Lūn Chú-ji̍t-o̍h

(Bān Bo̍k-su kì--ê)

1915. 3, no. 360, pp. 9-10

  1. Chú-ji̍t-o̍h ê Bo̍k-tek.

  Chú-ji̍t-o̍h iàu-kín ê bo̍k-tek sī sím-mi̍h? Chit-ê eng-kai tio̍h tāi-seng bêng-pe̍k, jiân-āu chiah thang gī-lūn kà-o̍h ê hoat-tō͘. Lán chò sian-siⁿ sī chù-sîn tī sím-mi̍h? ǹg-bāng kà liáu ū sím-mi̍h sêng-chek? Ta̍k lé-pài chū-chi̍p ū chi̍t tiám cheng kú; nā tû-khì tha̍k Sèng-chheh, gîm-si, kî-tó, kî-si̍t chiah chhun ū poàⁿ tiám cheng kú thang kà nā-tiāⁿ, chi̍t-nî ê tiong-kan khioh chò-hoé tāi-khài ū chi̍t mê-ji̍t ê gia̍h, si̍t-chāi tiap-á kú nā-tiāⁿ. Kiám m̄-sī tio̍h chin iàu-kín thàn chit-ê té-té ê sî-kan, lâi lī-ek gín-ná, hō͘ i tit-tio̍h éng-oán ê hok-khì? Lūn chit-ê tāi-chì eng-kai tio̍h chin bêng-pe̍k, m̄-thang hô͘-hūn.

  Lán nā chhâ-khó Chú-ji̍t-o̍h ê lâi-le̍k, hiān-kim ū chha-put-to 25,0000 keng, ha̍k-seng ū 2500,0000, án-ni thang chai in-ê goân-pún sī chin sió-khoá. Tī Chú-āu 1780 ū Eng-kok chi̍t só͘-chāi (Glo͘cester) sin-bûn ê chú-pit khoàⁿ-kìⁿ hit só͘-chāi chò pín-chiam ê kang-tiâⁿ chhiàⁿ chē-chē gín-ná teh chò, i chiū lîn-bín in; in-uī hit-sî Eng-kok iáu-boē ū siat kong ê ha̍k-hāu, i chiū soè chi̍t-keng sè-sè ê chhù, chhiàⁿ sì ê hū-jîn-lâng, tī An-hioh-ji̍t kà in tha̍k-chheh siá-jī: bô tek-khak teh kà tō-lí.

  Chha-put-to hit-sî ū Bo̍k-su oē-su-lè Iok-hān, i chin chhut-la̍t hùn-heng kàu-hoē, chai bô loā-kú kok-ka beh siat kong-ha̍k-hāu, i chiū chiong chiah-ê Chú-ji̍t-o̍h chhiâu chò kàu-hoē ê lō͘-ēng, ēng Sèng-chheh chò kàu-hoē-su lâi kà ha̍k-seng. Tuì hit-tia̍p kàu-taⁿ kok-kok ê Chú-ji̍t-o̍h lóng thàn chit-ê iūⁿ, choan-choan kà tō-lí; kî-û ta̍k-hāng ê ha̍k-kho sī kong-ha̍k-hāu tio̍h kà. Kok-ka ê pún-hūn sī tio̍h kà ha̍k-seng tha̍k-chheh; Kàu-hoē ê pún-hūn sī tio̍h kà ha̍k-seng tha̍k-Sèng-chheh.

  Tī Tâi-oân ê Chú-ji̍t-o̍h ū lēng-goā chi̍t-hāng khah oh, in-uī ū nn̄g khoán ê Sèng-chheh, ū Hàn-bûn ê Sèng-chheh hō͘ bat-jī ê lâng thang tha̍k, iā ū Pe̍h-oē ê Sèng-chheh hō͘ m̄-bat-jī ê lâng thang tha̍k: lán tio̍h ēng tó-chi̍t-khoán? Pe̍h-oē-jī pí Hàn-bûn khah kín ē hiáu-tit, ché sī tiāⁿ-tio̍h, bô thang giâu-gî. Chiàu goá ê ì-sù, kà Hàn-jī m̄-sī Chú-ji̍t-o̍h sian-siⁿ ê pún-hūn; i só͘ iàu-kín sī beh kà Sèng-chheh, chiū ha̍k-seng teh o̍h tha̍k--i, sī ná kín ná hó. Só͘-í sian-siⁿ tio̍h kà Pe̍h-oē-jī khah hó. Ha̍k-seng lóng teh khì kong-ha̍k-hāu, tī-hia muí lé-pài tha̍k 30 tiám-cheng ê Hàn-bûn; An-hioh-ji̍t nā ke tha̍k poàⁿ-tiám-cheng kú, in ê ha̍k-būn bô sím-mi̍h cheng-chha. M̄-kú nā bē-hiáu-tit tha̍k Sèng-chheh in ê tō-lí chiū chha chin-chē; iā beh tha̍k Sèng-chheh sī tuì Pe̍h-oē-jī khah khoài.

