Lâng ê Sìⁿ-miā bô Kú-tn̂g
1909.07 292 koàn p.56-59
Lán tiàm tē-bīn sī chhut-goā tāi. Sè-kan hō͘ lán khiā-khí sī bô kú-tn̂g, siōng-kú chhit peh cha̍p nî nā-tiāⁿ. Gín-ná khiok khoàⁿ sī chin kú; lāu lâng khoàⁿ sī chi̍t ba̍k-ni̍h-á nā-tiāⁿ.
Lán nā mn̄g lāu lâng i gín-ná só͘ chò i siūⁿ tò-tńg ē kì-tit bē; i chiū beh kóng, "ia̍h sī bē kì-tit! Khoàⁿ sī chhin-chhiūⁿ chā-hng ê sū nā-tiāⁿ". Tú chiah tī thô͘- kha teh pê, liâm-piⁿ toā-hàn, koh bô loā- kú hoat chhuì-chhiu, koh bô loā-kú lī- khui sè-kan. Chā-hng chhut-sì, kin-ná- ji̍t toā-hàn, bîn-á-ji̍t lāu, āu-ji̍t tńg-khì. Jîn-seng jû-bōng. Lâng ê sìⁿ-miā ná bāng-kìⁿ. Choh-sit chò seng-lí chhin-chhiūⁿ bîn-bāng tiong ê sū; hoaⁿ-hí ná-chún bāng-kìⁿ ê hoaⁿ-hí, liâm-piⁿ koè.
Sìⁿ-miā ná chhin-chhiūⁿ chiáu-á teh poe, ná poe ná koân, liâm-piⁿ khoàⁿ, liâm-piⁿ khoàⁿ bô; ná chhin-chhiūⁿ khe-chuí, ū lâu lo̍h, bô lâu khí; ná chhin- chhiūⁿ kiⁿ pò͘ ê so, cho̍h-lâi cho̍h-khì, kàu hit phit pò͘ chit hó chiū sai-hū beh kā i koah-tn̄g; ná chhin-chhiūⁿ kuí-nā cha̍p ham ê kam-chià, chi̍t ham koè chi̍t ham chia̍h lō͘-chuí, taⁿ m̄-chai kàu kuí ham tio̍h hó at.
Tē it tn̂g-miā ê iû-goân kàu boé tio̍h khì chhoē in má khùn. I kóng, "Goá ê kang chò moá, beh tńg--lâi-khì". Lán lâu i bē tiâu.
Só͘-í iàu-kín tio̍h siūⁿ, lán sí-āu beh tiàm sím-mi̍h só͘-chāi? Sí-āu nā khoàⁿ oa̍h chāi-siⁿ ê khó͘-chheh khah bô siong-kan; sí-āu nā lô-lo̍k-miā sè-kan chia̍h hó pn̄g phoè hó chhài ū sím-mi̍h lī-ek?
Sè-kan ná chhin-chhiūⁿ kheh-tiàm, khah e̍h sī chiām-sî kú, khah khoah khah sóng ia̍h sī chiām-sî nā-tiāⁿ. Lí chia̍h kàu hóng-hóng, chhēng kàu tiû- tiû nńg-nńg, lí chhù-lāi ū kau-í chhat- toh, lô͘-châi cha-bó͘-kán, che ná bāng-kìⁿ ê hoaⁿ-hí nā-tiāⁿ, "seng put tài-lâi, sú put tài-khì". Lán chhù m̄-sī lán ê, sī hō͘ lán chioh toà. Seng-khu ia̍h m̄-sī lán ê; sī ná thô͘-chhù, khí hong-thai lo̍h toā-hō͘, chiū tó-lo̍h khì. Tú-tio̍h sió- khoá pīⁿ lán ê seng-khu ia̍h pháiⁿ khì, bah noá khì, kut-thâu hu bô khì.
