Kò͘ Ang Sek-kim Tiúⁿ-ló ê Sió-toān
1936.09 tē 618 hō p.30-31
Koà-chhài-chí tē 127 hō
(O͘ Sam-khàm)
Ang Sek-kim Tiúⁿ-ló, tī Chú-āu 1855 nî 2 ge̍h 18 ji̍t chhut-sì, i goân-pún toà tī Koan-im-khiⁿ Lāi-giâm ê só͘-chāi, i ê ka-sè sui-jian5 m̄-sī hù-jū, chóng-sī i tī iù-liân ê sî chin un-khûn khó͘-ha̍k, thâu-boé chin bián-kióng, kàu-boé tit-tio̍h sêng-kong.
Hit-sî i tī 18 hè ê sî, chiū chin hó-táⁿ, tī Khe-chiu-té khai-siat o̍h-tn̂g, chiū sì-koè chio ha̍k-seng put-chí choē, i chiū chin jīn-chin kà-sī ha̍k-seng, bô joā-kú, tit-tio̍h chin hó ê hong-phêng, tuì hit-sî chiū chin chhut-miâ.
Kàu Chú-āu 1875 nî, i chiū hō͘ Kai Bo̍k-su chhiáⁿ lâi Pat-lí-hun kà gī-o̍h. I tī hit-sî sui-jiân teh kà gī-o̍h, chóng-sī tī lé-pài-ji̍t thoân-tō teh kóng tō-lí, I sui-jiân chē tī toh-á chêng, bīn sī khoàⁿ tī toh-á āu. Thoân-tō chiū mn̄g i, i chiū chin kiau-ngo͘7 ìn i kóng, Goá sī niá Kai Bo̍k-su kà chheh ê sin-suí, m̄-sī niá i thiaⁿ tō-lí ê sin-suí; āu-lâi tō-lí ná thiaⁿ ná ū.
Kàu 1891 nî 11 ge̍h 15 ji̍t, hit ji̍t I beh niá soé-lé, Kai Bo̍k-su ū kiò i khì Tâi-pak Toā-tiū-tiâⁿ ê pài-tn̂g kā i kiâⁿ soé-lé. I tuì hit-sî liáu-āu, tō-lí ji̍t-ji̍t ná chhim-sìn, ia̍h siông-siông káⁿ ēng tō-lí kà-sī i ê ha̍k-seng.
Kàu 1899 nî 6 ge̍h 18 ji̍t, i chiū hō͘ kàu-hoē kéng choè chip-sū, liân-soà tng chip-sū 20 nî kú.
Kàu 1919 nî 6 ge̍h 15 ji̍t, chiū hō͘ kàu-hoē kàm-soán choè tiúⁿ-ló, chiap-soà 15 nî kú. I tuì thiaⁿ tō-lí kàu kin-nî 60 nî kú, lūn i tuì ji̍p Ki-tok-kàu, thâu-boé si̍t-hêng Ki-tok-kàu ê kàu-gī. I chhut-chhuì chiū kóng hô-pêng ê oē, khoán-thāi lâng-kheh chin khiam-sùn, khek-khiām ho͘N3-si, thiàⁿ lâng chhin-chhiūⁿ ka-kī, giâm-siú hàu-tō, giân-hēng it-tì, tuì sìn tō-lí kàu i kè-óng, m̄-bat hioh lé-pài.
Lūn Ang Tiúⁿ-ló, tuì Bêng-tī 28 nî siū Tâi-pak koān-thiaⁿ bēng-lēng i choè Tiong-chng ê iok-siú, kàu Bêng-tī 30 nî 3 ge̍h 25 ji̍t, koh jīm-bēng choè Ē-ko͘-á ê iok-siú, soà-chiap kàu Bêng-tī 31 nî 8 ge̍h, kái-jīm choè Hái-kîⁿ-chhù ê pó-kah-kio̍k-tiúⁿ. Kàu Bêng-tī 32 nî koh kái-jīm choè Hō͘-boé pān-hū-sū tē 2 khu Chng-tiúⁿ, soà-chiap kàu Bêng-tī 37 nî 1 ge̍h 1 ji̍t, jīm-bēng choè Sió-pat-lí-hun ê Khu-tiúⁿ. Soà-chiap kàu Tāi-chèng 9 nî 3 ge̍h 31 ji̍t, in-uī sin-teh2 soe-lám, chiū i-goān bián-chit choan-bū hiu-ióng.
