oa̍h Tâi-tiong.
1914. 8, no. 353, pp. 1-3
Tâi-tiong ê só͘-chāi kéng-tì chin suí, hiān-sî Tâi-oân tē-it hó khoàⁿ ê kong-hn̂g sī tī chia, chhī-ku kái-chèng iā put-chí ū chhù-sū, lán ê kàu-hoē tī hia ti̍t-ti̍t teh heng-ōng.
Tâi-tiong ê Tông-hoē ū 3 ê chi-hoē, A-tà-bū, O͘-ji̍t-chng, Tāi-lí-khi̍t. Pún-tông 12 nî chêng hoē-iú ū 100 goā, taⁿ ke-thiⁿ 4 poē, ū 500 goā lâng, kî-û chi-hoē ê bô sǹg chāi-lāi.
Ū 7 chip-sū, 4 ê tiúⁿ-ló, tāi-ke chin oa̍h-tāng teh liāu-lí kàu-hoē. Chip-sū chīn-la̍t kó͘-bú iân-hāng, tiúⁿ-ló in-khîn sûn-sī hoē-iú, koh ū Ki Thoân-tō the chù-ì kàu-hoē ê sū-bū; chiong-lâi ê hó koé-chí si̍t-chāi bē thang chhek-to̍k.
Hoē-iú kap tng-chit ê lâng chhut-la̍t chio-ho͘ lâng lé-pài. Muí pái goe̍h kng siông-siông kuí-nā mê-hng tī Tâi-tiong chhī kap hū-kīn ê chng-thâu pò͘-tō. Hiaⁿ-tī kap tng-chit ê chiâⁿ-cha̍p lâng saⁿ-kap khì, lûn-liû kóng, iā kng hong-khîm khì toâⁿ, thang chio lâng lâi thiaⁿ. āu-lâi gîm-si, ián-soat, pun chin-lí toaⁿ hō͘ lâng.
Hoē-iú tiong ū lâng tī la̍k ji̍t kan, hiàn chi̍t-ji̍t khì sì-kè thoân hok-im; koh ū chí-moē kuí-nā lâng hiàn kang tī ta̍k chng-thâu kóng tō-lí; lēng-goā ū choan chhiáⁿ chi̍t-ê hiaⁿ-tī muí goe̍h 7 kho͘, teh pò͘-tō sûn hiaⁿ-tī.
O͘-ji̍t-chng bô thoân-tō tī hia, ū 40 goā lâng tī An-hioh-ji̍t teh lûn-liû khì hia chhoā lâng lé-pài. Chiah-ê lâng tio̍h ka-tī hiàn só͘-huì, ū-sî bē kiâⁿ, tio̍h chē hoé-chhia. In m̄-sī hó-gia̍h lâng, put-kò sī kam-goān khek-kí.
An-hioh-ji̍t teh lé-pài ê sî, in nā khoàⁿ tio̍h ū lâng ji̍p pài-tn̂g, chiū ka-tī cháu pa̍t uī, niū lâng-khah chē. Pa̍t-uī sui-jiân sī lāu kàu-hoē, khah chē bô chit hō khoán, lóng sī kek beh chē í-liâu thâu. Lâng teh chhoē bô uī thang chē, I pún-sin khó͘-khó͘ chhin-chhiūⁿ pu̍t tio̍h hō͘ lâng chhiáⁿ chiah ē soá uī.
Chin gâu chhut chîⁿ hō͘ kàu-hoē. A-tà-bū sī Tâi-tiong ê chi-hoē, lī Tâi-tiong 12 lí. Hia ū khí chi̍t keng pài-tn̂g, toā ǹg-bāng hit kak ê lâng ē lóng tit-tio̍h Ki-tok ê kng chiò. Kàu-goā ê lâng Lîm Hiàn-tông ū hiàn tē, ta̍t 500 kho͘, koh i ê chhin-lâng (iáu-boē sìn Chú) ū chhut 490 kho͘, Kàu-sū-hoē ū chān 300 kho͘, Tāi-lí-khi̍t hoē-iú chhut 300 kho͘, Tâi-tiong chhut iok ū 400 kho͘, Lí Bûn-chiân Sian-siⁿ toā chīn-la̍t tī chit chân sū, tuì pêng-iú kiû thó kuí-nā pah. Beh hō͘ chit keng lé-pài-tn̂g ê kang lóng oân-choân bêng-pe̍k, si̍t-chāi iáu khiàm chha-put-to 500 kho͘. Tâi-tiong hoē-iú thiaⁿ-tio̍h án-ni, chiū koh chhut-la̍t teh hiàn kim, beh tàu chān hō͘ i oân kang. Kū-nî in ū chhut 1100 kho͘ khah ke hō͘ kàu-hoē. Hoē-iú chē-chē sī cháu-thàn lâng, chiūⁿ bān-ê nn̄g saⁿ lâng nā-tiāⁿ.
