Chi̍t tih chi̍t tih ê chuí"

(24)

 Lâng chi̍t-ji̍t só͘ suh khong-khì ê hun-liōng kap hì ê khoah.

  Lán pêng-siông teh chhoán-khuì, ta̍k-pái suh-ji̍p sûn-chhut khong-khì ê hun-liōng, io̍k-lio̍k sī 2 ha̍p. Chi̍t-mî chi̍t-ji̍t hì só͘ chhoán-ji̍p pûn-chhut khong-khì ê liōng tāi-khài sī 50 chio̍h. Nā chiong chiah ê khong-khì ji̍p tī 4 táu ê chiú-tháng, chiū oē ji̍p tit pah-goā tháng ê gia̍h.

  Suh chiah-ni̍h-choē khong-khì ê hì, i ê bīn-chek iā-sī chīn toā. Hì sī tuì chì-soè ê hì ê khì-pau (氣胞) chi̍p-ha̍p lâi chiâⁿ--ê, i ê khoah nā ēng phêng-sò͘ lâi pí-kàu, chha-put-to sī 25 phêng ê khoah.

  Si̍t-chāi bô ū chi̍t-hāng mi̍h pí lâng ê seng-khu khah ò-biāu. Tuì án-ni thang chai Siōng-tè ê tì-sek kàu tó-uī!

(25)

Tn̂g-miâ kok kap té-miā kok.

  Lâng ài tn̂g-hè-siū, che sī lâng ê chêng. Só͘-í nā ài tn̂g-hè-siū ê lâng, khah hó tio̍h khì tn̂g-hè-siū ê kok. Nā-sī án-ni tn̂g-hè-siū ê kok sī tī tó-uī? Nā khoàⁿ ē-bīn ê thóng-kè-piáu chiū oē chai: －

  Tuì án-ni thang chai Suī-tián sī tē-it tn̂g-hè-siū ê kok. iā ìn-tō͘ sī tē-it té hè-siū ê kok.

  Lán teh kóng "Jîn-seng ngó͘-si̍p" Chóng-sī nā tuì chit ê thóng-kè lâi khoàⁿ, toā-poàⁿ í-siōng sī 50 í-hā; si̍t-chāi kiám m̄-sī chin thang siong-pi mah?!

  Koh-chài thang chai lâm-chú khah-choē, tuì tī siau-mō͘ sè-le̍k, tuì tī kè-thâu lô-le̍k tī chit ê seng-chûn kèng-cheng béng-lia̍t ê siā-hoē ê in-toaⁿ, pí tī-lí ke-lāi tiām-chēng ê lú-chú khah té-hè-siū. iā thang chai koâⁿ ê kok sī pí joa̍h ê kok khah tn̂g hè-siū. Koh chi̍t hāng iā thang bêng-pe̍k, chhin-chhiūⁿ Phó͘-kok (To̍k-e̍k) hit-khoán i-ha̍k oē-seng-su̍t hiah hoat-ta̍t ê kok, iáu-kú hiah té hè-siū: che bô m̄-sī tuì tī i ê thó͘-toē ê put-kiān-khong ê só͘ tì.

(26)

Bûn-bêng kap hè-siū

   Bûn-bêng ê kiat-kó, jîn-bēng chun-tiōng ê koan-liām ná kiông, oē-seng su-sióng ná phó͘-ki̍p, i-su̍t ná chìn-pō͘, lâng ê pêng-kun ê liân-lēng ná khah tn̂g, che sī lia̍t-kok it-poaⁿ ê kheng-hiòng.

  Chit-chūn kú nn̄g-kok tī oē-toé lūn i ê liân-tāi kap liân-lêng thang choè chham-khó: －

Liân-tāi    Pêng-kun liân-lâng.

          Eng-kok

          Suī-se

(27)

Tē-kiû ê nî-hè

   Tē-kiû ê nî-hè! Che sī chin sim-sek ê būn-toê, lâng-lâng-to ài chai, chóng-sī bô lâng chai thiat-toé. Ū ê kóng sī chhit-chheng hè, ìn-tō͘, Chi-ná ê kó͘-ha̍k kóng sī iok nn̄g-bān-hè; nn̄g-pêng lóng m̄-sī khak-si̍t ê sò͘. Kūn-sî ha̍k-chiá tē-chit-ha̍k lâi gián-kiù, tiau-cha tē-kiû ê goā-phê, khak-tēng tē-kiû liân-lēng, chì-chió ū sò͘-ek hè.

