MÁ-IN I-SENG-TOĀN（6） (Duncan Main of China)
P. J. Doherty chok
Chiu Siok-huī e̍k
1964.01.01 925 kî P.8-9
Nā ū sin-sian ê khong-khì, soaⁿ-lūn-á ê só͘-chāi, liâu-ióng ê ki-hoēkap kàu-gia̍h ê si̍t-bu̍t, in chiū ū hoê-ho̍k kiān-khong ê ǹg-bāng. Só͘-í Má-in I-seng khai-sí bu̍t-sek chi̍t pit kūn tī Chiam-thah ê thó͘-toē.
Chek-sî chiū ū hoán-tuì jiáu-tōng ê siaⁿ. In-uī siau-sit suî-sî piàn-thoân chhut-khì, kóng goā-kok lâng beh tī Chiam-thah hū-kūn khí chhù. "Che sī pòng-to̍k! Pòng-to̍k!" Jia̍t-sim ê Hu̍t-kàu-tô͘ án-ni hoah-kiò. "Kūn tī Chiam-thah ê só͘-chāi sī sîn-sèng put-khó chhim-hoān ê."
Siong-jîn kóng, "Chit ê i-seng siūⁿ beh kiám-chió lán ê choè-kang lâng, beh hō͘ in puî koh pîn-toāⁿ. Lán boē thang iông-ún án-ni."
Sòng-hiong lâng thiaⁿ siòng-miā-ka ê oē kóng, "án-ni oē phò-hoāi hong-suí, oē tú-tio̍h chai-ē." Koe-lō͘ ê lâng iā thí-chhiò kóng, "Sím-mi̍h liâu-ióng-īⁿ? Hó khong-khì ê chhù? Bô lí-khì! Gōng-sū! Lán chai chiah ê goā-kok lâng teh hoat-kông lah!"
Má-in I-seng chin sit-bāng, chiū kap ū keng-giām ê soan-kàu-su Muî Sian-siⁿ chham-siông. Muî Sian-siⁿ bián-lē i kóng, "Chiah ê soan-hoa ê siaⁿ oē kè-khì, goá khó͘-khǹg lí tio̍h jím-nāi─kiám-chhái iáu ū koh-khah khùn-lân."
Má-in I-seng chhiò-chhiò kóng, "Jím-nāi si̍t-chāi bô iông-īⁿ, chóng-sī goá koat-sim beh khí liâu-ióng-īⁿ." Kó-jiân kàu sî i ū oân-sêng.
Pīⁿ-īⁿ ê kiàn-tiok ná khok-toā, chū-jiân su-iàu kok hong-bīn ê chō͘-chhiú, te̍k-pia̍t su-iàu siū ko-téng kàu-io̍k ê Tiong-kok chheng-liân, thang choè io̍h-che-su kap i-seng.
Hiah ê lâi ê lâng, ū ê sī bô sek-ha̍p ê, ū ê sī chin gû-chhún, chhong-bêng ê óng-óng bô ài ho̍k-chiông i ê bēng-lēng.
Ū chi̍t chá-khí, i sî chi̍t ê siàu-liân ê io̍h-kio̍k ê chō͘-chhiú, sī kap Lí oá-choân ê kiáⁿ, teh choè io̍h-che-su chú-jīm ê siàu-liân Lí Sian-siⁿ saⁿ-kap kang-chok.
"Goá ài chhui-chiàn chi̍t ê sin ê lâng." Siàu-liân ê Lí Sian-siⁿ kā Má-in I-seng kóng. I-seng taⁿ chin chù-ì, in-uī choè-kūn chhui-chiàn chi̍t ê piáu hiaⁿ-tī, kiat-kó lâi ê sī 60 hè ê lāu-lâng.
"Che sī 17 hè ê siàu-liân lâng, chin chhong-bêng. I tī 11, 2 nî chêng lâi chia ji̍p-īⁿ, kàu taⁿ chiâⁿ-choè goá ê hó pêng-iú. Goá siong-sìn i sī i-seng só͘ ài ê lâng. Lí kiám hoaⁿ-hí kìⁿ i ê bīn?" I ū chin jia̍t-lia̍t án-ni chhui-chiàn.
