Tâi-oân ê Bêng-cheng
Lán pún-tó, tuì kó͘-chá í-lâi, ū choē-choē ê bêng-chheng, chiū-sī ū chin-choē khoán ê miâ. Taⁿ chit-tia̍p ài siá hiah ê miâ, kap in ê iû-lâi, hō͘ Tāi-ke choè chham-khó.
"Tâi-oân."
Chá-chêng, tiàm tī An-pêng toē-hng ê se̍k-hoan ū hō in hit toē-hng, kiò-choè "Thaⁿ-ian", á-sī "Thai-ian." iā āu-lâi Chi-ná-lâng ū chiong hit ê miâ siá hàn-jī, chiū-sī e̍k-choè hiān-sî chit 2 jī-hàn-jī, hō-choè "Tâi-oân." chóng-sī chá-chêng sī kan-ta chí khí An-pêng ê toē-hng nā-tiāⁿ, m̄-kú āu-lâi ū chiong chit ê miâ－Tâi-oân choè choân-tó ê miâ. Lán kin-á-ji̍t só͘-kóng, chit ê Tâi-oân chiū-sī tuì án-ni lâi hō ê. iā hiān-sî chit ê Tâi-oân ê miâ sī choè pún-tó ê Tāi-piáu-tek ê miâ. Hàn-jī chiū-sī 臺灣, kok-gú kóng, タイワソ Eng-gú kóng TAIWAN, che sī lán ta̍k-lâng só͘ chai-iáⁿ.
"Takasago"－ "Ko-sa" Hiān-sî ê miâ Ko-hiông(Takao), kuí-nā nî chêng sī miâ kiò Táⁿ-káu(Takao), chit ê Táⁿ-káu chá-chêng sī chhiⁿ-hoan siā, chhiⁿ-hoan miâ sī Tha-a-kau-siā. iā chá-chêng ê Chi-ná-lâng chiong chit ê chhiⁿ-hoan miâ siá choè "Táⁿ-kó͘-san-siā." Hit sî Ji̍t-pún ê kiâⁿ-chûn lâng, siông-siông tī hia óng-lâi, iā in-uī chit ê Táⁿ-kó͘-san ê miâ chin chhin-chhiūⁿ Ta-ka-sa-go͘ － Ta-ka-sa-go͘ (Ko͘-sa) sī Loē-tē chhut-miâ hó kéng-tì ê só͘-chāi 高砂浦. Koh-chài hit toē-hng iā chin hó kéng-tì, só͘-í Ji̍t-pún lâng ū hō hit só͘-chāi choè Ta-ka sa-go͘. Khí-thâu sī chí-khí Táⁿ-káu hit hong-bīn, chóng-sī āu-lâi chí-khí choân-tó. Hiān-sî chit ê miâ, hán-tit ēng, m̄-kú tī bûn-ha̍k siōng, siông-siông ū thang khoàⁿ-kìⁿ
FORMOSA
300 goā nî-chêng, chiū-sī 16, 17 sè-kí ê sî-tāi Phù-tô-gâ tī Tang-iûⁿ ū choè seng-lí chin heng-khí. Hit sî Phû-tô-gâ lâng sái-chûn keng-kè Tâi-oân tuì Hái-piⁿ keng-kè ê sî, ū khoàⁿ-kìⁿ pún-tó chin hó kéng-tì, san-suí chin suí, só͘-í hiah ê sái chûn ê lâng ū hoah kóng, "Suí ê Hái-sū" "Ihla Fromosa". án-ni sī o-ló Pún-tó sī Suí ê tó. Kàu 17 sè-kí, Hô-lân lâng ū lâi chiàm pún-tó. Ū khí siâⁿ tī Tām-suí, An-pêng (Hiān-sî siâⁿ iáu ū) iā chin heng-khí Tang-iûⁿ ê seng-lí. Hit-sî in ū kiò Tâi-oân choè FORMOSA.
iā Se-pan-gâ lâng ū kiò-choè HERMOSA. Che lóng-sī tuì Phû-tô-gâ lâng hit-kù "Suí ê tó" "FORMOSA" siⁿ chhut-lâi ê, chit ê FORMOSA", hiān-sî tī Se-iûⁿ lâng ê tiong-kan iáu teh ēng, che í-keng ū 300 goā nî kú lah.
Lūn Tâi-oân
Lūn-khí Tâi-oân ê chheh, ū chin-choē khoán ū ê Kok-gú, ū ê Hàn-bûn, ū ê Eng-gú ū ê goā-kok-gú choē-choē khoán, M̄-kú lóng-sī kó͘-chá só͘ tù ê, ū ê kuí-cha̍p nî chêng ū ê kuí-pah nî chêng. Chiàu goá só͘ chai, hiān-sî koan-hē tī Tâi-oân ê chheh, (tû-khí hiān-tāi só͘ teh hoat-hêng ê) ū chi̍t-pún put-chí chhù-bī koh choē lâng tha̍k, chiū-sī Kai Bo̍k-su só͘ tù:－"Tuì Hn̄g-hn̄g ê Tâi-oân" － "FROM FAR FORMOSA." Chit-pún sui-sī kuí-cha̍p nî chêng só͘ tù ê, m̄-kú ū têng ìn kuí-nā pái, Hiān-sî tī Loē-tē Oân-siān(丸善) (MARUZEN) ê Toā chheh tiàm ū teh boē, choē-choē lâng ū boé lâi teh tha̍k. Nā ū hi-bōng, tuì hia chù-bûn lâi tha̍k, oē chai choē choē hāng Lūn-khí Tâi-oân ê sū iā tit-tio̍h choē-choē ê lī-ek.
