng tuì koe-lō͘-ni̍h khì, sì-koè khoàⁿ ná chhin- chhiūⁿ teh chhē-mi̍h chi̍t-iūⁿ. Ū lâng mn̄g i, kóng, "Cháiⁿ-iūⁿ tī chit ê ji̍t chiah-ni̍h iām ê sî lí teh kia̍h-teng mah ?" I ìn in, kóng, "Goá sī teh chhē chèng- ti̍t ê lâng.
Tú chi̍t pài A-le̍k-san-tāi ông khì Ko- lîm-to ê sî, chèng-lâng lóng chhut-lâi ngiâ-chih i, to̍k-to̍k Diogenes lóng bô khoàⁿ-kìⁿ; chóng-sī A-le̍k-san-tāi choan- choan sī ài beh thiaⁿ i ê ì-kiàn, só͘-í i m̄ lâi kìⁿ ông, ông chiū tiâu-tî khì chhē i. Ông khoàⁿ-kìⁿ i tó tī lō͘-piⁿ ê thô͘-kha oá tī chi̍t-kha tháng, ná gín-ná chin hoaⁿ-hí ji̍t-kng kap sio-khì, tiàm tī-hia iông-iông tek-ì. Taⁿ i khoàⁿ-tio̍h ông kap choē-choē peh-sìⁿ uî kàu o͘-khâm- khâm, chiū beh-khí-lâi chē-teh, soà kim- kim khoàⁿ ông ê bīn. A-le̍k-san-tāi chin thiàⁿ i, ia̍h kā i kóng, " Diogenes, goá ū thiaⁿ-tio̍h lí ê tì-huī chin kú lah ! chit-tia̍p m̄-chai lí ū ài goá pang-chān lí sím-mi̍h, bô ? "I ìn, kóng, "Ū; goá ài lí tām-po̍h khiā khah-thè, chiah bián cha̍h-tio̍h goá ê ji̍t-kng." A-le̍k-san-tāi chin kî-koài i ê ìn-tap, chóng-sī lóng bô siū-khì, tian-tò jú-hoat o-ló chit ê kî- koài lâng. Tī i khiâ-bé beh tńg-khì ê sî kā i ê bú-koaⁿ kóng, "Siat-sú goá nā m̄- sī A-le̍k-san-tāi, goá tek-khak ài choè chhin-chhiuⁿ Diogenes hit khoán ê lâng."
V. Chit-ê iû-goân sī Hi-lī-nî ê tia̍t- ha̍k-chiá, miâ kiò-choè Só͘-kek-lia̍p-tí (Socrates). I chi̍t pái tī joa̍h-thiⁿ ū khí chi̍t keng chhù, chóng-sī chin soè-keng, só͘-í chhù-piⁿ ê lâng chin kî-koài. Tāi-ke teh siūⁿ kong, Cháiⁿ-iūⁿ i tiàm hit keng oē boán-chiok ? chiū mn̄g i, kóng, "Sím- mi̍h lí-iû, chhin-chhiūⁿ lí chit khoán ê chhut-miâ lâng lâi khí kàu chit-keng ná chiáu-tû ê chhù ? Sī lí beh tiàm mah ?" Só͘-kek-lia̍p-tí ìn in, kóng, "Si̍t-chāi ū lí-iû. Sui-bóng chit keng chhù chiah-ni̍h soè-keng, iáu-kú goá nā ū chin-si̍t ê pêng-iú thang toé kàu chit keng chhù tīⁿ, chiū toā boán-chiok."