Lí khah sàn-hiong, m̄-bián hoân-ló koè-thâu. Kheh-tiàm khah e̍h, bîn- chhn̂g siⁿ ba̍t-sat sat-bó, m̄-chiâⁿchia̍h, m̄-chiâⁿ khùn; iáu-kú bîn-á-chài āu-ji̍t lí beh kàu chhù, tio̍h bóng thun-lún.
Khah siông lâng m̄ ài kóng, "Sí". Sī kóng tò-khì tńg-khì. Taⁿ beh tò-khì tó-lo̍h? Beh tńg-khì tó-uī?
Ū ê kóng beh kui im-kan, beh lo̍h tē- ge̍k, beh chhoē Giâm-kun. Im-kan sī o͘-àm choa̍t-he̍k ê só͘-chāi. Tē-ge̍k sī ná kaⁿ-lô, Giâm-kun ná chhin-chhiūⁿ koaⁿ-hú. Lán kap i sǹg-siàu kiaⁿ-liáu bē ti̍t. Lán kap i kè-kàu, ǹg-bāng i ē khoan- liōng lán, kiaⁿ-liáu lán bē iâⁿ.
Ū ê teh ǹg-bāng beh chhiáⁿ sai-kong lâi phoà tē-ge̍k, i beh phoà tē-ge̍k tuì Giâm-kun bē tit koè. Phì-lūn chhin- chhiūⁿ lâng koaiⁿ kaⁿ, lán kiò chi̍t ê sai- kong lâi phoà kaⁿ-lô, khoàⁿ ē khui bē? ún-tàng chhiúⁿ bē chhut lâi. Ū ê ǹg- bāng ēng kim-choá lâi bé i ê miā; kiám ē bé tit? Siat-sú lâng koaiⁿ kaⁿ í-keng ū choē, ēng chîⁿ lâi bé i ê miā phah-sǹg ē bé tit bē? Phah-sǹg ún-tàng bē bé tit. Giâm-kun beh thài ē mái-chiok--tit. Si̍t-chāi lóng m̄-bián kàu im-kan khah bé, kiaⁿ-liáu í-keng kàu hia bē tit thang bé chhut lâi. Siⁿ chi̍t-pái, sí chi̍t-pái nā- tiāⁿ. Ū khì lō͘ bô lâi lō͘. Sí-āu ê hok- khì sī kú-tn̂g, sí-āu ê kan-khó͘ ia̍h sī kú-tn̂g.
Taⁿ lâng lóng beh tńg-khì im-kan sī sím-mi̍h in-toaⁿ? Lán kám sī im-kan chhut-sì. Kóng beh tńg-khì koán-á-lāi, beh tńg-khì kéng-chhat-gê. Lán bô tuì hia lâi, thài tio̍h tuì hia khì? Lán sī thiⁿ siⁿ lán; thiⁿ sī lán tau, thian sī chó͘-ke. M̄-kú kiáⁿ nā put-hàu, á-sī hoān- tio̍h kok-hoat, i chiū m̄-káⁿ tò chhù. ia̍h lán put-hàu lán ê toā Lāu-pē, hoān thiⁿ-hoat ê choē, lán chiū m̄-káⁿ ǹg-bāng kàu thian-tông. Só͘-í kóng, Beh kui im-hú, beh àm--teh, sī ná chhin-chhiūⁿ ka-tī jīn-choē; sio̍k-gú kóng, "Gín-ná mi thô͘-tāu suî lâng jīn-hūn."
