Bô Jîn-lûn
1909.05 290 koàn p.39-41
(Muî Bo̍k-su kì)
Ta̍uh-Ta̍uh ū lâng teh kóng, chit ê tō- lí sī hó; put-kò bô sîn bô bêng bô kong bô má, án-ni khah m̄ tio̍h. Taⁿ lâng pài Siōng-tè kám oē thang kóng sī bô sîn- bêng? Siōng-tè sī oa̍h-oa̍h ê sîn, ta̍k hāng chai, ta̍k hāng ē, ta̍k só͘-chāi tī- teh; lâng nā pài I, chiū-sī pài sîn-bêng.
Nā-sī hiah ê chhâ khek-ê, thô͘ chhio̍k-ê, ū ba̍k-chiu bē tńg-lûn, hī- khang bē thiaⁿ-kìⁿ, phīⁿ-khang m̄ bat phang-chhàu, ū kha bē kiâⁿ lō͘, chhuì bē kóng oē, pak-tó͘ bô tn̂g-á-tō͘, hiah-ê kám m̄ tio̍h kóng sī bô sîn bô bêng. Lán teh ǹg-bāng i ē pó-pì lán, hoán-tńg sī lán teh pó-pì i. I tio̍h oá-khò lán kā i khí biō, kā i chè-sū, kā i sio-kim sàng só͘-huì. Ū-sî hō͘ niáu-chhú chhia-tó ia̍h bē hiáu-tit thang ngiauh-khí-lâi; ū-sî hō͘ thâng chhia, ū-sî hō͘ ti-tu keⁿ-si ia̍h bē hiáu-tit thang poé; ū-sî hō͘ hong poe soa eng, ia̍h bē hiáu-tit thang ka-tī poāⁿ. Chha̍t ji̍p lán chhù beh thau-the̍h lán ê mi̍h i bē hiáu hoah-hiàm, khah su lán só͘ chhī ê káu. Tú-tio̍h chuí-chai hoé- chai lán bô êng thang kā i chhiáⁿ-cháu. Hit-sî pu̍t bô pún-sū thang siám, chiū sio-hu, á-sī hō͘ toā chuí lâu-lo̍h hái tū-sí.
M̄-kú lí beh kóng pu̍t chin siàⁿ; ū-sî mn̄g pu̍t phài io̍h chia̍h ē hó, goán kóng che sī chhàu-khám, bô tek-khak ta̍k pái ē hó. Seⁿ-sí sī Siōng-tè chhui-chhiâu, m̄ sī pu̍t ē siàⁿ. Chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú kóng, Seⁿ-sí Thiⁿ chù-tiāⁿ.
ia̍h ū lâng kóng, Goá só͘ ho̍k-sāi m̄-sī hit ê siōng; ū sîn lâi hū. Sím-mi̍h sîn lâi hū? Koan-im hu̍t-chó͘, Má-chó͘, Ông- iâ, Tè-kun?
Taⁿ Koan-im sī sím-mi̍h lâng? I ê tāi-chì hàm-hàm; chiàu lâng só͘ kóng i sī "Pí-khoat kok Biāu Chông ông ê tē saⁿ cha-bó͘ kiáⁿ, miâ Biāu-siān. In lāu-pē sèⁿ Pô͘ miâ Ka, lāu-bó sèⁿ Pek-gâ miâ Pó; lóng bô hāu-seⁿ, chí ū saⁿ ê cha-bó͘-kiáⁿ. Biāu-siān m̄ kè, thau cháu khì siu hēng; in lāu-pē tiàu i, i lóng m̄ tò-khì. In pē chiū toā siū-khì, chek-sî chhe peng pàng-hoé sio i só͘ toà ê só͘-chāi. Biāu-siān khoàⁿ-kìⁿ hoé iām-iām, chiū kiû sîn- bêng pó-pì; āu-lâi ēng tek chhe chha̍k chhuì-chi̍h hō͘ i lâu hoeh, chiū tuì khong-tiong bū khì, chek-sî-kan pìⁿ chò toā âng- hō͘, ak-hoa moá-sī ê iām-hoé, pún-sin bô sio--sí. In pē thiaⁿ-tio̍h án-ni it-hoat siū-khì, hoan-hù chiong Biāu-siān lia̍h- khì hoat-tiûⁿ thâi. Tú-á beh thâi ê sî ū âng ê hô-kong lâi khàm, to-kiàm soà chi̍h--khì thâi bē sí; jiân-āu nn̄g ê tāi- chiòng ēng keng-hiân soh kā i ká-sí." āu-lâi i chiū kàu im-kan. Giâm-lô ông chún i hoê hûn lâi iông-kan; "tú-tio̍h Sek-kia hu̍t chiah chhoā i khì oa̍t-kok lâm-hái Phó͘-tô-san siu-hēng. Hit-sî tú- tio̍h Biāu Chông ông tio̍h pēⁿ. Biāu-siān chiàⁿ hoà chò sian kā i i-tī, liâm-piⁿ chiū hó, chiàⁿ koh sio-jīn chò pē kiáⁿ.