  Lūn chit-hāng, jia̍t-sim gián-kiù ê ha̍k-chiá chiū-sī Eng-kok ê Su-tò-la̍t phok-sū. I tuì tē-kiû ê lāi-pō͘ só͘ hùn-chhut hé-soaⁿ-gâm (火山岩) tiong só͘ pau-hâm Helium (chi̍t-chéng ê khì-thé) ê hun-liōng lâi gián-kiù, iā kàm-tēng tē-kiû ê nî-hè chì-chió ū 7 ek. I tiau-cha Au-bí kok-toē gâm-chio̍h-tiong, －ū ê la̍k-pah-bān-hè; ū ê gō͘-chheng sì-pah-bān hè; ū ê saⁿ-ek nn̄g-chheng bān hè; ū ê la̍k-ek nn̄g-chheng nng-pah-hān(bān) hè; iā ū ê nn̄g-ek poeh-chheng hè. Tuì toē-kiû tiong hùn-chhut-lâi ê chio̍h-thâu nā-sī ū ê keng-kè hiah choē-nî, chiū-thang chai toē-kiû ê liân-lēng tek-khak bô pí chhit ek-hè khah-chió. Ha̍k-būn ê chìn-pō͘ si̍t-chāi thang kiaⁿ lâng!

(28)

Tē-kiû koh kuí-nî chiū oē boán-oân?

   Hiān-sî tē-kiû ê bīn-chek ū sì-chheng la̍k-pah saⁿ-cha̍p-gō͘-bān hong eng-lí. Tī chit ê khoah ê tê-kiû, m̄-chai ū chit-sî lâng toà kàu cha̍t-cha̍t lâi boē-tit-thang seng-oa̍h á-bô? Phah-sn̂g chió-chió lâng ū teh siūⁿ chit khoán ê sū. Chóng-sī koan-hē hit hong-bīn ê ha̍k-chiá í-keng ū gián-kiù bêng-pe̍k. Hiān-kim seng-oa̍h ê jîn-luī iok ū cha̍p-sì-ek chhit-chheng-bān lâng, án-ni nā kā i sǹg khí-lâi, muí 1 pêng-hong eng-lí chha-put-to ū saⁿ-cha̍p lâng teh khiā-khí. Taⁿ chit ê muí pêng-hong eng-lí ê tiong-kan tauh-tí siōng-choē oē iông-ún tit kuí ê lâng lâi seng-oa̍h? To̍k-e̍k ê bó͘ ha̍k-chiá ū án-ni hoat-piáu: Nā-sī hong-giâu (puî) ê thó͘-toē 1 pêng-hong eng-lí oē iông-ún tit kàu 270 lâng lâi seng-oa̍h. Choân toē-kiû oē iông-ún tit kàu 59 ek 9 chheng 4 pah bān lâng. Taⁿ nā chiong ta̍k-kok muí 10 kò nî kan jîn-kháu ê cheng-ka-lu̍t lâi kè-soàn: － A-se-a chiu 6 hun; Au-lô-pa chiu 7.8 hun; A-hui-lī-ka chiu 1 koah; Lâm-bí 5 koah 5 hun; Pak-bí 2 koah; Hô͘-chiu 3 koah. Í-siōng choân-thé ê pêng-kun-sò͘, muí 10 kò nî kan, chiū-sī ke-thiⁿ 8 hun. Muí-nî nā chiàu chit ê lu̍t lâi ke-thiⁿ, chiū chit-lia̍p tē-kiû koh 163 nî chiū oē boán-oân.

  Chóng-sī lâng ê hè-siū boē thang chia̍h hiah kú, bē boán-oân ê tāi-seng lán chiū í-keng bô tiàm tī tē-kiû, koh-chài tē-kiû-siōng siông-siông siⁿ-khí lán bô phah-sǹg ê sū-si̍t, chhin-chhiūⁿ thian-chai, tē-piàn, kí-hng, ūn-e̍k, á-sī chiàn-cheng; só͘-í tē-kiû si̍t-chāi bô hiah kín chiū oē boán-oân. Thang an-sim!