iáu-kú m̄-bián sit-chì. Lán ū choē, Siōng-tè ū in. I sī ho͘N3-seng ê Siōng-tè, put-jím kî-sim m̄-kam bia̍t-bô lán. Liân pháiⁿ lâng to ū sî siūⁿ ài beh chò hó-sū, chín-chè sàn-hiong lâng, hí-siá hoan-lo̍k, bo̍h kioh Siōng-tè koh khah ài kiâⁿ hó-sū. I moá-pak sī tō͘-liōng, moá-sim sī jîn-ài, só͘-í bô sioh i to̍k-siⁿ ê Kiáⁿ chhe i lâi sè-kan sio̍k lán choē- koà, khui lō͘ hō͘ lán ē hó tńg-lâi thian- tông. Ū-ê teh mn̄g, Thian-tông lí bat kiâⁿ kàu--bô? He iáu-boē. Bô tek-khak tio̍h kàu só͘-chāi chiah ē chai hit só͘-chāi ê kéng-hóng. Chhin-chhiūⁿ lán sui-jiân m̄-bat kàu Ji̍t-pún, iáu-kú nā kìⁿ-tio̍h Ji̍t-pún lâng, kap i kóng oē, thiaⁿ i ê siau-sit, sī ná chhin-chhiūⁿ lán pún-sin í-keng kàu Ji̍t-pún. Thian-kok ia̍h sī án-ni. Iâ-so͘ tuì hia lâi, pò lán chai thian-tông ê toā hok-khì kóng, "Goá Pē ê chhù ū chē-chē ê chhù-the̍h". Lán thiaⁿ-liáu kám tio̍h giâu-gî? Ū-ê kóng, Thiⁿ bô khám, bô lâu-thui thang peh tuì hia khì.
Iâ-so͘ chò lán ê lâu-thui. Ū Iâ-so͘ ū lō͘. I pún-sin kóng, Goá chiū-sī lō͘. Lán nā beh koè Tn̂g-soaⁿ lán siû, siû bē tit koè. Chē-chûn khò chûn-chú chiū ē kàu hia. Iâ-so͘ chhin-chhiūⁿ tō͘-chûn beh tō͘ lán koè thian-tông. Lán ná chhin-chhiūⁿ tiàm tī hái-bīn, beh tiâm-- lo̍h-khì. Iâ-so͘ ná chhin-chhiūⁿ kiù miā chûn sái oá lâi, lán tio̍h khîⁿ hit chiah chûn. Choē-ok sì-bīn kā lán im, sì-bīn kā lán kek. I chi̍t tiâu soh hiat lo̍h-khì hō͘ lán khi̍p. M̄-sī i m̄ kiù lán, sī lán m̄ hō͘ i kiù.
ài beh kàu thian-tông ún-tàng tio̍h khò Iâ-so͘. Lán ka-tī beh cháu chhut- choē-ok bô la̍t, ka-tī beh kiâⁿ hó bô- thang kiâⁿ kàu chīn-thâu.
Sī ná chhin-chhiūⁿ bah-tāu tiàm tī thô͘-kha teh noà. Tio̍h chhah chi̍t-ki tek lâi ín, i chiū ē soan chiūⁿ pêⁿ. Tio̍h án-ni lâi khò Iâ-so͘ chiū ē kàu thian-tông.
Sìn-khò Iâ-so͘ chiū m̄-bián kiaⁿ-sí. Tn̂g-hoè-siū ia̍h hó, iáu-siū ia̍h hó, chá- sí chá-hó. Ta̍k-ê kóng, Sí pháiⁿ tāi. Iâ-so͘ ê ha̍k-seng kóng, Sí hó tāi, sí pí oa̍h koh khah hó. "Sí--ah lí ê tek-sèng tī tó- lo̍h?" "Kám-siā Siōng-tè, i hō͘ lán tuì Chú Iâ-so͘ Ki-tok lâi tek-sèng".
Ū-sî Iâ-so͘ ê peh-sèⁿ, beh lîm-chiong ê sî-chūn, sim chiū hoaⁿ-hí kàu bô oē thang kóng. Bô kuí-nî chêng tī Tâi-lâm Hú-siâⁿ niáu-chhú chèng kài lī-hāi; chiàu lâng teh kóng, bān goā lâng sí. Lāi-tiong ū pài Siōng-tè ê lâng jiám tio̍h. Ū chi̍t ê i-seng khah siàu-liân; beh lîm-chiong ê sî kā bó͘-kiáⁿ kóng, "Taⁿ lín lóng m̄-bián thè goá hoân-ló, goá beh tò-khì thian-tông." I chiū tah chhiú-chiúⁿ koh kóng, "Goá beh thian- tông; Iâ-so͘ lâi, Iâ-so͘ lâi; goá beh tò- khì thian-tông".