Lūn Ang Tiúⁿ-ló, le̍k-jīm 27 nî-kú ê kong-bū, pān tāi-chì sī chì kong bû su, un-khûn chiat-chè, 27 nî kú lóng bô chhiàⁿ siáu-sú, i ka-kī soà kiam bû liāu ê siáu-sú, koh chiong i ê chhù choè ia̍h-tiûⁿ ê sū-bū-só͘, lóng bô siu in ê chhù-soè. I chin gâu thiàⁿ i ê pō͘-hā, só͘-í chin thang choè lán-ê bô͘-hoān. Ū chi̍t-pái Chóng-tok-hú ê sio̍k-koaⁿ lâi tī ia̍h-tiûⁿ, i chiū phàu tê chhiáⁿ i, hit-sî hit ê sio̍k-koaⁿ chiū mn̄g i kóng, Khu-tiúⁿ ū tī-teh á bô ? I chiu7 ìn-tap i kóng, Goá chiū-sī Khu-tiúⁿ, hit-sî sio̍k-koaⁿ chīn-chāi kám-sim--i.
Taⁿ lūn i ê só͘ choè, m̄-nā choè pún chng-bîn ê hó bô͘-hoān, tī khu-tiúⁿ hoē-gī ê sî, soà chiong i choè oē lâi bián-lē chèng khu-tiúⁿ, i it-seng ê só͘ choè, hō͘ téng-si-koaⁿ só͘ kám-sim ê só͘-chāi chin choē. Só͘-í chèng-hú ū siúⁿ-sù i 6 ê bo̍k-poe, nn̄g ê gûn-poe, kong-chiong, sin-chiong cha̍p-goā ê, kî-thaⁿ, siúⁿ-chn̄g, po-chn̄g ia̍h chin-choē.
Lūn Ang Tiúⁿ-ló ê thian-sèng ho͘N3 ha̍k, só͘-í i chin tì-ì tī kàu-io̍k, i khoàⁿ chng-bîn ê chú-tē chhin-chhiūⁿ ka-kī chi̍t-iūⁿ, chiū hoaⁿ-hí hi-seng chīn-la̍t ūn-tōng kàu-hoà ê sū. Tuì hit-sî i chiū tuì kok hong-bīn ūn-tōng, chhéng-kiû koaⁿ-thiaⁿ tio̍h ún i kiàn-siat kong-ha̍k-hāu, i chia̍p-chia̍p chhéng-goān bô soah, āu-lâi chèng-hú siū kám-tōng, chiū koáⁿ-kín hí-khó hō͘ i kiàn-siat kong-ha̍k-hāu, hit-sî chih-tio̍h hí-khó, hit ê hoaⁿ-hí kóng boē chīn. āu-lâi suî-sî chi̍t-bīn ī-pī keng-huì, chi̍t-bīn siat-kè, bô kú chiū heng-kang. Tuì kong-ha̍k-hāu khí hó, chiū chhut-la̍t sì-koè khoàn-iú seng-tô͘, tuì hit-sî liáu-āu nî-nî ke-thiⁿ, kàu kin-ná-ji̍t siū chit keng ha̍k-hāu chai-poê ê lâng, hiān-sî tī koaⁿ-thiaⁿ, ha̍k-hāu, siong-tiûⁿ, kok kài teh oa̍h-tāng ê lâng, che chiū-sī i ê kong-chek.
Taⁿ i hióng-siū 80 hoè chiū lī-khui-sè-kan, si̍t-chāi chin thang hō͘ lán siong-pi ê só͘-chāi, in-uī sit-lo̍h chi̍t ê chiah hó ê Tiúⁿ-ló, hoán tò-tńg lâi siūⁿ, lán nā o̍h i, āu-lâi lán oē kap i hióng-siū bô pīⁿ, bô kan-khó͘, siān-chiong kui Chú.
