Hok-khì
(Hô Hi-jîn kì).
(Chiap 10 goe̍h 2 bīn).
1915. 11, no. 368, pp. 3-4
iū-koh ū lâng teh kóng, "Ū kim-gûn tio̍h ū hok-khì." Siat-sú ū hong-siaⁿ lī chia bô loā-hn̄g ū kim-khòng, hia khì ku̍t chiū ū kim thang chhú, phah-sǹg lâng chin toā tīn tsáu kàu phín-phóng-háu beh khì ku̍t. Che sī uī-tio̍h lâng chhò-gō͘ siūⁿ, nā oē tit-tio̍h kim-gûn chiū m̄-bián hoân-ló kàu chi̍t-sì-lâng. Boē hiáu siūⁿ tē-it hoân-ló chiū-sī hó-gia̍h lâng. Hó-gia̍h lâng hoân-ló ke-lāi put-hô, kiáⁿ put-hàu, séng-lí sit-pāi, chhek lak-kè, ka-kī phoà-pīⁿ lóng boē i-tit, iū-koh tiāⁿ-tiāⁿ hoân-ló I ê chîⁿ bô kàu-gia̍h, chhin-chhiūⁿ sim put-chiok. Sui-jiân ke̍k hó-gia̍h, mā sī sî-siông hoân-ló bô chîⁿ. Í-keng thàn chi̍t chheng, beh tàu chi̍t bān. Chhin-chhiūⁿ án-ni put-ti-chiok kàu chi̍t-sì-lâng. Jú hó-gia̍h ê lâng jú tio̍h-bô, jú ǹg-bāng thàn koh khah tsoē. Ka-kī ê chîⁿ iā sī oh-tit the̍h, in-uī I m̄-kam khai, m̄-kam ēng, chhin-chhiūⁿ gûn-kuī lāi-bīn tún kàu moá, mā sī oh-tit khui.
Pêng-siông lâng ta̍uh-ta̍uh ài pìⁿ tsoè hó-gia̍h. I ê chhián-kiàn chhin-chhiūⁿ tiàm chíⁿ-toé khoàⁿ thiⁿ, iōng chi̍t-ê hoé-kńg khoàⁿ toā chiah pà. M̄ tsai-iáⁿ sêng-gú só͘ kóng, "Pîn-kiông tsū-tsāi, hù-kuì to-iu," chit kù chin thong. Pêng-siông lâng ài tit-tio̍h hó-gia̍h lâng ê tsâi, m̄-káⁿ tng hó-gia̍h lâng ê kan-khó͘. M̄ tsai-iáⁿ ū tsâi chiū tek-khak ū hoân-ló. M̄ ta̍t-tio̍h ka-kī tsoè pêng-siông lâng khah pêng-an. Tiong-kok ê kó͘-tián kóng, "Ū hiaⁿ-tī teh oe tāu-hū, kàu ē-po͘ tāu-hū boē-liáu chiū tsok-ga̍k oe hiân-á lâi hoaⁿ-hí. Keh-piah ū chi̍t ê hó-gia̍h lâng ji̍t-mî teh hoân-ló. I ê bó͘ tuì I kóng, "àn-choáⁿ-iūⁿ lí chin hó-gia̍h sî-siông teh hoân-ló, nā-sī in nn̄g-ê chhù-piⁿ oe tāu-hū ta̍k ē-po͘ tsok-ga̍k, hoaⁿ-hí kàu án-ni?" Hó-gia̍h lâng tuì I ê bó͘ kóng, "Lán the̍h chi̍t chheng gûn lâi chioh in, bô sǹg lī-sek, khoàⁿ in oē hoân-ló á boē." Sū-put-ti oe tāu-hū ê hiaⁿ-tī m̄-siu, tuì I kóng, "Lí beh hāi goán tāu-hū bián oe mah?"
Kim-gûn m̄-sī siōng-téng ê hok-khì, sī hā-téng ê hok-khì. Che sī siáu-jîn só͘ tuì-tiōng ê hok-khì. Khóng-tsú bat kóng kun-tsú tuì-tiōng tō-lí, bô tuì-tiōng lim-chia̍h. Siáu-jîn só͘ tuì-tiōng sī ài chia̍h, ài chhēng, ài thit-thô, ài hō͘ lâng o-ló, ba̍k-chiu chin toā-luí siòng I ê kim-gûn chin toā tui. Hoâ Bûn-hián lâi khoa-kháu ka-kī ê hó-gia̍h, kóng, "Goá chi̍t-ê lâng chin pù!" I ê hok-khì bô khah-iâⁿ hiah ê cheng-siⁿ. In nā kìⁿ-tio̍h chi̍t hāng pá chiū hó. Chia̍h pá, khùn pá, kan-ta chit nn̄g hāng nā-tiāⁿ, m̄ bián pa̍t-hāng ê khoài-lo̍k; ji̍t kè ji̍t lóng sī án-ni, kàu sí chiah soah.
