Tâi-pak Ki-tok Kàu-hoē ê Le̍k-sú.
(Gô͘ Ui-liâm siá).
1916. 7, no. 376, pp. 6-9
Tsú liáu-āu 1871 nî 6 goe̍h 14 ji̍t Ka-ná-tāi Tiúⁿ-ló Kàu-hoē ê Tsóng-hoē sūn Tsú Iâ-so͘ ê bēng-lēng, ū gí-tiāⁿ tio̍h phài Kàu-su Kai Joē-lí khì goā-pang thoân Iâ-so͘ ê tō-lí tī m̄ bat thiaⁿ tō-lí ê lâng ê tiong-kan. ū tēng-kui phài i khì Tiong-kok; put-kò m̄ káⁿ kóng tó chi̍t séng.
Hit nî 10 ge̍h 19 ji̍t Kai Bo̍k-su ū lī-khui tsó͘-ke, m̄ tsai beh khì Tiong-kok ê sím-mi̍h só͘-tsāi; to̍k-to̍k ū kiû Sèng-sîn tio̍h thoè i siat-hoat, ji̍t-ji̍t kā i chhoā lō͘.
Tâng nî 12 ge̍h bé i ū kàu Tâi-lâm ê Táⁿ-káu beh chhē Lí Bo̍k-su. Tī Tâi-lâm Eng-kiat-lī Tiúⁿ-ló kàu-hoē ê soan-kàu-su ū khah tsá lâi siat-kàu, chiū-sī Tsú liáu-āu 1865 nî Má I-seng ū kàu Tâi-lâm pò-iông Ki-tok ê tō-lí. Koh bô loā-kú Lí Bo̍k-su ū lâi tàu pang-tsān. Kai Bo̍k-su kàu Tâi-lâm hit nî Tek I-seng, Kam Bo̍k-su iû-goân í-keng tī-teh. Chiah ê soan-kàu-su chin hoaⁿ-hí chiap-la̍p Kai Bo̍k-su.
1872 nî 3 ge̍h 7 ji̍t Kai Bo̍k-su tī An-pêng ū koh tah tsûn beh lâi Tâi-pak. Lí Bo̍k-su, Tek I-seng ū kap i tsoè tui beh sàng i kàu Tām-suí.
1872 nî 3 ge̍h 9 ji̍t in ū ji̍p Tām-suí káng. In-uī hit ji̍t sī pài-la̍k, in ū hioh-khùn kàu pài-it, chiū saⁿ ê lâng ū tsoè tīn kiâⁿ lō͘ beh khì sûn Lí-hî-thâm, Toā-siā kap Po͘-siā ê kàu-hoē. Sûn kàu-hoē liáu-āu in tī Toā-siā sio-sî; Lí Bo̍k-su chham Tek I-seng ū tńg-khì Tâi-lâm; Kai Bo̍k-su ū tńg-lâi Tām-suí. āu-lâi Kai Bo̍k-su ū o̍h Tâi-oân lâng ê khiuⁿ-kháu, iā chiàu i ê khuì-la̍t sūn ki-hoē ēng Ki-tok ê tō-lí kà-sī lâng.
1873 nî 2 ge̍h 9 ji̍t Kai Bo̍k-su tī Tām-suí thâu chi̍t pái kiâⁿ soé-lé. Hit ji̍t gō͘ ê siàu-liân lâng ū niá soé-lé, chiū-sī Giâm Chheng-hoâ, 22 hè, Ông Tiong-suí, 24 hè, Lîm Gia̍t, 26 hè, Lîm Poe, 42 hè, kap Gô͘ Khoan-jū 31 hè. Tiong-kan sì ê lâng í-keng pia̍t-sè, chi̍t-ê iáu oa̍h tī-teh, chiū-sī Gô͘ Khoan-jū. Sì-tsa̍p goā nî ê kú i ū jia̍t-sim thoân Ki-tok ê tō-lí; 1915 nî ū kò-ló, iáu-kú ū siông-siông sūn ki-hoē khì thoân Ki-tok ê tō-lí.
