GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIAM Ê SU-IÚ
Ông Chiàm-khoe
1963.09.15 P.6-7、12
Ong Poê-eng Bok-su: I sī Pîn-tong ê lâng; thâu-khak chin hó, chit ê lâng sī phok kó͘ thong kim ê lâng, Eng-gú, Ji̍t-gú, Hàn-bûn lóng oē, chèng hoe, chia̍h tê lóng ū gián-kiù, tng-sî ê thoân-kàu-chiá sī chi̍t ê chhut-luī poa̍t-chuī ê jîn-châi, in ê tông-kî iú sī Chhoá Thian-sù (Chhoà It-sìn Bo̍k-su ê a-kong). Lîm chhip-hi, saⁿ ê lóng put su siōng-hā, 1, 2, 3, miâ teh lûn-liû, Ong Sian-siⁿ iáu ū khah chhut-tioh, só͘-í lâu tī Sîn-ha̍k teh kà Lēng-toā-o̍h, chhin-chhiūⁿ ū-pī khó, āu-lâi toà kàu-hoē. I ū kuí hāng khó-chhú.
1. Kàu chú iú gī-hong: Ū lâng kóng, ha̍k-hāu sian-siⁿ ê kiáⁿ kap hêng-sū ê kiáⁿ, thoân-kàu-su ê kiáⁿ khah pháiⁿ, in-uī put-sî khoàⁿ-tio̍h i ê lāu-pē joā-nih toā, lóng teh hō͘ lâng chun-kèng, tī put-ti put-kak soà chū-ko kiau-ngō͘, ū lāu-pē thang khò; nā Ong Sian-siⁿ i ê kà kiáⁿ ū hó hong-hoat, khoàⁿ i ê kiáⁿ lâi chai. In tong-sî ka-gī lé-pài-tn̂g sī tī Lāu-eⁿ chek ê ko͘-lāi [sic. 應該是kó͘-lāi], i ū ké-chí choē-choē khoán, Ong Sian-siⁿ ê gín-ná, toā soè hàn ê lóng m̄-káⁿ bán, liân khoàⁿ to m̄-káⁿ, khioh i ka-la̍uh ê iā m̄-káⁿ, chhut-khì ti̍t-ti̍t kiâⁿ, beh ji̍p-lâi iā ti̍t-ti̍t kiâⁿ, in-uī khoàⁿ sī siⁿ tham-sim ê tōng-ki. Hā-oa tuì khoàⁿ lâi hoān-choē, Tāi-pi̍t iā sī tuì khoàⁿ lâi hoān chhit kài. Ong Sian-siⁿ 10 goā ê kiáⁿ, lóng siū kàu-tok, tuì lâng ū lé-sò͘.
2. I bo̍k-hoē ê pì-koat: Ka-gī ū chi̍t ê lāu a-pô chhī chi̍t ê cha-bó͘ sun-á, beh kā i chio hu ióng-chú lâi thn̂g hiuⁿ-ian (bī-sìn-chiá), chin tú-hó, chio tio̍h sìn-chiá, ū lâi lé-pài, ong Sian-siⁿ kap i sio-bat, mn̄g i ê chū-chí, lēng ji̍t chiū khì hóng-būn; lāu-lâng āu-lâi chai i ê sun-sài sī thiaⁿ tō-lí, taⁿ bí to chú chiâⁿ pn̄g lah, to iā kut-la̍t, koai-koai chiū hó, chai Ong Sian-siⁿ sī toân-tō, chiū bô sio chioh mn̄g. Ū chi̍t ji̍t, ná tân chhè-luî, toā siaⁿ jióng, "Lo̍h kàu ê tio̍h ko͘-mo͘ che̍h-chéng, chio lâng ji̍p-kàu ê iā tio̍h ko͘-mo͘ che̍h-chéng." Ong Sian-siⁿ liâng-liâng ìn kóng, lāu a-pô, lâng ji̍p-kàu ê boē ko͘-mo͘ che̍h-chéng lah, iā chio lâng ji̍p-kàu ê iā boē ko͘-mo͘ che̍h-chéng, boē lah, ia̍h nā oē hòⁿ, lāu a-pô lí kiám m̄-sī beh ǹg-bāng chit ê cha-bó͘ sun-á lâi kā lí toân hō͘-sû, nā oē ko͘-mo͘ che̍h-chéng, lí to hāi lah: A-pô͘ goá kā lí kóng, ji̍p-kàu ê lâng chin gâu siⁿ kián, chio lâng ji̍p-kàu ê iā chin gâu siⁿ; goá ê tiūⁿ-lâng teh chio lâng ji̍p-kàu, i siⁿ 9 ê hāu-siⁿ, 7 ê cha-bó͘-kiáⁿ, siⁿ chi̍t kûn, lóng oa̍h teh, ta̍k ê lâng lóng chin chiâⁿ-mi̍h, goá pún-sin teh chio lâng ji̍p-kàu, goá iā siⁿ 9 ê hāu-siⁿ, 4 ê ca-bó͘-kiáⁿ. Lâng thiaⁿ tō-lí ji̍p-kàu joā hó neh. Goá kóng goán tiūⁿ-lâng ê kò͘-sū hō͘ lí thiaⁿ, Goán tiūⁿ-lâng kong, ū chi̍t ji̍t kap i ê chhin-ke saⁿ-kap teh kiâⁿ lō͘, i ê chhin-ke teh thó͘ toā-khuì kóng, chin hāi, goá chi̍t ê cha-bó͘-kiáⁿ jī-cha̍p goā hè, choè lâng lóng boē