Taⁿ tio̍h ki̍p-sî lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. Ū-ê the-sî kóng, Goá khah lāu, beh sī goá khah siàu-liân, goá chiū beh lâi thàn. Lāu-sio̍k--ah, iáu-boē bān! Lí ê hok-khì khah kīn. Taⁿ tio̍h lâi kiâⁿ thiⁿ-lō͘, tuì sí-lō͘ tio̍h m̄-thang khì. Ū-ê kóng, Goá khah siàu-liân, khah bān ē chò tit; thèng-hāu khah êng, thèng-hāu goá hit chân-sū pān chheng-chhó, thèng-hāu khah chē lâng lâi pài Siōng-tè goá chiū lâi pài. án-ni chhit iân-chhiân peh iân- chhiân, chin hong-hiám. Lí kám ē hō͘ lí ān--tit? Siōng-tè beh hō͘ lán phoà-pēⁿ kiám ē thang kóng, Goá bô êng thang phoà-pēⁿ; á-sī lán ê sèⁿ-miā i beh kā lán thó tńg-khì, kám ē hō͘ lán ān--tit khah bān? Tio̍h poah kang lâi thiaⁿ; pa̍t mi̍h sū lán tio̍h pàng chi̍t piⁿ lâi tit-tio̍h kiù. Sī koan-hē sí-āu kú-kú tn̂g-tn̂g ê tāi-chì. Chit-tia̍p sī lán ê sî? Bîn-á-chài lán m̄-chai.
Chá-chêng tī Eng-kok ê pak pêng ū toā chiah chûn sia̍p-lāu teh beh tiâm lo̍h-khì. Kiù-miā chûn-á oá lâi. Chûn-chú kóng, Goá beh the̍h goá ê gîn chiah lâi. Lâng khǹg i tio̍h m̄-thang. I khì bâ- lî the̍h; kàu tò tńg lâi í-keng siuⁿ bān. Toā chûn tiâm lo̍h khì; chûn-chú soà kek sí. āu-lâi i ê sin-si hō͘ lâng khioh tio̍h; khoàⁿ tī i ê gîn tē-á lāi chí-ū chi̍t kho͘ gîn nā-tiāⁿ. I beh kiù i chi̍t kho͘ gîn, soà phah m̄ kìⁿ i chi̍t tiâu sèⁿ miā.
Lâng beh chhiò i ê gōng ia̍h bē hiáu ka-tī chhiò. Tit-tio̍h chîⁿ-châi kàu moá thiⁿ-ē ia̍h phah m̄ kìⁿ lán chi̍t tiâu sîn-hûn ū sím-mi̍h lī-ek? Bô kóng uī-tio̍h sè-kan sió-khoá ê tāi-chì bóng iân-chhiân, bóng iân-chhiân.
Lán ê sèⁿ-miā chai kàu sím-mi̍h sî. Ū-sî chia̍h pn̄g, chia̍h bē àm. Ū-sî pêng-iú thiⁿ kng chá kap lán kau-poê, ê-hng sí.
Eng-kok ū chi̍t ê chun-kuì ê hū-jîn-lâng, tō-lí lóng chai-iáⁿ, put-kò͘ sim iáu- boē hâng-ho̍k tī Iâ-so͘. Tú-tio̍h i teh siūⁿ kóng, Taⁿ mê-nî goá tio̍h lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. I chiū the̍h pit choá lâi siá kóng, "Kàu mê-nî goá beh tit-tio̍h kiù." Siá liáu chiū koh siūⁿ kóng, "Mê-nî m̄-chai iáu ū sèⁿ-miā á-bô, káⁿ tio̍h m̄-thang chhiân kàu hiah kú", chiū koh chài siá kóng, "āu-goe̍h goá beh hō͘ Iâ-so͘ kiù". Hioh chi̍t--ê chiū koh siūⁿ kóng, "āu-goe̍h ê sū ia̍h sī oh-tit phah-sǹg; káⁿ tio̍h āu lé-pài khah ún-tàng", chiū chhiâⁿ chò kóng, "M̄-chai Siōng-tè beh hō͘ goá ū sèⁿ-miā kàu āu lé-pài á-bô"? Lō͘-boé chiū siá kóng, "Bîn-á-chài goá beh hoán-hoé lâi sìn-khò Kiù-chú".