Má-in I-seng iáu-kú tiû-tû kóng, "Lí chai goá só͘ iau-kiû ê tiâu-kiāⁿ. In tek-khak tio̍h Ki-tok-tô͘, tio̍h ū tām-po̍h kī-lêng, te̍k-pia̍t ài ū sek-èng-sèng."
Siàu-liân Lí--ê îⁿ-îⁿ ê bīn bî-chhiò chi̍t-ē kóng, "Chiah ê goá lóng káⁿ pó-chèng. I ê miâ sī Lí Te̍k-jîn."
"Ko̍k-ke!" I-seng hoah chhut-lâi. Hut-jiân chi̍t ê koân-toā ê siàu-liân-lâng chhut-hiān, i ê bīn koh sī chin tîm-tio̍k ê khoán.
"Sian-siⁿ, goá ài tī chit ê pīⁿ-īⁿ ho̍k-bū," i án-ni kóng. Chit ê bat o̍h ke thî Ko̍k-ke (lu-li-lú) ê gín-á─ sui-jiân hiān-sî m̄-sī gín-ná, sī chi̍t ê siàu-liân-lâng─chin an-chēng ê thài-tō͘ lâi hoê-tap i-seng só͘ mn̄g koan-hē i ê ha̍k-le̍k ê būn-toê.
I-seng chek-sî soan-pò͘ kóng, "Chin hó! Lí thang chek-sî khai-sí kang-chok. Tāi-seng chiong chiah ê phiau-á tah tī hit pâi khang kan-á.
Lí Te̍k-jîn ê ba̍k-chiu tián toā-luí, i ê chhuì ná chún beh chú-tiuⁿ sím-mi̍h, sim-lāi siūⁿ, "Siong-tong ê ha̍k-hāu pit-gia̍p, beh hō͘ goá choè chit luī ê kang?"
I thàm i-seng ê ba̍k-chiu, tān--sī bô kóng chi̍t kù oē chiū khai-sí choè kang.
"Che sī chin hó ê cheng-sîn. Lí nā choè liáu, Lí Sian-siⁿ oē chí-tō lí choè khah ū chek-jīm ê kang-chok."
Ji̍t-chí ná kú, ná choē chheng-liân lâm-lú lâi hùn-liān si̍t-si̍p. Má-in I-seng taⁿ oē thang khoàⁿ-tio̍h i chá-sî ê lí-sióng teh si̍t-hiān, khai-siat chi̍t keng ha̍k-hāu, ióng-sêng pún-toē i-seng kap hō͘-sū. Ha̍k-hāu ê miâ-siaⁿ ná toā, tuì kok toē-hng lâi ê lâng iā ná choē, sīm-chì ū tuì Chiat-kang séng lâi ê. In í-keng jīm-sek se-io̍h ê kè-ta̍t; chí-ū sió pō͘-hūn ló-poè ê lâng iáu-kú ài khì kó͘-sek ê io̍h-tiàm, boé lêng ê kut á-sī chháu-io̍h, nā-sī siàu-liân ê iû-goân koat-sim ài gián-kiù goā-kok kho-ha̍k. Hiah ê pit-gia̍p ê lâng─sui-jiân in só͘ oân-sêng ê hùn-liān boē thang chhin-chhiūⁿ Au-chiu i-kho ha̍k-hāu ê thêng-tō͘─iáu-kú in thang tī khah chìn-tián ê se-iûⁿ-hoà ê Tiong-kok tit-tio̍h hó ê toē-uī. In lóng sī ū su-siúⁿ ê chheng-liân lâng, nā tī kè-khì in lóng sī oē chham-ka chiōng-goân chìn-sū ê khó-chhì, thang tit-tio̍h tiōng-iàu ê koaⁿ-chit.
In iā tâm-lūn chèng-tī ê sū,─tī in gián-kiù ê sî, tī pīⁿ-pâng thèng-hāu i-seng ê si̍t-chè chí-tō ê sî, á-sī pàng-o̍h ê sî. I-seng thiaⁿ-kìⁿ in teh kóng"Kiōng-hô-kok," "chū-tī." Kàu tī 1911 nî chhiu-kuì, hiah ê ha̍k-seng te̍k-pia̍t bô an-tēng, bô chù-ì-le̍k. 10 ge̍h ū chi̍t ji̍t, thiaⁿ-kìⁿ in chin heng-hùn ê khoán-sit. I khoàⁿ-kìⁿ ko̍k-ke-á kap lēng-goā nn̄g lâng teh pí chhiù-sè (sic), koh thiaⁿ-kìⁿ in teh kóng "Kiōng-hô-kok bān-soè!" Kek-bēng í-keng tuì Gô͘-kang khai-sí kàu Iûⁿ-chú-kang.