Hoē-iú siat-hoat chèng keng-chio 12 kah, í-keng teh chhut-sek, nî-nî ē tiông chha-put-to 300 kho͘ chò kàu-hoē ê lō͘-ēng. Koh in chē-chē lâng liân-ha̍p khioh chîⁿ, muí goe̍h muí lâng chhut 3 kak, miâ hō-chò chek-ji̍p kim. La̍p chi̍t nî kú, hit lâng sí-khì, kàu-hoē chiū chhut 10 kho͘ hō͘ sí-lâng ê ke; la̍p 2 nî, 15; 3 nî, 20; 4 nî, 25 hō i. Liân-liân chhut 8 nî, chiū m̄-bián koh la̍p. Ū 100 goā lâng liân-ha̍p teh chek-chū chîⁿ, í-keng ū siu ji̍p kim 1000 goā. Hiah ê chîⁿ, ū-ê chioh lâng, ū-ê hūn gîn-hâng. Kàu boé só͘ thàn, sī kui kàu-hoē. Chiah ê teh chek-chū chîⁿ ê lâng, tiong-kan ū-ê chin sàn, nā tú-tio̍h pīⁿ-thiàⁿ, só͘-huì khiàm-khoeh, kàu-hoē chiū tuì chek-ji̍p kim the̍h lâi chān in. Siat-sú sí-khì, iû-goân chiàu i la̍p loā-kú ê lē, sǹg chîⁿ hō͘ i. án-ni khoàⁿ thang kóng chi̍p-sū chin gâu, hoē-iú ū sim thiàⁿ Chú.
Ta̍k ê An-hioh-ji̍t tāi-khài ū 225 ê ta-po͘ lâng, 164 ê hū-jîn-lâng teh chhut-chîⁿ tī kàu-hoē. In chêng sī ēng kia̍h chhiam-á ê hoat-tō͘, taⁿ m̄ sī án-ni, sī ēng tn̂g-tn̂g toā-toā sì-kak ê gîn-kuī, kuì tī piah-ni̍h. Siat chi̍t-keh chi̍t-keh, siá suî-lâng ê miâ kap hō, hō͘ ta̍k lâng thang lok chîⁿ. Nā bô chîⁿ ê lâng hē chi̍t-ê îⁿ-îⁿ ê iân-pâi tī gîn-kuī lāi, iân-pâi chù chi̍t-jī "Siúⁿ"--jī. Kàu ē-po͘ khui gîn-kuī sǹg ta̍k-keh ê chîⁿ, chiū chai hit ji̍t tāi-iok ū loā-chē toā lâng lâi lé-pài. Ū lok chîⁿ-ê, sī ū lâi; bô lok chîⁿ-ê, lok iân-pâi iā sī ū lâi. Pêng-kin chhé, ta̍k-ê An-hioh-ji̍t tī gîn-kuī lāi siu ū 5 kho͘ poàⁿ.
Kî-tó hoē iā thang o-ló. Pài-jī hū-jîn-lâng ê kî-tó hoē ū 20 goā lâng, tī chháu-tē ū án-ni sǹg-sī chē. Pài-saⁿ ê-hng hiaⁿ-tī ê kî-tó hoē in lûn-liû chò chú-lí, tī Lé-pài ji̍t Thoân-tō Sian-siⁿ chiū siá in ê miâ tī o͘-pâi hō͘ lâng chai. Ta̍k pái ū 50 goā lâng lâi hù, tāi-ke liân-liân saⁿ-soà kî-tó, chin jia̍t-thâu ê khoán. Pa̍t só͘-chāi pài-saⁿ ê kî-tó hoē bô án-ni, liân tng-chit ê lâng to m̄ ài lâi.
Lé-pài-ji̍t téng-po͘ 9 tiám lūn-tō-hoē, chi̍t-ê hiaⁿ-tī chò chú-lí, chhoā chèng lâng lé-pài. Bêng-pe̍k, tāi-ke sio-cheⁿ khí-lâi gī-lūn tō-lí, put-chí jia̍t. Tī O͘-ji̍t-chng ê hoē-iú bē-hiáu tha̍k Sèng-chheh, ē tha̍k sī, in iû-goân sī chi̍t lâng chò chú-lí, lûn-liû tha̍k si, tuì si lâi káng-lūn tō-lí.