Liông Huī-ông kiâⁿ-iû tī hn̂g-tiong. I ê hn̂g chin suí, ū hoe kap chhiū-ba̍k, iā ū chhī lo̍k, chhī ho̍h. Ông tú-tio̍h Bēng-tsú chiū mn̄g i, "Gâu ê hông-tè thang hoaⁿ-hí tī chiah-ê sè-kan ê hó-mi̍h á m̄-thang? " Bēng-tsú chiū ìn kóng, "Hó ê hông-tè thang; nā m̄-hó, sui-jiân ū hiah ê mi̍h, mā sī bô hoaⁿ-hí." Bēng-tsú chiū ín-khí Bûn Ông khí lêng-tâi, kiò peh-sìⁿ lâi kā i tsō. Peh-sìⁿ tsoè chi̍t-ē oá--lâi, chin koan-sim, kut-la̍t lâi khí, chiū bián loā-kú oân-kang. Bûn Ông ài tsó͘-tòng peh-sìⁿ m̄-thang piàⁿ kàu án-ni, nā-sī peh-sìⁿ it-hoat chhut-la̍t kā i tsō. Tsáiⁿ-iūⁿ peh-sìⁿ án-ni ê koan-sim? In-uī Bûn Ông tuì-tiōng jîn-gī, chin thiàⁿ peh-sìⁿ, ū hit ê ài kok ê sim tī-teh. I bô tuì-tiōng tsâi-lī kim-gûn. Iâ-so͘ tuì I ê ha̍k-seng kóng, "Tio̍h kiû Siōng-tè ê kok kap gī tsoè tāi-seng, chiū sè-kan ê hè-mi̍h he̍k-sī tsoē-chió, Siōng-tè tek-khak thoè lí phah-sǹg."
iáu-kú ū chi̍t téng-hō ê lâng kóng, Ū thé-biān hó miâ-siaⁿ chiah ū hok-khì. Goá oē kì-tit tsa̍p nî chêng toà tī Eńg-chhun-chiu, ha̍k-tâi tuì Hok-chiu lâi khó-kàu, chiū hiah-ê tông-seng lō͘--ni̍h khì tán-chih. Ta̍k-ê teh ǹg-bāng oē chìn-o̍h, pa̍t ji̍t khoàⁿ oē tiòng-kú, tiòng chìn-sū, ài tit-tio̍h chit-hō ê kong-bêng tsoè thé-biān. Kî-tiong iā ū-ê chin lāu, chhuì-chhiu pe̍h-pe̍h. Sui-jiân iáu-boē chìn-o̍h, iû-goân bô sit-bāng, sim-lāi teh siūⁿ nā oē tit-thang chìn-o̍h chiū oē pêng-an kè-sì. Chhin-chhiūⁿ Sòng-tiâu, Niû Hō 82 hè tiòng chiōng-goân. Sè-kan ê lâng lóng sī án-ni liâu-bāng thé-biān hó miâ-siaⁿ. Chin tsoē lâng kóng, "Lí nā hō͘ goá tsoè kàu hông-tè, goá hok-khì kàu." M̄ tsai-iáⁿ hông-tè teng-ke̍k ê ji̍t-chí chiū-sī hoân-ló ê khí-thâu. Eng-kok sio̍k-gú teh kóng. "Hông-tè ê bō tì chiūⁿ thâu-khak, sim-koaⁿ chiū tn̂g-tn̂g peh-pak."
Bat chi̍t pái tuì chi̍t tiâu-lō͘ lâi keng-kè. Lō͘-piⁿ ū chi̍t tè chio̍h chin koân, téng-bīn ui̍h chi̍t-tiâu hûn, tio̍h tsám-jiân khah toā-hàn chiah bong oē tio̍h. Hia ê lâng iâu-giân nā ū sím-mi̍h lâng tuì hia keng-kè, ēng chhiú bong kàu oē tio̍h, chiū pa̍t ji̍t oē tsoè-tit hông-tè. Goá chi̍t ê lâng khah lò, chiū nì kha-bé chhut-la̍t bong khoàⁿ oē tio̍h á boē. Kó-jiân chin-chiàⁿ oē tio̍h, m̄-kú kàu-taⁿ iáu-bē tsoè hông-tè. Nā beh hō͘ goá tsoè hông-tè, goá mā bô ài. Siat-sú oē tit-tio̍h hiah-ni̍h toā ê thé-biān, chiū tio̍h kap pêng-an hok-khì saⁿ-sî, ji̍p hoân-ló ê kéng-lāi.
