Hi-seng ê Jîn-seng

 Lán tāi-ke só͘ teh chhēng chit-khoán ê saⁿ-khò͘ kap lán chi̍t-ji̍t saⁿ-tǹg só͘ teh chia̍h ê gō͘-kak,-lūn hit-ê keng-kè ê lō͘-thêng m̄-chai ū joā-choē?  Koh kóng khah bêng, lông-hu tuì in loê-chhân, iā chéng-chí khí, kàu chiâⁿ-choè pn̄g lâi ji̍p kàu tī lán ê chhuì-lāi, tī chit tiong-kan thang kóng í-keng tio̍h lô-hoân kuí-nā cha̍p-lâng, kiám-chhái kuí-nā pah lâng ê tio̍h-boâ kap hi-seng chiah oē tit-tio̍h án-ni.  Téng-bīn só͘ kóng lūn saⁿ-khò͘ kap lán só͘ teh khiā-khí ê chhù, í-ki̍p í-goā ta̍k-hāng-mi̍h lóng sī án-ni.  Lán lâng ta̍k-ê khah-siông kan-ta ài iau-kiû an-lo̍k lóng bô ài hi-seng, chóng-sī kiám m̄ chai-iáⁿ lán khiā-khí tī chit ê toē-bīn-chiūⁿ, á-sī kóng lán ê Jîn-seng í-keng sī Hi-seng ê Jîn-seng mah?

Só͘-í sui-bóng lâng ài siám-pī, m̄-kú thoat boē-lī.  Taⁿ kán-kán lâi kóng, lūn Hi-seng chì-chió thang hun-choè nn̄g-khoán;-chi̍t-khoán chiū-sī ka-tī hoaⁿ-hí ê, chit-hō kiò-choè chū-hoat-tek ê hi-seng, koh chi̍t-khoán sī tuì pa̍t-lâng lâi kiông-chè ê, chit hō kiò choè thaⁿ-tōng-tek ê hi-seng.