  Tāi-khài thang kóng, Chú-ji̍t-o̍h ê bo̍k-tek chiū-sī khan-sêng ha̍k-seng chò Chú ê ha̍k-seng, i ê bo̍k-tek m̄-sī beh kà hàn-jī, iā m̄-sī beh kà pe̍h-oē-jī; iā thang kóng m̄-sī beh kà Sèng-chheh. I ê bo̍k-tek sī poê-iúⁿ gín-ná lêng-hûn ê oa̍h-miā, hō͘ in chīn-tiong lâi toè Iâ-so͘ Ki-tok. Kà Sèng-chheh iā sī chit-hō ê ì-sù. Kà Chú-ji̍t-o̍h ê keng-giām m̄-sī khoàⁿ gín-ná ē oa̍t-liām kuí chat ê Sèng-chheh, chiū-sī khoàⁿ Chú ê kà-sī ū cháiⁿ-iūⁿ kám-tōng in ji̍t-ji̍t só͘-kiâⁿ ê phín-hēng. Kà-o̍h chin-si̍t ê kong-hāu m̄-sī hō͘ ha̍k-seng bat Chú ê lâi-le̍k, chiū-sī hō͘ in sìn-khò Iâ-so͘ lâi tit-tio̍h kiù. Só͘-í ài chai Chú-ji̍t-o̍h ê heng-ōng kàu tó-uī, m̄-thang khoàⁿ ha̍k-seng chē chiū lia̍t chò heng-ōng, tio̍h khoàⁿ kî-tiong kuí-ê chiū-kīn Boán-chhan, chhut-la̍t chīn-tiong ho̍k-sāi Siōng-tè.

  Sian-siⁿ khah-chē put-kò sī péng Sèng-chheh, khoàⁿ hit lé-pài sī tio̍h tha̍k sím-mi̍h chām chiū kiò ha̍k-seng tha̍k, tha̍k liáu chiū chiong in ka-tī ê oē koh lâi kóng hit-chām só͘ kì-chài ê sū, m̄-kú in ê oē ū sî khah su Sèng-chheh ê oē iā khah oh bêng. Chi̍t lé-pài koè chi̍t lé-pài lóng sī án-ni; Sian-siⁿ sim-lāi bô tiāⁿ-tio̍h siūⁿ i só͘ teh chò sī uī-tio̍h sím-mi̍h kiat-kó. M̄-kú lán ê pún-hūn m̄-sī kan-ta tuì ha̍k-seng kóng hiah ê kò͘-sū. Lán iā tio̍h kà in, chiū-sī tio̍h hō͘ in chai. Lán nā tuì in kóng poàⁿ-tiám cheng kú, kóng liáu in lóng bô o̍h-tio̍h sím-mi̍h, án-ni sǹg sī lán bô iáⁿ kà in. M̄-nā tio̍h hō͘ in chai, iā kiâⁿ só͘ tit-tio̍h ê kà-sī. ài ū hó tio̍h kiâⁿ, iā m̄ kiâⁿ-ê chiū-sī i ê choē (Ngá-kok 4:17).

  iáu ū chi̍t hāng ê būn-tê, chiū-sī khoàⁿ lán beh kà sím-mi̍h. In-uī sî-kan sī iú-hān, tio̍h siūⁿ só͘ be̍k-sī tō-lí ê tiong-kan, tó-lo̍h chi̍t hāng khah iàu-kín. Kiám tio̍h kà Má-thó-sat-lia̍p ū kuí-hoè, á-sī Í-sek-lia̍t Iû-thài kok-ông ê miâ kap chhù-sū? Chiah ê khah bô iàu-kín; só͘ khah tuì-tiōng--ê chiū-sī Sèng-chheh só͘ kà sio̍k lêng-hûn kap siu-sin ê tō-lí. Koh Sèng-chheh só͘ kì--ê tio̍h kà loā-chē, iā chiàu sím-mi̍h chhù-sū? Chit hō sū oh-tit tiāⁿ-tio̍h. Lán kiám tek-khak chai só͘-kà ê tō-lí, gín-ná lóng ē hiáu-tit thiaⁿ á-bē? Lâng nā beh chhì-khoàⁿ ēng "Sîn"--jī ê ì-sù kóng-bêng hō͘ gín-ná ē bián-tit, chiū chai chit-ê tāi-chì ê kan-kè. Sian-siⁿ kīn-lâi ná chai-iáⁿ, ài beh kà gín-ná bat Sèng-chheh, lán m̄-nā tio̍h bat Sèng-chheh iā tio̍h bat gín-ná. Lán tio̍h bat gín-ná ê sèng; in-uī gín-ná siⁿ-chiâⁿ lóng ū sim-chì ì-siòng tī chong-kàu, lán tio̍h chò cháiⁿ-iūⁿ lâi poê-iúⁿ hō͘ i ē chiâⁿ. Sī gín-ná pún ū chit hō sim-sèng; nā m̄-sī án-ni lán bô hoat-tō͘ thang siⁿ hō͘ i; sui-jiân kà Sèng-chheh iā sī bô; lán put-kò tio̍h siat-hoat hō͘ i hoat-ta̍t.

  āu-lâi goán beh koh gī-lūn chit nn̄g hāng, chiū-sī lán tio̍h kà sím-mi̍h, iā tio̍h chiàu sím-mi̍h hoat-tō͘ lâi kà. Chit-tia̍p lán chò sian-siⁿ ê tio̍h ka-tī siūⁿ, Goá teh kà Chú-ji̍t-o̍h ū sím-mi̍h bo̍k-tek? iā tio̍h siūⁿ téng-bīn só͘ siá ê oē koh lâi phah-sǹg khoàⁿ tio̍h ké-oāⁿ só͘ teh ēng ê hoat-tō͘ á m̄-bián.

  āu-goe̍h só͘ beh gī-lūn ê tê-ba̍k chiū-sī, Tio̍h cháiⁿ-iūⁿ siat-hoat Chú-ji̍t-o̍h.