Tuì siat-kàu liáu-āu chiâⁿ tsa̍p nî ê kú tī Tâi-pak kàu hoē ê tiong-kan bô ki-hoē thang khí chhù tsoè Sîn-ha̍k ê o̍h-tn̂g. M̄-kú nî-nî Sîn-ha̍k ê ha̍k-seng ū ná ke-thiⁿ. In ū siông-siông kap in ê sian-siⁿ Kai Bo̍k-su tsoè tīn chhut-goā, sì-koè thoân-pò hok-im chin-lí, soà tī lō͘-tiong, tī lō͘-piⁿ, kiám-chhái tī pài-tn̂g-ni̍h, á-sī tī kheh-koán-ni̍h ū chhē ki-hoē gián-kiù Sèng-keng ê tō-lí kap pa̍t khoán ê ha̍k-būn. Khah siông in ji̍t-sî tha̍k-chheh mî-sî thoân tō-lí.
1882 nî Kai Bo̍k-su ū kiàn-tiok Tām-suí Sîn-ha̍k-tn̂g. Kiàn-tiok ê kim sī Kai Bo̍k-su pún só͘-tsāi ê pêng-iú hoaⁿ-hí toê lâi hiàn. In hit koāiⁿ ê miâ kiò Oxford, só͘-í só͘ kiàn-tiok ê o̍h-tn̂g ê miâ hō kiò Oxford College lâi kì-liām.
1883 nî ū kiàn-tiok Lú-ha̍k-tn̂g. Tuì hit-tia̍p sǹg khí Tâi-pak sìn Tsú ê siàu-liân lâng khah ū tit-tio̍h ki-hoē thang tha̍k-chheh. 1880 nî ū chi̍t ê Ka-ná-tāi kèng-khiân ê hū-jîn-lâng ū hiàn kim ài tī Tām-suí khí chi̍t keng i-koán lâi kì-liām i ê tiōng-hu ê miâ. Só͘-í hit nî tī Tām-suí ū khí Ki-tok kàu-hoē ê i-koán, miâ kiò MacKay Hospital. Hit keng i-koán iáu-bē khí, khiok í-keng ū siat-hoat i-pīⁿ, m̄-kú bô hiah lī-piān. Tuì khí-thâu Ngó͘-hâng ê i-seng chin kam-goān pang-tsān. Koh-tsài 1875 nî Hoâ I-seng ū kàu Tām-suí beh i-pīⁿ, thoân Ki-tok ê tō-lí. Khó-sioh in-uī i ê bó͘ sí ê iân-kò͘, chiū 1877 nî i ū tńg-khì tsó͘-ke bô koh lâi.