Taⁿ hok-khì beh tuì toh-lo̍h khì chhē? Ū-ê kóng tuì poa̍h-kiáu, ū-ê kóng tuì chia̍h a-phiàn, chia̍h-chiú; ū-ê kóng tio̍h pài sîn-bêng chiah oē tit-tio̍h; koh ū lâng siūⁿ kóng, tio̍h lia̍p-chek kim-gûn. Chhin-chhiūⁿ án-ni chi̍t lâng chi̍t-iūⁿ ê sim. Ū-ê kóng tuì tang, ū-ê kóng tuì sai. Tsá-sî ū chi̍t-ê hông-tè miâ kiò Só͘-lô-bûn. I kiû sè-kan ê hok-khì, ta̍k tiâu lō͘ lóng ū bat kiâⁿ-tio̍h. I bat khí toā chhù chhia-hoa iàn-lo̍k. I iā sī chin phok-ha̍k. I-ê kim-gûn mā ū chek-tsū chin toā tui. Chit-ê hông-tè ū sè-kan ê hè-mi̍h kàu hiah-ni̍h tsoē, ū tit-tio̍h hok-khì á bô? Keng-kè liáu, i ka-kī thó͘-khuì kóng, "Bān-hāng tāi-chì sī khang-hu koh khang-hu."
àn-tsáiⁿ-iūⁿ lâng kiû-thó hok-khì, nā-sī tit bô tio̍h--ê chin tsoē? Sī in-uī i kiû m̄-tio̍h só͘-chāi. Ta̍k-ê sī tuì-ē bīn teh chhē. Hok-khì tsāi tī téng-bīn, tuì-thiⁿ lo̍h--lâi, put-tsāi tī toē-bīn-chiūⁿ. "Thian sù pêng-an hok," sī chin-si̍t bô ké.
Thian m̄-kú sī bông-bông biáu-biáu ê oē. Thian sī sím-mi̍h? M̄-tsai sī thiⁿ á-sī tē, khì á sī sèng, sī mi̍h á sī kuí-sîn? Khah tsoē lâng kóng Thian, pèng m̄-tsai Thian sī sím-mi̍h? Thian sī chin-sîn Siōng-tè. Thian sī Thiⁿ-téng ê toā lāu-pē. I sī chhòng-tsō thiⁿ, tē, hái kap lâng. I sī bān peh-sèⁿ ê Thiⁿ-pē, bān ông ê ông, bô khí-thâu bô soah-bé; chiâu-tsn̂g oē, chiâu-tsn̂g tì-sek, chiâu-tsn̂g hó; ke̍k tsun-kuì bô pí, thiⁿ-tē bān-hāng mi̍h ê Tsú, chhin-chhiūⁿ kok ū jîn-kun, ke-lāi ū sī-toā, seng-khu ū thâu-khak, hāu-siⁿ ū lāu-pē, chhiū ū chhiū-thâu.
án-ni thang tsai, lán ài hok-khì tio̍h tuì Thiⁿ-téng ê toā lāu-pē kiû, chhin-chhiūⁿ kiáⁿ tio̍h tuì lāu-pē kiû chi̍t-iūⁿ. M̄-kú lán beh àn-tsáiⁿ-iūⁿ peh kàu thiⁿ-téng, tuì Thiⁿ-pē kiû? Thiⁿ bô khám, hō͘ lán thang peh tuì hia khì. Koh lán kiám m̄-sī tek-tsoē Thiⁿ-téng ê pē ê pháiⁿ-kiáⁿ? Sèng-hiân kóng, "He̍k choē ū thian bû só͘ tó iá," ì-sù chiū-sī lán chiah ê lâng tek-choē thiⁿ-téng ê sîn, chiū bô tè tâu-hē. Chit kù sī si̍t-tsāi. Lán tāi-ke lóng ū tsoē. Bô tit-tio̍h Thiⁿ-pē tāi-seng kā lán sià-tsoē, chiū lóng bô lō͘ thang tuì I tit-tio̍h hok-khì. Kai-tsài Thiⁿ-pē chhe Iâ-so͘ tam-tng lán ê sí-tsoē. I thoè lán sí, hō͘ lán nā sìn-khò i, m̄-bián sí bô, kiáⁿ m̄-bián hō͘ Thiⁿ-pē kū-tsoa̍t. Chhin-chhiūⁿ án-ni hō͘ Thiⁿ-pē koh-tsài jīn lán tsoè I ê kiáⁿ, che sī it-téng ê hok-khì, sè-kan bô hok-khì thang kap i oē pí-tit.
