Lūn Chú-ji̍t-o̍h
(Bān Bo̍k-su kì--ê).
1915. 2, no. 359, pp. 8-9
Kīn-lâi tāi-ke teh siūⁿ lán Tâi-oân só͘ siat ê Chú-ji̍t-o̍h bô kàu loā heng. Ū só͘-chāi khiok ū; m̄-kú chóng-kóng lán ê Chú-ji̍t-o̍h siat liáu, lâng bô kàu-gia̍h tì-ì, iā bô kàu-gia̍h chai-iáⁿ. Khah-chē uī ha̍k-seng khah chió, ha̍p-gia̍h tio̍h khah chē ê; sian-siⁿ iā bô sím-mi̍h iat-le̍k. Sian-siⁿ kap chú-lí-ê chē-chē khoàⁿ hiān-kim ê khoán bô sím-mi̍h kam-goān, chóng-sī m̄-chai tio̍h ēng sím-mi̍h hoat-tō͘ lâi ké-oāⁿ khah hó. Só͘-í goán siūⁿ ū sî beh chò lūn ìn tī Kàu-hoē-pò, lâi kóng-khí Chú-ji̍t-o̍h ê kang; chiong kok-kok bat ēng koè ū kong-hāu ê hoat-tō͘ kóng hō͘ lín chai.
Tāi-ke chai kīn-lâi kàu-io̍k ū toā chìn-pō͘. Chò sió-o̍h ê sian-siⁿ tio̍h ji̍p su-hoān Hak7-hāu, lâi o̍h kà ha̍k-seng ê hoat-tō͘. Nā bô te̍k-pia̍t ê pī-pān sī bē ēng--tit. Hô-hòng Chú-ji̍t-o̍h só͘ kà lâng ê sī tē-it iàu-kín, chiū-sī kà lâng bat Siōng-tè, hiah-ê sian-siⁿ kiám m̄-tio̍h it-hoat tit-tio̍h kà-sī? Sio̍k-gú kóng, Lâng chò sian-siⁿ sī tuì siⁿ-sêng, m̄-sī tuì kiông chò--ê. Chiū i-seng iā-sī án-ni; m̄-kú siⁿ-sêng ū i-seng ê phín-sèng, kiám m̄ tio̍h ēng sim khì káng-kiù? iū-koh tē-it gâu ê sian-siⁿ, sui-jiân ū iat-le̍k toā tì-sek, in m̄-káⁿ chū-chiok, ū-sî iā ài chhéng-kàu pa̍t-lâng khoàⁿ tio̍h ēng sím-mi̍h hoat-tō͘ khah-hó.
Hiān-kim bē tit thang siat chi̍t keng ha̍k-hāu lâi kà Chú-ji̍t-o̍h ê sian-siⁿ; ǹg-bāng Kàu-hoē-pò só͘ ìn ê lūn ū lō͘-ēng thang pang-chān sian-siⁿ khah chai-iáⁿ kà o̍h ê sū. Nā ū lâng ài mn̄g-khí Chú-ji̍t-o̍h ê tāi-chì, tio̍h siá phoe hō͘ Kàu-hoē-pò ê chú-pit, phoe goā siá "Chú-ji̍t-o̍h ê sū"; Goán chiū chiàu goán só͘-ē lâi ìn. Tē-it iàu-kín ê sī tio̍h kiû Siōng-tè hō͘ chia só͘ chò ê lūn ū toā lō͘-ēng, hō͘ lâng khah tì-ì Chú-ji̍t-o̍h ê kang, tì-kàu lán ê Chú-ji̍t-o̍h ē khah toā lī-ek Kàu-hoē, iā ē khah toā kui êng-kng hō͘ Siōng-tè.
