Chhiⁿ-mî lâng.
(Tân Tiâu-lo̍k kì--ê.)
1915. 4, no. 361, pp. 7-9
Tī Tāi-eng-kok ū hó pêng-iú gâu siat-hoat thé-thiap chhiⁿ-mî lâng; tsóng-sī i ê só͘ tsoè goá chit-tia̍p bô beh lūn-khí, in-uī m̄-bat kàu hia, iā pa̍t lâng bô siông-sè hō͘ goá tsai i ê siau-sit. Khah hó tio̍h chiong pún-sin só͘ keng-kè lâi thong-ti liat7-uī, khoàⁿ thang tsoè lō͘-ēng. Chêng-nî goá tī Tâi-lâm tit-tio̍h siò-khoá ha̍k-būn; āu-lâi koaⁿ-hú kah goá ji̍p Tang-kiaⁿ ê Bông-jîn-o̍h; sī tuì án-ni goá lio̍h-á tsai chit-hō ê sū-chêng.
Hiān-sî lán pún-kok ū kuí-nā keng ê bông-jîn-o̍h, nā-sī lâng ji̍p-khì toà, i ê tì-sek tek-khak oē chìn-pō͘, i ê só͘-tsoè khah ū èng-hāu; chhin-chhiūⁿ Sam-jū-keng teh kóng, "Gio̍k put tok, put sêng khì." Che chin-chiàⁿ ū-iáⁿ; ta̍k lâng tio̍h siū tun-tok; m̄-kú ba̍k-kng ê lâng nā tio̍h tun-tok, hô-hòng bông-jîn, in-uī chhiⁿ-mî ê in-toaⁿ, tio̍h siū kàu-iok sī koh-khah iàu-kín.
Lūn Tang-kiaⁿ ê chhiⁿ-mî lâng, saⁿ-tsa̍p-goā nî chêng, chi̍t ê So͘-kek-lân soan-tō ê i-seng kap nn̄g saⁿ ê tâng-phoāⁿ siat chi̍t keng su o̍h kiò-tsoè Hùn-bông-á-īⁿ, ì-sù sī ài é-káu lâng iā tio̍h siū kàu-io̍k. Khó-sioh hit keng o̍h bô kiâⁿ sím-mi̍h kú-tn̂g, in-uī só͘-huì bô kàu, iā goā-kok ê sian-siⁿ siông-siông oāⁿ-jīm.
Hit-tia̍p koaⁿ-hú chhâ-khó liáu chiū siat chi̍t keng kong ê Bông-á-ha̍k-hāu, soà chhiáⁿ tú-hó ê sian-siⁿ kap ha̍k-seng, tì-kàu in ê kang-tiâⁿ put-chí ū èng-hāu; tsóng-sī kuí-nā nî āu, teh liāu-lí ê lâng khoàⁿ bông-jîn kap á-jîn boē tit thang saⁿ-kap kàu-io̍k; só͘-í ū pín-kiû sī-toā tek-khak tio̍h pun-khui tsoè nn̄g pêng.
Tī bō͘-sut nî Bûn-pō͘-séng sím-si̍t hó-sè chiū tsún khí koh chi̍t keng tsoan-tsoan thang kàu-hùn bông-jîn, soà oāⁿ miâ tsoè Bông-ha̍k-hāu, iā ū chhiáⁿ chi̍t lâng tsoè Ha̍k-hāu-tiúⁿ miâ kiò Machida. Hiān-kim tiàm o̍h-ni̍h ê ha̍k-seng, lâm lú kiōng ū nn̄g-pah gō͘-tsa̍p lâng, kap jī-tsa̍p goā ê sian-siⁿ teh kà. Hông-hō͘ ū sûn o̍h kuí-nā pài, iā Hông-tè ū siúⁿ saⁿ-chheng kho͘ lâi pang-tsān.
Lūn hit keng o̍h kap siok-sià, tī lâu-ē ū hāu-sek gō͘ keng, hāu-tiúⁿ-sek, oa̍h-pán-sek, sū-bū-só͘, chheh-pâng, kap ióng-khì-tiûⁿ. Lâu-téng ū chi̍t keng kong-tn̂g oē-tit-thang tsū-chi̍p chheng-goā lâng, chin chheng-sóng. Hit tiong-ng ū Hông-tè kap Hông-hō͘ ê siōng. Lióng-pêng iā ū tiàu khí-thâu siat o̍h ê lâng ê siōng, hō͘ āu sè-tāi ê lâng thang kì-liām i. Kong-tn̂g ê thâu-chêng piⁿ-á ū ta̍k-hāng kî-gē ê kàu-sek; tsó-pêng, chiam-só͘ kap àn-mô͘-só͘; iū-pêng, im-ga̍k-só͘. Chiam-só͘-lāi ū khǹg kim kap gûn ê chiam-á, í-ki̍p àn-mô͘ ê ke-si lō͘-ēng, chiah hō͘ lâng ê sin-thé khah sóng-khoài.