Si̍t-chāi lán lâng ê kè-ta̍t tī tá-lo̍h?  Chiū-sī ū chit-khoán hi-seng ê cheng-sîn chiah thang tuì pa̍t-khoán tōng-bu̍t lâi hun-piat lâng ê chin kè-ta̍t.  Chóng-sī lán lâng ê hi-seng nā-sī kan-ta chhin-chhiūⁿ pa̍t-khoán hā-téng tōng-bu̍t hit-khoán kiông chia̍h jio̍k ê hi-seng khiok sī bô kè-ta̍t.  Chóng-sī lâng ū lí-sèng, só͘-í tek-khak m̄ thang chhin-chhiūⁿ hit-khoán phó͘-thong ê chìn-hoà; lūn-chiá só͘ kóng "The seek are prey to the strong" (jio̍k-bah kiông-si̍t) ê hi-seng, chiū-sī tio̍h chhin-chhiūⁿ lán ê Chú Iâ-so͘ hit-khoán uī-tio̍h loán-jio̍k kan-khó͘ ê lâng lâi hoaⁿ-hí thun-lún bān-poaⁿ ê kan-khó͘-chit-khoán ê hi-seng chiah ū chin kè-ta̍t.  Chhì-khoàⁿ lán pún-sin cháiⁿ-iūⁿ tī kin-á-ji̍t iáu ióng-ióng kiāⁿ-kiāⁿ tī-teh, chit ê lí-iû kiám m̄-sī uī-tio̍h lán ê pē-bú in hoaⁿ-hí lâi thun-lún ta̍k hāng ê kan-khó͘, tuì chhut-sì liáu-āu sî-sî khek-khek kā lán chiàu-kò͘, iúⁿ-chhī, kap pó-hō͘ hit khoán hi-seng ê kiat-kó mah?  Só͘-í lán tuì āu-tāi ê jîn-luī ia̍h tio̍h ū chhin-chhiūⁿ téng-tāi tuì lán chit-khoán hi-seng ê kak-gō͘ chiah ū ha̍p-gî.  Chóng-sī m̄-nā kóng kan-ta tuì lán ka-kī ê ke-lāi tio̍h án-ni, chiū-sī tuì it-poaⁿ ê chèng-lâng ia̍h sī tio̍h siāng-khoán.  Só͘-í lán nā chim-chiok siūⁿ chiū chai-iáⁿ lán it-kò-jîn tuì choân siā-hoē ū chin tiōng-tāi ê chek-jīm kap ū bi̍t-chhiat ê koan-hē.  Siat-sú lán nā kap siā-hoē saⁿ-keh-tn̄g, chiū-sī ko͘-to̍k khiā-khí ê sî tek-khak boē-oa̍h, tú-tú sī chhin-chhiūⁿ kap siā-hoē saⁿ-keh-tn̄g, chiū-sī ko͘-to̍k khiā-khí ê sî tek-khak boē-oa̍h, tú-tú sī chhin-chhiūⁿ kap hé-chhia poa̍h-lo̍h bé, soà boē chìn-hêng siâng-khoán.  Pó-lô kóng, Lâng só͘-iā ê chéng-chí tek-khak tio̍h tāi-seng sí, jiân-āu chiah oē oa̍h.  Chhì-siūⁿ chit-kù-oē ê ì-sù sī sím-mi̍h?  Phì-jū lâi kóng, Chi̍t-lia̍p-chhek iā tī chhân-ni̍h, iáu-bē chhut-gê ê tāi-seng, chit-lia̍p-chhek tio̍h tāi-seng lâi noā, jiân-āu chiah puh-gê.  Siat-sú chi̍t-lia̍p-chhek nā-sī chiàu-kū lobg2 bô noā, chiū éng-oán bē chhut-gê. Chóng-sī m̄-nā kan-ta chhek sī án-ni, chiū bān-poaⁿ ê tāi-chì ia̍h lóng sī án-ni.  Lán jîn-luī ê siā-hoē mā sī án-ni.  Chhin-chhiūⁿ beh kái-liông siā-hoē ê lâng ū sî tio̍h mō͘-hiám, kiám-chhái ū sî oē hoān-tio̍h kok-hoat mā bô tiāⁿ-tio̍h.  Phì-jū lâi kóng, Chhin-chhiūⁿ Tông-chì-siā ê chhòng-li̍p-chiá Sin-tó Sian-siⁿ khí-thâu mā sī ū hoān-tio̍h kok-kìm thau-cháu chhut khì goā-kok.  Lūn Sian-siⁿ ê sim-koaⁿ si̍t-chāi m̄ sī chhin-chhiūⁿ hit-khoán bô tuì-tiōng kok-hoat ê lâng, chóng-sī Bêng-tī Tāi-tè í-chêng 5 Ji̍t-pún sī só-kok chú-gī (National isolation poliey), chiū-sī sûn-chuī ê Tang-iûⁿ khoán.  Sian-siⁿ khoàⁿ-kìⁿ Hô-lân lâng ê toā-chûn chin suí, toā-toā siū kám-kek, chiū-sī chiàu i hit-sî só͘ khoàⁿ ê ta̍k-hāng ê Hô-lân lâng ê mi̍h lóng ū pí ka-kī ê kok pún-lâi ê mi̍h khah hó ia̍h khah hoat-ta̍t.  Só͘-í tuì hit-sî i chiū koat-sim kóng, nā beh chín-kiù Ji̍t-pún tek-khak tio̍h kè-khì goā-kok lâi o̍h chiah oē ēng-tit.  I chin ài kè goā-kok khì liû-ha̍k, m̄-kú hit-sî ê kok-hoat ū kìm kóng, "Nā hoān-tio̍h kok-hoat thau-cháu khì goā-kok ê lâng tio̍h sí-hêng".  Chóng-sī Sian-siⁿ sim-lāi siūⁿ kóng, ài chín-kiù kok-ka ê lâng kiám thang kiaⁿ-sí mah?