āu-lâi kám-hoà choân ke khì Hiong- san siu hēng. Gio̍k-hông chiū hong Biāu-siān hō-chò toā chû-pi kiù khó͘ Koan-im Phô͘-sat".
iàu ū pa̍t lâng kóng pa̍t khoán. Kî-si̍t sī lóng bô iáⁿ liáu-liáu. Kî-si̍t Koan- im pún-jiân sī cha-po͘ lâng; ū lâng kóng sī Sek-kia Bô͘-nî ê ha̍k-seng, káⁿ sī Sek-kia Bô͘-nî pún-sin.
Taⁿ chit ê Sek-kia Bô͘-nî sī sím-mi̍h lâng? I sī ìn-tō͘ kok lâng. Chit ê ìn-tō͘ á-sī Thian-tek, sī Tiong-kok sai lâm pêng ê kok. Hit-tia̍t i chhut-sì, chiū-sī Chiu- tiâu ê sî-chūn, kuí-nā kok ū chhut sèng- jîn; Tiong kok chhut Khóng-chú, Hi-lī-nî kok chhut Sok-la-tē, ìn-tō͘ kok chhut Sek-kia. Lán kóng ìn-tō͘ kok m̄ kú ìn-tō͘ sī chóng tē hō, pau-hâm chin chē kok, chiông-tiong ū chi̍t ê kok lâng kóng Ka-î-oē kok, nā sī hit pêng ê lâng kiò i Benares, chiū-sī Tâi-oân 5 hūn 1 hūn ê toā nā-tiāⁿ. Sek-kia Bô͘- nî ê lāu-pē chò hit ê kok ê ông. Chiàu lâng só͘ liû-thoân Sek-kia Bô͘-nî, chiū- sī thài-chú. Chhut mn̂g tī ke-lō͘ khoàⁿ chi̍t lâng phoà-pēⁿ; chêng m̄ bat khoàⁿ phoà-pēⁿ lâng chiū khoàⁿ liáu bē hiáu-tit, mn̄g lô͘-châi sī àn-cháiⁿ-iūⁿ. Lô͘-châi ké-bêng, soà kóng che sī chha-put-to ta̍k lâng só͘ tio̍h keng-koè ê sū. Thài-chú thiaⁿ liáu hoân-ló. Bîn-á-chài koh chhut-mn̂g, khoàⁿ lâng thâu mn̂g pe̍h- pe̍h tuh koáiⁿ-á chin kan-khó͘. Lô͘-châi kā i kóng sī lāu ê iân-kò͘. āu--ji̍t koh chhut mn̂g khoàⁿ lâng teh kng sin-si, ia̍h m̄ chai sī sím-mi̍h ì-sù. Lô͘-châi kóng sí ê ì-sù, ta̍k lâng tio̍h keng-koè.
Sek-kia Bô͘-nî thiaⁿ liáu ná kan-khó͘, chiū tiāⁿ-tio̍h m̄ ài toà tī ông-kiong lāi, ia̍h m̄ káⁿ kap i ê bó͘ kiáⁿ saⁿ sî, thau cháu khì bih tī chhiū-nâ lāi teh ún-ku, khoàⁿ ū sím-mi̍h hoat-tō͘ thang thoat- lī sè-kan ê kan-khó͘. Koè kuí-nā nî chiū siūⁿ tio̍h chi̍t téng-hō ê hoat-tō͘, chiū-sī tio̍h choa̍t hit ê "ài-io̍k", hō͘ hit ê ài- io̍k ē thang chhin-chhiūⁿ hoé hoa- khì; lâng tio̍h m̄ ài chîⁿ, m̄ ài miâ-siaⁿ, m̄ ài khoàⁿ-oa̍h, ta̍k hāng tio̍h m̄ ài lâng ê kan-khó͘ lóng sī tuì hit ê ài-io̍k siⁿ-khí; nā lóng m̄ ài sím-mi̍h chiū ū bián kan-khó͘.
Í-keng kàu saⁿ cha̍p hoè chiū chio ha̍k-seng; ha̍k-seng ná chē. Kàu 80 hoè i chiū sí. Sí liáu-āu i ê ha̍k-seng chiū thoân i ê kàu, m̄-nā tī ìn-tō͘ kok thoân, soà thoân kàu Tiong-kok. Kàu Hàn Bêng-tè ê sî chiū Tiong-kok ū sêng-siū pu̍t kàu ê tō-lí. M̄-kú ná thoân ná siâ-khì; Sek-kia Bô͘-nî lóng bô kiò-lâng tio̍h jīn i chò sîn-bêng, ia̍h lóng bô kiò lâng tio̍h chhāi sím-mi̍h Koan-ê siōng, á-sī pa̍t mi̍h ê siōng, kan-kiò lâng tio̍h ná chhin-chhiūⁿ pûn hoa hit-ê "ài-io̍k" ê hoé, khoàⁿ-phoà sè-kan ê hok-khì.
