Khoàⁿ Tâi-oân Bûn-hoà 300 nî ê Kì-liām-hoē
1930.12 tē 549 koàn p.19
Koà-chhài-chí 58 hō
(Tân Khêng-ku)
Chit-pang goán Tām-suí Tiong-o̍h ê ha̍k-seng, iok 130 goā miâ, koh ū 4 ê sian-siⁿ choè-tīn tah 10 ge̍h 27 hō ngó͘- chiân 8 tiám, Tâi-pak hoat ê kip-hêng chhia khì Tâi-lâm. Goá pún-sin ū tāi- seng khì, só͘-í kàu uī ê sî, goá í-keng tī Tâi-lâm chhia-thâu teh tán--in. Tāi-ke kàu-uī, tú sī hit ē-po͘ 4 tiám khah-ke, goá kap Tâi-lâm Sîn-ha̍k-hāu ê Sian-siⁿ Ông Siú-ióng, ū chhoā in sūn-lō͘ khì khoàⁿ Sán-gia̍p ê Tián-lám-hoē. āu-lâi chiah chhoā tāi-ke lâi Thài-pêng-kéng Lé-pài-tn̂g hioh-khùn.
Lūn khùn ê só͘-chāi ū hun saⁿ-uī, chi̍t-uī sī Lé-pài-tn̂g, chi̍t-uī sī Ko Chài- tek I-su ê kū i-koán ê lâu-téng, koh chi̍t-uī sī Gô͘ Chhiu-bî I-su ê Pīⁿ-īⁿ lāi ê ji̍t-pún chóng-pho͘. Chia̍h sī uí-thok Thài-pêng-kéng pài-tn̂g ê Bo̍k-su, Tân Su-chhong Sian-siⁿ, só͘ kài-siāu ê Thài- pêng chia̍h-tn̂g siat-hoat.
Tī 28 hō chá-khí, ū chhoā khì khoàⁿ Sú-liāu ê Tián-lám-hoē. Tī hit lāi-bīn ū pâi-lia̍t chin choē hāng ê hi-hán bu̍t- phín, chhin-chhiuⁿ kó͘-chá Hô-lân lâng só͘ ēng ê huî-khì kap mi̍h-kiāⁿ, koh Tīⁿ Sêng-kong sam-tāi ê uî-bu̍t, kap kó͘-chá ê chhiⁿ-hoan bûn-su téng-téng. Koh khì khoàⁿ Kàu-io̍k ê Tián-lám-hoē, oē- seng ê Tián-lán-hoē, Jia̍t-tài hoe-phûn ê Tián-lám-hoē, kap Tâi-lâm Sîn-siā. 8āu-lâi ū koh chē sēng-ha̍p ê chū-tōng chhia khì An-pêng khoàⁿゼーランヂャ城. Chit ê siâⁿ tuì kin-nî sǹg-khí, tú sī 300 nî chêng, Hô-lân lâng só͘ khí tī An-pêng, teh choè in ê kun-kù teō ê só͘-chāi. Tī-hia ū pâi chin-choē ê kó͘- chá siá-chin teh hō͘ lâng khoàⁿ. àm-sî ū hō͘ ha̍k-seng chū-iû, sì-koè khì khoàⁿ lâng pàng ian-hé kap lāu-jia̍t.
Tī 29 hō, ū ke tit-tio̍h Bān-tan Ko Tok-hêng Bo̍k-su kap Ka-lí Tân Khêng- iâu Bo̍k-su kā goán àn-nāi, khì chham- koan Sin-lâu ê Sîn-ha̍k-hāu, tit-tio̍h in ê ún-chún, lâu-téng, lâu-ē tāi-khài lóng ū khoàⁿ, liáu-āu soà khì khoàⁿ Lú Sîn- ha̍k, hit-sî in tú teh choè chó-thian ê kî-tó-hoē, thèng-hāu in choè soah, ū tit- tio̍h Lú Sîn-ha̍k-hāu-tiúⁿ Lô͘ Ko͘-niû ê chhin-chhiat, ín-chhoā goán khoàⁿ sì- koè, iā ū chhoā khí-khì khoàⁿ ha̍k-seng ê pâng-keng, ta̍k-lâng ê sek-lāi, chéng- tùn put-chí chhù-sū, thiaⁿ-kìⁿ kóng, ha̍k- seng ū 60 goā lâng. Lāi-bīn ū hun saⁿ- khoán: Chiū-sī ū bô tha̍k kong-ha̍k-hāu ê lâng, kap kong-ha̍k-hāu chut-gia̍p ê lâng, chham Ko-téng Lú Ha̍k-hāu chut- gia̍p ê lâng ê thêng-tō͘ lóng ū hun-piat teh kà. In-uī Lô͘ Ko͘-niû pún-sin sī chin jia̍t-sim kó͘-bú, koh tit-tio̍h í-keng chut- gia̍p ê hāu-iú jia̍t-sim ê kó͘-bú, chiah ū hiah-ni̍h choē ê ha̍k-seng, m̄-nā Lâm-pō͘ ê lâng khì tha̍k, tiong-kan ia̍h ū lán Pak- pō͘ ê chí-bē khì tī hia teh tha̍k. án-ni thang chai, ha̍k-hāu tek-khak tio̍h ū gâu kó͘-bú ê sian-siⁿ tī-teh chiah oē heng-khí.