Bîn-á chá-khí ū lâng lâi kiò i, kiò bô ìn; phah mn̂g, iû goân tiām-tiām; mn̂g sak-khui chiū khoàⁿ-kìⁿ hit ê hū-jîn lâng tó tī bîn-chhn̂g í-keng sí. I beh hāu kàu bîn-á-chài; m̄-kú bîn-á-chài í- keng siuⁿ bān. Gín-ná ia̍h tio̍h lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. Ū-sî lâng kóng, Gín-ná bē hiáu-tit. He bô tek-khak. Gín-ná chi̍t tiâu léng-hûn bē khah sè toā lâng ê. Gín-ná iû-goân ē thang lo̍h tē-ge̍k, chiūⁿ thian-tông. Chá-sî bó͘ sím-mi̍h kok ū chi̍t-ê thài-chú kap sian-seⁿ teh tha̍k chheh. I kā sian-seⁿ kóng, "Chit ê tō-lí lí tio̍h kà goá bat". Sian-seⁿ chiū ìn kóng, "iáu-boē; thèng-hāu lí khah toā-hàn goá chiū beh kà-sī lí". Gín-ná chiū ìn, "Sian-seⁿ goá chêng-ji̍t khì bōng-á- po͘ lâi niû hiah ê bōng; ū-ê pí goá koh khah té; só͘-í tio̍h kín-kín kà goá".
Taⁿ tāi-ke tio̍h thàn chit-sî lâi tit kiù. Iâ-so͘ kóng Thian-kok thang pí-phēng cha̍p ê chāi-sek-lú chhut-khì beh ngiâ-chih sin-kiáⁿ-sài (Che sī Iû-thài-kok ê hong-sio̍k. Chá-chêng Tiong-kok ê hong-sio̍k ia̍h sī án-ni). Cha-bó͘ gín-ná ê tiong-kan gō͘-ê sī gōng, gō͘-ê sī sek- ê, Sek-ê kia̍h teng, koh lēng-goā chhòng iû piān. Gōng-ê kia̍h teng ia̍h bô lēng-goā chhòng iû.
Sin-kiáⁿ-sài teh chhiân ê sî-chūn tāi- ke ka-choē teh khùn. Chóng-sī poàⁿ- mî ū siaⁿ kiò kóng, Sin-kiáⁿ-sài lâi--la̍h! Lín chhut-lâi chih--i. Chia ê chāi-sek- lú chiah lóng khí--lâi, chéng-tuì in ê teng. Gōng--ê kā sek-ê kóng, Chiong lín ê iû poah koá hō͘ goán, sī goán ê teng beh hoa khì lah. Nā-sī sek--ê ìn kóng, Kiaⁿ-liáu bô kàu-gia̍h hō͘ lín kap goán tāi-ke ēng; lín khah hó tio̍h khì ka-tī tah. In khì tah ê sî sin-kiáⁿ-sài kàu; ū piān--ê kap i saⁿ-kap ji̍p-khì hù sin-hun ê iân-sia̍h; mn̂g chiū koaiⁿ. Jiân-āu kî-û ê chāi-sek-lú iā kàu kóng, Chú--ah Chú--ah kā goán khui. Nā-sī i m̄ kóng, Goá si̍t-chāi kā lín kóng, Goá m̄-bat lín.
Taⁿ kin-ná-ji̍t sī tit-kiù ê ji̍t-chí. Siōng-tè hō͘ lán sìⁿ-miā iáu tī-teh, m̄-chai sím-mi̍h sî lán sià-choē ê mn̂g beh kā lán koaiⁿ.
(Muî Bo̍k-su kì)