sêng, chi̍t tiuⁿ hun-á the̍h chhut mn̂g, kuí-ji̍t-á chiū the̍h tò-tńg, lâng lóng hiâm, cha-bó͘ gín-ná tài ka-to-pêng, thih sàu-chiú, chin pháiⁿ-miā; goá ê tiūⁿ-lâng kong kóng, lí nā bô hiâm goá sàn, lâi hō͘ goá choè sim-pū. I ê chhin-ke kóng, tài phoà lí bô hiâm mah? ìn kóng, thih sàu-chiú khah ióng, khah boē ui, goán Kiâm-á sī kiâm-toē sàu-chiú chin khoài pháiⁿ, thih ê tek-khak oē ēng tit chin kú, chiū án-ni chin-chiàⁿ sêng-sū, chiū kā chhoā. Goán teh kè-chhoā, m̄-bián khoàⁿ ji̍t; chiū-sī goá ê tiūⁿ-ḿ , lâi kàu tè, chi̍t nî siⁿ chi̍t ê, iā ū nî-thâu siⁿ, nî-bé iū-koh siⁿ, 9 ê hāu-siⁿ, toā ê, tē saⁿ, tē sì, tē gō͘, 4 ê i-seng, tē jī ê, tē káu choè bo̍k-su, iáu saⁿ ê sī toā sū-gia̍p-ka; lú ê toā ê bo̍k-su-niû, tē saⁿ, tē gō͘, tē la̍k sī i-seng-niû; tē jī, tē sì, tē 7 ê sī sū-gia̍p-ka. Sī goá ê tiūⁿ-lâng kap goá tit-tio̍h thiⁿ-téng ê Chú chiok-hok. Lí khoàⁿ, lán Ka-gī chiah ê thiaⁿ tō-lí ê lóng hoat-tián; lāu a-pô thiaⁿ liáu ū bêng-pe̍k. Pháiⁿ siaⁿ-sàu oē kek lâng siū-khì, chóng-sī boē-oē kek tio̍h Siōng-tè ê po̍k-jîn, un-jiû ê oē, oē soah lâng ê siū-khì, che sī Siōng-tè kang-lâng tong-jiân ê bú-khì. (Siōng-tè ê kang-lâng siū-khì chiū làu-khuì).
3. Kèng ló chun hiân: Ló-chú kóng, "Tāi tì jio̍k gû" （大智若愚）. Ong bok-su i sī tong-sî thoân-kàu-ka ê chi̍t ê jîn-châi, èng-tong i chá-chá chiū ài choè bo̍k-su, ū kàu-hoē ài chhiáⁿ i, pêng-iú kó͘-bú i tio̍h choè bo̍k-su, i m̄-ài, tì-kàu ū lâng soà kóng i ài choè thoân-tō ông, kî-si̍t i m̄-sī ài choè thâu, i sī khiam-pi. Sî-chūn kàu i chiū choè bo̍k-su. I ê kiáⁿ thâu-khak sui-jiân chin iu-siù, nā-sī ta̍k ê to chin ū lé-sò͘, tuì lâng-kheh, tuì hoē-iú ū toā ū soè, che thang chai m̄-sī pē-bú kiò gín-ná tio̍h tuì lâng ū toā ū soè, sī pē-bú í-sin chok-chek. Ong Bo̍k-su tuì Lāu-eⁿ-chek sī hui-siông ê chun-kèng,tuì lāu a-pô tio̍h kā khan, si̍t-chāi chin kám-sim. Tuì chheng-liân, hit-sî goá toà Gû-taⁿ-oan, sī chháu-tē phian-phiah ê só͘-chāi, khì kàu to͘-chhī kā ló-su tì-kèng, lán siūⁿ kā chhéng-an chi̍t-ē chiū beh chhut-lâi, bô phah-sǹg, i chin sêng-ì ê chiap-thāi, lâu toà i tau chia̍h tiong-tàu, i ê gín-ná chi̍t-ê chi̍t-ê tuì ha̍k-hāu teh tò-lâi, ta̍k ê lóng ū saⁿ chioh mn̄g goá beh kap i sio-sî, i iā sàn kàu mn̂g-kháu, goá sī khiâ kha-ta̍h-chhia, i hoan-hù kóng, ài khah sè-jī, chit khoán tuì chheng-liân-poè ê chhin-chhiat, ài-sioh, hō͘ lâng kám-un put-chīn.
4. Hó khoán-thāi chhut-goā lâng: Tī Tâi-tiong ê kū kàu-hoē, ū chi̍t ê siⁿ-hūn lâng lâi kàu-hoē chioh toà, i chiū hó-lé chhiáⁿ i saⁿ-kap chia̍p-pn̄g, pī-pān só͘-chāi hō͘ i khùn, hiahN mî-phē hō͘ i kah, bîn-á chá-khí beh kiò i chia̍h pn̄g, thài oē khoàⁿ bô lâng, khoàⁿ bîn-chhn̂g, mî-phē iā bô khì, chiah chai mî-phē hō͘ i thau the̍h khì. Lūn thoân-kàu lâng chit hō sī siông-siông ū. Toā chha̍t-kó͘ ジヨンバルジヨンthau-the̍h bo̍k-su ê kim chek-tâi. Nā-sī Ong Bo̍k-su iû-goân bô chi̍t-sut-á piàn-oāⁿ i ê sim-chì.