o̍h-tn̂g goā-kháu ê thâu-chêng ū chi̍t phiàn khàng-toē tsoè ūn-tōng-po͘ ê lō͘-ēng, kap kuí-nā hāng thé-chhau ê khì-khū. ūn-tōng-po͘ ê chi̍t pêng ū nn̄g pâi chhù; chi̍t pâi sī lo̍h hō͘ thiⁿ ê thé-chhau-tiûⁿ, hit pâi sī siok-sià. Siok-sài ū hun tsoè gō͘-lia̍t; lâm-pêng ê chêng-lia̍t sī koán siok-sià ê khùn-pâng kap sū-bū-só͘; pak-pêng ê chêng-lia̍t sī tsoè chhiàⁿ-kang lâng ê khùn-pâng, pīⁿ-sek kap chheh-pâng. Lâm-pêng ê āu-lia̍t ū lú-seng ê khùn-pâng. Hiah-ê khùn-pâng ta̍k-ê oē khùn-tit peh lâng, iā muí-ê peh lâng tuì in tiong-kan, kéng chi̍t-ê tsoè in-ê sek-tiúⁿ. Lâm-seng kap lú-seng saⁿ-lia̍t khùn-pâng ê āu-bīn ū chia̍h-pn̄g-thiaⁿ, soé-bīn-tiâⁿ, e̍k-keng kap piān-só͘.
Lūn kà o̍h ê sî-kan, Phó͘-thong-kho sī tuì chi̍t tiám cheng ngó͘-āu kàu sì tiám; muí-tiám thêng tsa̍p hun kú; pài-la̍k, lé-pài-ji̍t kap tsoeh-kî lóng bô tāng-kang. Só͘ kà-ê sī chiàu ē-toé: Tho̍k-su, tsok-bûn, bu̍t-lí, hoà-ha̍k, sò͘-ha̍k, thian-bûn, tē-lí, le̍k-sú, thé-chhau, toâⁿ-khîm, chhiù-koa, siu-sin, chhâi(chhai)-hông, phok-bu̍t-ha̍k, chiah-ê.
Kî-gē-kho ê sî-kan sī tuì ngó͘-chêng káu tiám cheng kàu tsa̍p-jī tiám. o̍h chiam kap àn-mô͘ ê ha̍k-seng só͘ ha̍k-si̍p-ê chiū-sī:- Khai-phò-ha̍k, Ji̍t-pún àn-mô͘-su̍t, chiam-su̍t, Se-iûⁿ àn-mô͘-su̍t, chiam-tī-ha̍k, àn-mô͘-ha̍k, pēⁿ-lí-ha̍k, chín-toàn-ha̍k, oē-seng-ha̍k, tō-tek-lūn kap thé-chhau.
Su-hoān-kho ê sî-kan sī ngó͘-chêng tuì káu tiám kàu ngó͘-āu sì tiám cheng; pài-la̍k tha̍k chi̍t po͘ nā-tiāⁿ. Só͘ ha̍k-si̍p sī kàu-io̍k-ha̍k, sin-thé-ha̍k , bûn-hoat, káng-gú-hoat, toâⁿ-khîm, chhiùⁿ-koa, thé-chhau kap siu-ióng phín-hēng.
Kok hō ê sî-kan sui-jiân án-ni tiāⁿ-tio̍h, iáu-kú muí-ji̍t ngó͘-chêng tuì peh tiám sì-tsa̍p hun khí kàu káu tiám ê tiong-kan ta̍k lâng lóng tio̍h tsū-chi̍p tī Kong-tn̂g-ni̍h siū Hāu-tiúⁿ ê kàu-hùn.
Tiàm o̍h-lāi ê ha̍k-seng tio̍h siā-huì ta̍k ge̍h peh kak gûn; hé-si̍t la̍k-kho͘-jī; boé tsoá, chheh kap í-goā ê só͘-huì saⁿ kho͘; ha̍p-kiōng muí ge̍h tsa̍p kho͘ gûn. iū-koh beh ji̍p o̍h ê ha̍k-seng i-ê nî-hè tio̍h tuì tsa̍p-jī hè khí, kàu tsa̍p-peh hè uî-chí. Nā-sī tuì pa̍t-keng o̍h lâi ji̍p-ê, i-ê nî-hè bô hiah chim-chiok sǹg; put-kò sin-thé tio̍h siū chhì-giām, chiàu i-ê khuì-la̍t hō͘ i ji̍p tú-hó ê kho-ha̍k.
Tuì téng-bīn só͘ kì, khoàⁿ Pò ê lâng thang lio̍h-á tsai Tang-kiaⁿ Bông-jîn o̍h ê khoán. Goān lán pún-tó oē tit-tio̍h khuì-la̍t lâi o̍h i ê hó bô͘-iūⁿ; in-uī tī Eng-kok kap Ji̍t-pún kok ū ba̍k-chiu hoe ê sian-siⁿ hiān-sî teh tsoè Kàu-hoē ê toā lō͘-ēng.
KÒ-PE̍H. Kūn-lâi goán tī Sin-lâu ū siat ke-si thang ìn phòng-jī chheh, iā í-keng ū chhut nn̄g koàn ê ge̍h-pò, miâ kiò Tiám-jī Tsa̍p-sū, muí koàn 5 chiam. iū-koh ū pī-pān Ē-mn̂g kap Tâi-oân Pak-pō͘ kàu-hoē teh ēng ê ióng-sim-sîn-si, muí pún saⁿ-kak. Chit-sî teh ìn Chim-giân, muí pún iû-goân tio̍h saⁿ-kak. Nā ū lâng ài, i tio̍h siá phoe kau-tāi Tâi-lâm-chhī Sin-lâu, Lio̍k-seng-tông, So͘ Hái.
