Ki-tok-kàu Bûn-bêng Sú-koan
Lîm Bō͘-seng
1933.10. 583Koàn. p.10
Chiap-soà 8goe̍h 9 bīn
Tī téng-koàn í-keng ū chiong Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē-koan, kap Tang-iûⁿ ê bu̍t-chit-tek sio̍k-choē-koan lâi tuì-pí liáu. Taⁿ beh koh chiap-soà lâi pí-kàu Tang-iûⁿ ê cheng-sîn-tek sio̍k-choē-koan. Kūn Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē-koan ê choè tē-it te̍k-sek, sī ū ''Tiong-pó.'' Ū tiong-pó chiah ū sià-choē ; ū sià-choē chiah ū liông-sim ê tháu-pàng. Chêng-lí pī-chì, bô chi̍t-sut-á kàn-jiân ê só͘-chāi. Tang-iûⁿ ê Jû-kàu khiok iû-goân ū tiong-pó ê su-siúⁿ. Jû-kàu ê tiong-pó sī ‘'Thian-chú.'' Thian-chú tuì thiⁿ kiû sià bān peh-sìⁿ ê choē, thang tit-tio̍h soah-chai bián-hō, kok-ka thài-pêng, hong-tiau ú-sūn. Chóng-sī chit khoán ê sio̍k-choē-koan nā lâi kap Ki-tok-kàu tuì-pí, ū chē-chē hāng bô saⁿ-tâng ê tiám tī-teh, chiū-sī:─
- 1. Jû-kàu ê sio̍k-choē sī chi̍t-sî, Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē sī éng-oán.
- 2. Jû-kàu ê sio̍k-choē sī pau-hâm kok-ka chò chi̍t-thé ; nā-sī Ki-tok-kàu sī koan-tiōng kò-jîn ê sio̍k-choē.
- 3. Jû-kàu 5 sio̍k-choē toā-bīn sī koan-hē chèng-tī-tek ê sū; nā-sī Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē sī chù-tiōng tī suî-lâng ê cheng-sîn, tháu-pàng suî-lâng ê liông-sim.
Chiū-sī chit ê ‘' liông-sim ê tháu-pàng'' sīsio̍k-choē ê tē-it kin-pún, iā sī Ki-tok-kàu tuì Tang-iûⁿ ê chong-kàu su-siúⁿ só͘ kòng-hiàn ê choè tiōng-iàu ê chi̍t-tiám.
Tang-iûⁿ lâng nā ū chò hoāi thian-liông ê sū, i ê khó͘-chhó͘ sī hān-tiāⁿ tī khiàn-chek ê ū bô. Chit ê khiàn-chek sī koan-hē khek-koan-tek ê sū, Khiàn-chek nā ū , chiah tio̍h kiû sîn thok pu̍t ; khiàn-chek nā siau-bô, chiū thang pêng-an koè ji̍t. Koh chìn chi̍t chân khah chhim-khek--ê, chiū-sī liông-sim ê chú-koan-tek ê khó͘-thàng, í-ki̍p tit-tio̍h tháu-pàng ê hoaⁿ-hí, tī Tang-iûⁿ lâng ê tō-tek-chiūⁿ, chong-kàu-chiūⁿ ê su-siúⁿ, bô kàu loā bêng-láng kap chhim-khek. Kò-jîn sī án-ni, kok-ka iā sī án-ni. Kok-ka tio̍h ū tú-tio̍h khek-koan-tek ê toā chai-hō, chhin-chhiūⁿ ki-hng, un-e̍k, chò toā-chuí, chiah ū thian-chú tah-toâⁿ hiàn-chè, thè bān peh-sìⁿ kî-kiû. Thian hā nā thài-pêng, chiū bô seⁿ-chhut hoàn-séng, á-sī chèng-gī ê koan-liām. Chóng kóng chi̍t-kù, chit-khoán Tang-iûⁿ ê sio̍k-choē-koan sī chhián-po̍h, thàn goā-phoê ê khek-koan-tek ê su-siúⁿ. Nā-sī Ki-tok-kàu ê kà-sī chiū m̄-sī án-ni. Tio̍h tāi-seng sìn Iâ-so͘ chò Tiong-pó, jiân-āu chiah ū tit-tio̍h sià-choē ê hoaⁿ-hí. Tuì ū siā-choē chiah ē tit-tio̍h liông-sim ê tháu-pàng. Liông-sim ū tháu-pàng, chiah ū chò hó ê khuì-la̍t. Chêng-sîn tuì án-ni ē seⁿ-khí kek-bēng, ū phoà-sâi hián-chèng ê kian-khò͘ ê ì-chì. Che thang kóng sī chin thiat-tí-tek, chú-koan-tek ê sio̍k-choē-koan.