Siāng hit-sî ū gín-ná ê Chú-ji̍t-o̍h, iā ū hū-jîn-lâng ê Chú-ji̍t-o̍h. Ū-ê teh o̍h jī-bó, ū-ê teh tha̍k si, ū-ê teh tha̍k Sèng-chheh, iā ū liām Chú-ji̍t Sîn-liông. Ki Tek-lūn Sian-siⁿ-niû kap kuí-nā ê chí-moē chhut-la̍t kà. Goá bô khì Tāi-lí-khi̍t, bô sím-mi̍h chai in ê hó siau-sit, chiah bô thang pò lín chai.
Tī 5 goe̍h 31 hō, téng-po͘ 10 tiám ê lé-pài Ki Sian-siⁿ kóng tō-lí, sī ēng I Ko-lîm-to 3:11 chò tê-ba̍k, hun 3 hāng. 1, Ki-tok sī chò kok-ka ê tē-ki. 2, Ki-tok sī chò ka-têng ê tē-ki. 3, Ki-tok sī chò kàu-hoē ê tē-ki. Ē-po͘ tiám-poàⁿ liām Chú-ji̍t Sîn-liông. Nn̄g tiám lé-pài, Ki Sian-siⁿ chò chú-lí, ēng I Sat-bó-ní tē-it chiuⁿ. Hap-ná ê sū chò tê-ba̍k, hun 2 hāng. 1, Hap-ná hoân-ló chiū kî-tó. 2, Hap-ná hoaⁿ-hí chiū kám-in. Téng-po͘ ū 400 goā lâng lâi lé-pài, ē-po͘ iā sī án-ni.
Chia teh piàⁿ-sàu pài-tn̂g, khiok bô chhiàⁿ ku-lí, m̄ kú bô chhin-chhiūⁿ ū só͘-chāi lóng sī hō͘ thoân-tō sian-siⁿ kap sian-siⁿ-niû teh chheng-sàu. Tâi-tiong sī hiaⁿ-tī teh piàⁿ-sàu, pâi í-liâu, choaⁿ tê hō͘ lâng chia̍h. Lé-pài-ji̍t chip-sū phâng in ê hoe-phûn lâi chng suí. Pa̍t só͘-chāi sui-bóng ū hoē-iú, ū jīm-chit ê lâng, iáu-kú pài-tn̂g pàng chin pháiⁿ khoàⁿ.
Bat khoàⁿ-kìⁿ hoē-iú teh thoa-chhia thàn-chia̍h, thàu-chá khí-lâi chiū tha̍k Sèng-chheh. Ū-ê tī kong-hn̂g teh chē, chi̍t-piⁿ teh khoàⁿ sin-bûn, chi̍t-piⁿ teh kà jī-bó. Ū-ê tī Lé-pài-ji̍t tú-tio̍h pa̍t ê hoē-iú, chiū bián-lē in tio̍h kià chîⁿ khì thian-tông. Sàng-chòng tāi-ke chin hia̍p-le̍k; sàn-hiong put-chí saⁿ hû-chhî; hán-tit oan-ke. In ê pài-tn̂g sui-sī chháu--ê, bô suí, iáu-kú hoē-iú chin suí. Chit hō hoē-iú lán Tâi-oân ū loā-chē?
Tâi-tiong kàu-hoē teh oa̍h-tāng, pí pa̍t-uī khah koh-iūⁿ. Ū só͘-chāi sī chi̍t nn̄g ê tng-chit ê lâng teh jia̍t-sim, hoē-iú bô. Hit nn̄g lâng teh jia̍t-sim, hoē-iú bô. Hit nn̄g lâng bô khì, hoē-iú chiū léng-tām. Chia tióng-chip kap hoē-iú lóng pîⁿ-pîⁿ jia̍t. Pa̍t kàu-hoē teh hoat-tián, khah-siông sī khò thoân-tō ê lâng. Chiàu goá ê gû-kiàn, nā ū pîn-toāⁿ thoân-kàu ê lâng tio̍h hō͘ i lâi toà chia; nā ū bô chīn-tiong ê chip-sū, m̄ chai pún-hūn ê tiúⁿ-ló, tio̍h chhiáⁿ in lâi chia gián-kiù; nā ū léng-sim ê hoē-iú, bô thiàⁿ thoân-tō ê lâng, tio̍h chio in poah kang lâi chia kap lán kau-poê. Toā ǹg-bāng lâm-pō͘ kî-û ê kàu-hoē m̄-thang su Tâi-tiong, ē toā chìn-pō͘, lâi kui êng-kng tī bān ông ê Ông.
(Ko Kim-seng kì.)