Thâu chi̍t(chit)-hāng tio̍h siūⁿ Chú-ji̍t-o̍h ê toā iàu-kín. Chhin-chhiūⁿ kok-lāi só͘-siⁿ ê gín-ná nā chió koh lám, hit-ê kok bô loā-kú chiū ē soe-bî. Iû-goân án-ni Kàu-hoē ê Chú-ji̍t-o̍h nā chió koh lám, hit-ê kàu-hoē bē kú-tn̂g. Tī Ji̍t-pún bó͘ só͘-chāi chha-put-to 30 nî chêng ū chi̍t-ê kàu-hoē put-chí heng-ōng, hiaⁿ-tī chí-moē chám-jiân chē; chit-tia̍p soe-bî chhun bô kuí ê lāu lâng nā-tiāⁿ. Ché sī cháiⁿ-iūⁿ? sī in-uī bô siat Chú-ji̍t-o̍h; só͘-í bô hiah-ê siàu-liân ê thang pó͘ hiah-ê koè-sin ê khoeh. Kin-á-ji̍t ê Chú-ji̍t-o̍h sī bîn-á tsài ê Kàu-hoē. Kin-á-ji̍t bô Chú-ji̍t-o̍h, bîn-á-tsài bô Kàu-hoē.
Chóng-sī siat Chú-ji̍t-o̍h sī bô kàu-gia̍h, tio̍h siat kàu chin hó, hō͘ gín-ná chin ài lâi; nā sī pē-bó m̄-tsún i lâi, i chiū lia̍h-chò sī hoa̍t i ê khoán. Khoàⁿ lán kū-nî ê Jîn-sò͘-toaⁿ; (chiū-sī Lâm-pō͘ ê, Pak-pō͘ ê goán iáu-boē chai,) Siū sé-lé ê gín-ná kè-kiōng sī 4072 ê. Chiah-ê khah chē ha̍p-gia̍h tio̍h lâi Chú-ji̍t-o̍h; kiaⁿ-liáu ū ê bô, m̄ kú eng-kai tio̍h. Taⁿ khoàⁿ siū-sé-lé ê gín-ná kū-nî ê tiong-kan kuí-ê chiū-kīn Boán-chhan. Chí 43 ê. án-ni kiám m̄-sī kiàn-siàu? siáⁿ-sū bô ta̍k-nî chiap-la̍p 200 ê chiū-kīn Boán-chhan; káⁿ ū kuí-nā hāng ê iân-kò͘; chiông-tiong chi̍t-hāng tek-khak sī in-uī Chú-ji̍t-o̍h bô chīn i ê pún-hūn, lâi poê-iúⁿ gín-ná, hō͘ in toā-toā ǹg-bāng thang chiū-kīn Boán-chhan, lâi chīn hoē-iú ê pún-hūn. Lán kiám m̄ tio̍h chīn lán ê só͘ ē lâi i-tī lūn-khí siat Chú-ji̍t-o̍h ê bo̍k-tek.
Lán gī-lūn kà Chú-ji̍t-o̍h siōng-hó ê hoat-tō͘, m̄-thang saⁿ piān-pok lâi tàu su-iâⁿ, tio̍h tāi-ke saⁿ pang-chān. Chá Sù-tô͘ saⁿ-chiⁿ piān-lūn tī Thian-kok sím-mi̍h lâng chò toā, Iâ-so͘ kiò chi̍t-ê sè-hàn ê gín-ná hō͘ i khiā tī in tiong-kan, kā in kóng in nā bô pìⁿ-chò chhin-chhiūⁿ sè-hàn ê gín-ná in bē-tit-thang ji̍p Thian-kok. Kin-á-ji̍t Chú-ji̍t-o̍h ê sian-siⁿ nā piān-lūn in sím-mi̍h lâng khah gâu kà, Iâ-so͘ iû-goân hē gín-ná tī lán tiong-kan, hō͘ lán bô bē-kì-tit lán nā beh kà pa̍t-lâng, lán pún-sin tio̍h pìⁿ-chò chhin-chhiūⁿ gín-ná hō͘ Siōng-tè kà lán. Taⁿ lán tio̍h ēng chit-ê lâi siūⁿ, kàu āu-goe̍h beh gī-lūn Chú-ji̍t-o̍h ê bo̍k-tek.