Keh chá-khí pīⁿ-īⁿ chiū bô tia̍t-sū lah! Taⁿ chuí ê kang-lâng cháu lâi chhē i-seng, chhiú kia̍h i ê pún-taⁿ. Toā siaⁿ kóng chin-choē oē, chhiú kí i thâu-khak āu-bīn ê mn̂g-bé.
Má-in I-seng mn̄g i kóng, "Che sī sím-mi̍h ì-sù?"
O͘h! Sian-siⁿ ah! In kā goá ka mn̂g-bé-á khì lah! In kóng án-ni chiū-sī thoat-lī Boán-chheng ê thóng-tī, tit-tio̍h chū-iû ê kì-hō. Goá beh cháiⁿ-iūⁿ chhut-khì koe-lō͘? Kiàn-siàu sí, sit bīn-chú ah!
Má-in I-seng boē kìm-tit bî-chhiò chi̍t-ē, jiân-āu mn̄g i kóng, "Chī-chū(sic; chī-chuī) kā lí ka? In taⁿ lóng tī tá-lo̍h?"
"Sī ha̍k-seng kā goá ka ê, in í-keng khì ngiâ-chih Kiōng-hô-kun beh lâi i-īⁿ." Chit ê ku-lí ná háu ná kóng. Hut-jiân-kan i ēng pún-taⁿ kí toā-mn̂g ê só͘-chāi kóng, "O͘h, in lâi lah! Kia̍h chhèng ê lâng, lán oē hō͘ in thâi-sí lah!"
I-seng bēng-lēng i tio̍h an-chēng khì choè i ê kang-chok. Nā-sī i pún-sin kiâⁿ chìn-chêng khì chih bú-chong-tuī ê léng-siù. I chin ū lé-māu koh chin an-tēng tuì in kóng, "Chin sit-lé, goá siūⁿ lín sī lâi m̄-tio̍h ê só͘-chāi, chhiáⁿ lín hoaⁿ-hí koh tò-tńg khì."
Nā-sī hit ê léng-siù kia̍h-koâiⁿ i ê chhèng kóng: "Che kiám m̄-sī kok-chè chû-siān i-īⁿ? Taⁿ goán hōng Kiōng-hô-kok ê miâ beh lâi chū-chi̍p pó-hō͘ i!" Chiū bēng-lēng i ê pō͘-hā chìn-chêng, tāi-ke chiū tī gō͘ tiâu ū sek ê choā ê kok-kî ē kiâⁿ chìn-chêng khì.
"Goá beh the̍h-chhut tîn-chêng-su." Má-in I-seng kā i kóng, "Goá beh ǹg Kun chèng-hú thê-chhut tîn-chêng-su."
Hit ê koân-toā ê léng-siù chin bô kheh-khì ǹg i-seng léng-chhiò kóng.
"Lí nā-sī kóng beh chhē Boán-cho̍k hit ê lāu-lâng, thài bān lah!" I ê chhiú pí chi̍t-ē kóng, "Liân lí ê ha̍k-seng ū ê taⁿ iā teh pang-chān chhiúⁿ-kiap iâⁿ-tuī."
I-seng oa̍t tńg-sin kiâⁿ cháu, chún-pī bé, chiū khiâ khì chhē hiah ê poē-poān-chiá. Toā-kûn ê kûn-chiòng uî tī Boán-cho̍k chū-chāi-toē, chū-bîn í-keng tô-cháu. Kai-chài Má-in I-seng jīn bô i ê ha̍k-seng tī hia. I khiâ ji̍p chhī-lāi, muí chi̍t só͘-chāi ū sin kok-kî tī khong-tiong teh phiau, koh ū hán-hoah ê siaⁿ kóng, "Kiōng-hô-kok bān-soè!"
(Thāi-sio̍k)