In-uī kó͘-chá ê kà-sī ū kóng, "Chīn-tiong put phàⁿ sí".  Só͘-í Sian-siⁿ tú-tú sī chit-khoán ê lâng.  āu-lâi chiū ēng kè thau-cháu khì goā-kok.  Tuì kè-khì goā-kok liáu-āu thun-lún bān-poaⁿ ê kan-khó͘, chīn-sim, chīn-la̍t uī-tio̍h beh chín-kiù Ji̍t-pún kok lâi tì-ì bián-kióng.  Kàu-bé kó-jiân tńg-lâi chhòng-siat chi̍t-keng ê Tâi-ha̍k, chiū-sī kin-ná-ji̍t ê Kiaⁿ-to͘ Tông-chì-siā Tâi-ha̍k.  Sian-siⁿ thau-cháu khì goā-kok ê sî, sī só-kok chú-gī ê sî-tāi, chóng-sī kàu i tńg-lâi ê sî, chiū-sī Bêng-tī Tāi-tê î-sin ê sè-tāi lah.  Tú-tú tng teh chhái-iōng Au-bí ê bûn-hoà ê sî, Sian-siⁿ tú-tú tuì Bí-kok chi̍t-keng Tāi-ha̍k chut-gia̍p.

Só͘-í Sian-siⁿ ū tit-tio̍h Bêng-tī Tāi-tè seng sià-bián i chêng ê choē, jiân-āu soà beh chhiáⁿ i tńg lâi choè Kok-bū Tāi-sîn, chóng-sī Sian-siⁿ choan-sim sī tì-ì tī kàu-io̍k, só͘-í āu-lâi i ū sî, soà kiàn-siat Tông-chì-siā Tāi-ha̍k.  Siat-sú Sin-tó Sian-siⁿ nā-sī kiaⁿ-sí m̄ goān hiàn ka-kī uī-tio̍h kok-ka lâi hi-seng tī Ji̍t-pún kok ê bûn-hoà beh thái ū thang chhin-chhiūⁿ kin-ná-ji̍t chiah ni̍h heng-khí?

Kìⁿ-nā beh hō͘ Kok-ka kap siā-hoē hoat-ta̍t, á-sī beh hō͘ pa̍t lâng tit-tio̍h hok-khì, tek-khak pún-sin tio̍h toā-toā hi-seng chiah oē ēng-tit.  Só͘-í hi-seng nā tuì jîn-luī siā-hoē lâi khoàⁿ sī boē sái-tit bô teh.  ēng pa̍t-kù oē lāi kóng, nā bô ū hi-seng ê cheng-sîn, tek-khak bô chin ê hok-khì.  Só͘-í nā ài tit-tio̍h chin hok-khì ê lâng tek-khak tio̍h ū seng hiàn pún-sin choè chin ê hi-seng chiah oē tit-tio̍h.  Chiàu sio̍k-gú só͘ kóng, nā bô tāi-seng kan-khó͘ tek-khak bô thang tit-tio̍h khoàⁿ-oa̍h.  M̄ nā bô it-kò-jîn sī án-ni, chiū thoân-thé mā sī siâng-khoán.

Chhiáⁿ koh siūⁿ khoàⁿ lán Pak-pō͘ Kàu-hoē ê iû-lâi.  Hiān-sî lán tāi-ke oē tit-tio̍h chai-bat lán ê Thiⁿ-pē, oē hiáu ho̍k-sāi kèng-pài I, koh-chài thang tit-tio̍h thoat-lī chióng-chióng ê īⁿ-toan khiàn-sńg, chiū-sī thang thoat-lī mô͘-kuí chióng-chióng ê hām-hāi.  Lán oē tit-tio̍h chit-khoán hok-khì sī tuì sím-mi̍h lâng ê tì-ìm ah?  Ū lâng tek-khak ài ìn kóng, sī tuì Siōng-tè ê thiàⁿ kap lóng-chóng ê thoân-tō-lí ê lâng ê tì-ìm, khiok ū iáⁿ, chóng-sī tī chia bô thang kóng hiah ni̍h choē lâng ê sū.  Goá só͘ ài kóng ê sī lūn Kai Bo̍k-su Nā-tiāⁿ.