āu-lâi ū koh khì chham-koan, Tiúⁿ- ló-kàu ê Lú-ha̍k-hāu, sui-bóng sī hut- jiân khì, iáu-kú Lú Ha̍k-hāu-tiúⁿ Gô͘ Ko͘-niû chin chhin-chhiat, bô kiaⁿ goán oē kā in kiáu-chhá in ê siū-gia̍p-tiong, chhoā goán khoàⁿ in ê siū-gia̍p, koh chhoā goán lóng-chóng khí-khì khoàⁿ lâu-téng, ha̍k-seng ê pâng-keng, ta̍k- hāng siat-pī put-chí hó-sè, chhím-sek kok-lâng chéng-tùn put-chí choê-chéng. Thiaⁿ-kìⁿ kóng, ha̍k-seng oá 200 lâng, án-ni sǹg put-chí heng-khí, si̍t-chāi goá put-chí kám-sim, in ū tì-ì tī Tâi-oân lú- chú ê kàu-io̍k. āu-lâi sūn-lō͘ ū tuì Tiúⁿ- ló-kàu Tiong-o̍h ji̍p-khì, sui-bóng boē- oē tit-tio̍h kìⁿ Tiong-o̍h Hāu-tiúⁿ ê bīn, iáu-kú ū chi̍t-uī ê Loē-tē sian-siⁿ, kóng sī tī-hia teh tng kàu-bū ê chit, i put-chí chhin-chhiat, ū chhoā goán khoàⁿ in ê Hoà-ha̍k-sek kap lâu-ē ê Kàu-sek chham taip-á-kú khoàⁿ in it-liân seng teh thé- chhau, tāi-ke chhēng thé-chhau ho̍k put-chí pì-chah.
āu-lâi ū chhoā khì khoàⁿ Khai-san Sîn-siā kap Khóng-chú biō, chit ê Khóng-chú biō sī thong Tâi-oân tē-it toā- keng ê, koh ia̍h sī chá-sî choè tē-it koân ê khó-kàu tiûⁿ ê só͘-chāi. Choè-āu ū khì khoàⁿ (Chhiah-khàm lâu). Chit ê sī Khèng-an saⁿ-nî, chiū-sī Se-le̍k 1650 nî sī iok 279 nî chêng, Hô-lân lâng só͘ khí ê siâⁿ, pêng-siông lâng kā i kiò-choè âng-mn̂g-siâⁿ. Se-le̍k 1661 nî, Tīⁿ Sêng- kong koáⁿ-tio̍k Hô-lân lâng ê sî, ū kái chit ê siâⁿ ê miâ kiò-choè (Sêng-thian- hú), tī hit lāi-bīn ū chông-khǹg hé-io̍h, kun-khì tī-hia. Chit ê siâⁿ si̍t-chāi khí chin kian-kò͘, tī hit lāi-bīn ū pâi-lia̍t Ji̍t-pún kok-lāi ta̍k-khoán ê sin-bûn teh hō͘ lâng khoàⁿ. Hit ē-po͘ koh hō͘ ha̍k- seng chū-iû khì khoàⁿ in só͘ ài khoàⁿ ê hong-bīn.
Kàu hit ê-hng káu-tiám ū chi̍p-ha̍p, tī Tâi-lâm chhia-thâu, lâi tán 9 tiám 51 hun ê kip-hêng chhia tńg-lâi Tām-suí, hù 30 hō Kàu-iok-lēng pan-pò͘ 40 nî ê kì-liām-sek. Taⁿ choè-āu chioh chit ê choá-bīn, tāi-piáu goán it-hêng ài kā Thài-pêng-kéng ê Tân Bo̍k-su kap lia̍t- uī chhin-ài, uī goán chit-pái ê chhut- goā lâi tio̍h-boâ ê hiaⁿ-tī chí-bē, tāi-ke chhim-chhim seh to-siā. Tit-tio̍h in tāi-ke ê thiàⁿ-thàng, thoè goán pī-pān ta̍k-hāng hó-sè, tì-kàu hō͘ goán oē tit-thang ta̍t goán ê bo̍k-tek, koh pêng-an kàu-chhù, si̍t-chāi toā-toā kám-siā Siōng-tè ê un-tián, kap Tâi-lâm kàu-hoē ê hiaⁿ-chí ê chhin-chhiat.