Lâng í-keng khì ho̍k-sāi goā kok pu̍t, chiū-sī Sek-kia, Koan-im, bē bián-tit tio̍h siūⁿ kóng, Ho̍k-sāi pún-tē pu̍t iáu khah hó. Só͘-í Tō kàu ê lâng, in-uī m̄ ài khah su Sek kàu, khǹg hông-tè tio̍h thek-hong pún-tē lâng. Sī tuì án-ni chiū Gio̍k-hông siōng-tè hō͘ lâng kèng-pài. Gio̍k-hông siōng-tè sī Hàn-tiâu boé chhut-sì ê lâng. I sèⁿ Tiuⁿ, miâ Gî. I ê lāu-pē sī Tiuⁿ Ló͘, ēng oē-hû ê kang thàn chîⁿ. Chiàu lâng kóng, chit ê Tiuⁿ Gî chò chīn-tiong ê jîn-sîn tī kok-ka ia̍h sī iàu-kín Tō kàu. āu-lâi i sí liáu- āu chiū Sòng Chin-chong hō͘ Tō kàu ê lâng ín-iú lâi thek-hong i chò Gio̍k- hông Tāi tè. Koh Sòng Hui-chong kā i thek-hong chò Gio̍k-hông siōng-tè. Nā-sī hong Gio̍k-hông liáu-āu, bô loā kú, Hui-chong kap i ê ke-koàn lóng hō͘ Kim-kok lâng lia̍h khì, siū chē-chē lêng-jio̍k, soà sí tī Ngó͘-kok siâⁿ."
Chiàu án-ni khoàⁿ chheng goā nî lóng bô chi̍t ê gio̍k-hông siōng-tè. Hit sî sím-mi̍h lâng teh koán thiⁿ tē ? Si̍t-chāi sī hông-tè chhò-gō͘ hong, ia̍h peh-sìⁿ chhò-gō͘ ho̍k-sāi.
Má-chó͘ sī sím-mi̍h lâng? Khiok lâng kóng kuí-nā khoán; khah siông kóng i sio̍k tī Hok-kiàn séng ê Hin-hoà hú. I ê pē sìⁿ Lîm, i ê lāu-bú sìⁿ Tân. I pún-sin kiò chò Be̍k, chhut-sì tī Tông-tiâu Hiân-chong ê sî. "I ê hiaⁿ-tī sì lâng ū tī hái goā chò seng-lí; ū chi̍t ji̍t Be̍k- á kha chhiú liau-liau--khì, ba̍k-chiu bē tńg-lûn; i ê pē bú lia̍h-chún tio̍h soa chiū kín-kín kiò i chhéⁿ. Chi̍t ē chhéⁿ Be̍k-á chiū kā in pē bú kóng, "Thài m̄ hō͘ goá kiù goá ê hiaⁿ-tī leh? In pē bú bē hiáu-tit. Thêng nn̄g saⁿ ji̍t kú i ê hiaⁿ-tī chiū thî-khàu tò-lâi, kóng in chêng ji̍t tú-tio̍h toā hong, ū chi̍t ê cha-bó͘ gín-ná khan phâng lâi teh chhoā in hiaⁿ-tī sì lâng bô siāng chûn, toā-hiaⁿ hō͘ éng khàm-sí, chûn lóng hoāi-khì. In pē bú chiàⁿ chai chêng ji̍t Be̍k-á sit-khì sī khì kiù in hiaⁿ-tī, toā-hiaⁿ sí khì, sī in-uī siuⁿ kín kiò i chhéⁿ chiàⁿ kiù bē hù. Tuì án-ni chhù-piⁿ chiū lām-sám kóng chit ê cha-bó͘ gín-ná tek-tō, ē kiù chûn-chiah tú-tio̍h hong-éng ê guî-hiám. Kàu Sòng Siān-chong chiū thek-hong Lîm Be̍k chò Lêng-huī hu-jîn. Bêng Eńg-lo̍k hong i chò Pó-hō͘ kok tì-ìm peh-sìⁿ ê Thian-hui".
Má-chó͘ sī bô kuí-tāi ê lâng, khah chá lán siⁿ, khah chá lán sí nā-tiāⁿ.
Kî-û hiah ê pu̍t, khah chē iû-goân sī kó͘-chá lâng. Chhin-chhiūⁿ Koan-tè "pún sī sèⁿ Si, miâ kiò Siū-chhiong, Soaⁿ-sai ê lâng. āu-lâi ké-oāⁿ sèⁿ Koan, miâ Ú", Sam-kok ê sî i chhut-la̍t chān Hàn. āu-lâi chò chiong-kun, in-uī bô kín-sīn, só͘-í "sit peng sit tē, ka-tī soà hō͘ Tong-ngô͘ lia̍h khì thâi." Hit ê lâng chāi-siⁿ bē pó-hō͘ kok, sí āu thài-thó ē pó-pì lán? Lán tio̍h ho̍k-sāi oa̍h ê Siōng-tè chiū-sī chiàⁿ sîn-bêng.