Pak-pō͘ Kàu-hoē ê chhòng-li̍p chiá sī Kai Phok-sū.  Taⁿ i cháiⁿ-iūⁿ oē tuì Ka-ná-tāi hiah-ni̍h hn̄g lâi kàu lán Pak-pō͘ thoân-tō-lí ah?  Chiàu goá só͘ chai ê, i lóng m̄-sī uī-tio̍h beh tit-tio̍h sím-mi̍h, sī kan-ta beh pò-tap Chú ê un só͘-tì, chiū-sī Kiù-chú ū thiàⁿ i, kéng-tiàu i choè ha̍k-seng, só͘-í i ū thé-thiap Chú ê sim, in-uī Chú lō͘-bé-pái ê bēng-lēng kóng, "Lín tio̍h khì phó͘-thiⁿ-ē thoân hok-im hō͘ bān peh-sìⁿ".  Só͘-í i hoaⁿ-hí hiàn pún-sin choè hi-seng lâi īⁿ-pang thoân-tō-lí.  Lūn i ū chit-khoán ê cheng-sîn, thiaⁿ-kìⁿ kóng, í-keng tī gín-ná ê sî tāi, chiū-sī tī cha̍p-hè ê sî chiū koat-sim beh khì ĪN-pang thoân-tō-lí.  Lūn i chit-khoán ê cheng-sîn si̍t-chāi sī chin khó-kèng, khó-ài koh ia̍h si̍t-chāi ū toā-toā thang hō͘ lán o̍h ê só͘-chāi.  Chi̍t-lia̍p ê chhek nā bô tāi-seng noā, thái-oē puh gê?  Nā bô puh gê beh thái oē toā châng kap kiat-si̍t choē-choē ah?  Kai Bo̍k-su pún-sin kóng, "Hit sî goán só͘ kóng lī-pia̍t ê oē, kap goán ê sim-koaⁿ siáⁿ-khoán, chí ū Siōng-tè chi̍t ê chai.  Sui-jiân sim chhin-chhiūⁿ beh piak-li̍h, chóng-sī bīn ia̍h bô hián-chhut".  Taⁿ siat-sú Kai Bo̍k-su nā m̄ goān hoaⁿ-hí thun-lún lóng-chóng ê kan-khó͘; chhin-chhiūⁿ tio̍h kap chì-chhin ê pē-bú, hiaⁿ-tī, chí-bē kap chhin-chhek, pêng-iú saⁿ-lī, koh ia̍h tio̍h lâi kàu chit-khoán iáu bē khai-hoà koh-chài khì-hāu, chuí-thó͘ lóng kap i bô ha̍h ê Tâi-oân, chiū lán choē-choē lâng tek-khak iáu sī teh choè kuí ê chhe-ēng lah.  Sèng-keng kóng, khoàⁿ ké-chí chiū bat chhiū, só͘-í lán nā khoàⁿ tio̍h kin-ná-ji̍t ê Kàu-hoē, chiū suî-sî oē siàu-liām tio̍h Kai Bo̍k-su.  Chit hāng tú-tú sī kap nā khoàⁿ tio̍h Tông-chì-siā chiū siàu-liām tio̍h Sin-tó Sian-siⁿ ê khoán chi̍t-iūⁿ.  Chóng-sī lán nā khoàⁿ-tio̍h chiah ê gâu choè Chú ê kang ê Sèng-tô͘, chiū hō͘ lán koh-khah khoài thang chai-iáⁿ Kiù-chú ê thiàⁿ lán sè-kan lâng kàu cháiⁿ-iūⁿ.  Nā-sī án-ni, lán tāi-ke kiám m̄ tio̍h iû-goân tio̍h o̍h in ê khoán mah?  Si̍t-chāi tio̍h, lán tek-khak tio̍h choè Chú chīn-tiong ê chhe-ēng, gâu choè I só͘ hoan-hù lán choè ê kang, koh ia̍h tio̍h o̍h I ê gâu thiàⁿ chèng-lâng, chiah oē ta̍t lán jîn-seng ê chin bo̍k-tek.