Thang koh chhì-ēng hiān-tāi ê ha̍k-soat lâi ké-soeh Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē-koan. Kīn-lâi ê sim-lí-ha̍k ū chi̍t-phài. ‘' Chiàu chit-phài só͘ kóng, lâng ê cheng-sîn nā tú-tio̍h piàn-thài (kàu khah siong-tiōng, chiū-sī hoat-kông), ē kóng bô ha̍p-sî ê oē, iā ē chò bô ha̍p-sî ê sū. Che sī tuì i í-chêng ū chi̍t ê só͘ ài ê su-io̍k, á-sī ǹg-bāng bē thang boán-chiok, tì-kàu siū that-gāi, chiah ē án-ni. M̄-kú kàu tú-tio̍h pēⁿ ê sî, lí beh mn̄g i hit-ê siū that-gāi ê sî tú-tú sī sím-mi̍h goân-in, i he̍k-chiá m̄-káⁿ kóng, á-sī khah siông sī í-keng bē-kì-tit, tîm-lo̍h tī bô ì-sek ê ē-bīn, bô thang kóng. Só͘-í nā beh i-hó chit-khoán ê chèng-thâu, tio̍h ēng cheng-sîn-hun-sek lâi ti̍t-ti̍t chhiû, chhiû kàu hit-ê goân-thâu, chiū-sī chhiû kàu hit-ê siū that-gāi ê kin-goân lâi tháu-pàng i ,i chiah chū-jiân ē hó--khì. Chiàu goá teh siūⁿ, lâng hoān-choē iû-goân sī kap chit-khoán piàn-thài ê cheng-sîn pēⁿ-chiá tāi-tông-siáu-īⁿ. Lâng chhut-sì lóng ū tuì thiⁿ hù-ú chi̍t ê liông-sim tī-teh. Tâi-oân oē chi̍t-kù ‘'thian-liông'' sī chin ha̍h ì-sù. Chit ê thian-liông sī ē hō͘ lâng hun-piat chèng-gī kap put-chèng, put-chāi tī siū kàu-io̍k ê ū-bô kap chhim-chhián. M̄-kú it-tàn nā tú-tio̍h su-io̍k hoat-seng, chò sím-mi̍h hoāi thian-liông ê sū, thiap-liông chiū ná chhin-chhiūⁿ siu-pa̍k. Chit-pái sī án-ni, nn̄g-pái koh-khah chhim. Ji̍t-chek goa̍t-luí, thian-liông siū-pa̍k ê khó͘-chhó͘ ná siong-tiōng, tì-kàu kóng só͘ m̄-eng-kai kóng ê oē, kiâⁿ só͘ m̄-eng-kai kiâⁿ ê sū. Kàu-boé chiū-sī he̍k-chiá thian-liông lóng bâ-pì, á-sī put-sî siū thian-liông ê khek-chek. Put-lūn àn-choáⁿ, i sī pìⁿ-chiâⁿ chi̍t ê chin bô-la̍t ê lâng. Beh chò hó, bē-ē; chai só͘ m̄-eng-kai chò ê sū, iā khì chò. Tû-hui nā m̄-sī ti̍t-ti̍t chhiû, chhiû kàu hit ê thian-liông sòng-sit ê kin-goân, lâi tit-tio̍h tháu-pàng, i-ê jîn-keh oân-choân sī khiā tī phoà-sán ê tē-uī. Tī-chia chiū-sī Ki-tok-kàu sio̍k-choē-koan ê toā iàu-tiám tī-teh. Tuì sìn , to̍k-to̍k tuì sìn, chò-chi̍t-sî, bô-lūn sím-mi̍h choē-ok, choē-chek, it-chhè boah-siau, thian-liông chiah ū siū tháu-pàng ê ji̍t-chí. Thian-liông ū tháu-pàng, jiân-āu chiah ū kiâⁿ hó ê khuì-la̍t, chò chi̍t ê cheng-sîn-chiūⁿ bô pēⁿ ê hó lâng. Chit-khoán ê sio̍k-choē ê sio̍k-choē-koan tû-hui nā m̄-sī khì chhoē Ki-tok-kàu Tang-iûⁿ it-chhè ê chong-kàu lông bô. Só͘-í goá kóng, Ki-tok-kàu ê sio̍k-choē-koan sī chin ū kòng-hiàn tī Tang-iûⁿ ê cheng-sîn bûn-bêng ê só͘-chāi.
(Thāi-sio̍k)