1884 nî kap 1885 nî Hoat-lân-se ū lâi phah Tâi-oân. Hí nn̄g nî ê tiong-kan Tâi-pak ê kàu-hoē ū tú-tio̍h khún-tio̍k iáu-kú kian-kò͘. Hit sî Kai Bo̍k-su phoà-pīⁿ put-chí siong-tiōng. Kàu tām-po̍h khah hó ê sî, i ū sūn i-seng ê bēng-lēng tah tsûn khì Hiong-káng, ì-sù sī beh suî-sî koh tńg-lâi. Tsóng-sī i tah ê tsûn iáu-bē kàu Hiong-káng, Hoat-lân-se ê chiàn-tsûn ū kìm káng, tì-kàu poàⁿ nî kú Kai Bo̍k-su hoē koh tńg-lâi. Hit-tia̍p Tâi-oân ê kàu-hoē bô bo̍k-su thang tī-lí. án-ni-siⁿ Kai Bo̍k-su tńg-lâi chiah siūⁿ iàu-kín tio̍h siat pún-toē bo̍k-su tàu liāu-lí kàu-hoē. Tuì Thoân-tō-su ê tiong-kan chèng lâng ū kéng Giâm Chheng-hoâ, Tân Eng-hui lâi tsoè bo̍k-su. 1885 nî 5 ge̍h 17 ji̍t Kai Bo̍k-su ū kā in hoāⁿ chhiú siat-li̍p nn̄g ê lâng tsoè bo̍k-su, 1898 nî 8 ge̍h 8 ji̍t Tân Eng-hui pia̍t-sè. 1909 nî 6 ge̍h 2 ji̍t Giâm Chheng-hoâ pia̍t-sè. 1904 nî 10 ge̍h 4 ji̍t Gô͘ Bo̍k-su, Giâm Bo̍k-su, chham Tâi-pak Ki-tok kàu-hoē ê tāi-gī tiúⁿ-ló tī Tām-suí Sîn-ha̍k-hāu tsū-chi̍p tâng-sim kèng-uì Siōng-tè, soà siat-li̍p Tâi-pak Tiúⁿ-ló kàu-hoē ê Tiong-hoē. Tuì hit ji̍t sǹg khí, Tâi-oân ê Ki-tok kàu-hoē ēng tiāⁿ-tio̍h ê hoat-tō͘ ū tàu liāu-lí in ê kàu-hoē ê tāi-chì.
1912 nî 10 ge̍h 24 ji̍t Tâi-lâm kàu-hoē ê Tiong-hoē kap Tâi-pak kàu-hoē ê Tiong-hoē tī Chiong-hoà lé-pài-tn̂g tsū-chi̍p, liân-ha̍p siat-li̍p Tâi-oân Ki-tok Tiúⁿ-ló kàu-hoē ê Tāi-hoē, ǹg-bāng thong Tâi-oân ê kàu-hoē ha̍p tsoè chi̍t thé, chiah oē siat-hoat lâi lī-ek tī thong Tâi-oân ê kàu-hoē.
Tâi-pak kàu-hoē ê Tiong-hoē í-keng siat tiāⁿ-tio̍h, chiū suî-sî bō͘-chi̍p siat-li̍p Tâi-oân Thoân-tō-su ê tiong-kan kuí-nā lâng tsoè bo̍k-su.
1906 nî 4 ge̍h 3 ji̍t, tī Báng-kah lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Tân Chheng-gī tsoè Báng-kah kàu-hoē ê bo̍k-su.
1906 nî 4 ge̍h 17 ji̍t, tī Sin-tiàm lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Siau An-ki tsoè Sin-tiàm kàu-hoē ê bo̍k-su. I ū toà hia kàu 1914 nî 3 ge̍h chiū poaⁿ-lâi Tām-suí tsoè Tiong-ha̍k-hāu Hàn-bûn ê sian-siⁿ.
1907 nî 4 ge̍h 5 ji̍t, tī Tām-suí lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Keh Hi-sìn tsoè Gî-lân thiaⁿ lāi ê kàu-hoē ê soan-kàu-su. Hiān-chhú-sî i sī Toā-tiū-tiâⁿ kàu-hoē ê bo̍k-su.
1907 nî 4 ge̍h 16 ji̍t, tī Toā-tiū-tiâⁿ lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Lí Jîm-suí tsoè Toā-tiū-tiâⁿ kàu-hoē ê bo̍k-su. 1914 nî 3 ge̍h 9 ji̍t i ū pia̍t-sè.
1907 nî 4 ge̍h 30 ji̍t, tī Sin-tek lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Keh Chhun-bo̍k tsoè Sin-tek kàu-hoē ê bo̍k-su. 1908 nî chiaⁿ ge̍h 23 ji̍t i ū pia̍t-sè.
1914 nî 4 ge̍h 5 ji̍t, tī Saⁿ-kak-po͘ lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat Koa An-lo̍k tsoè Saⁿ-kak-po͘ kàu-hoē ê bo̍k-su.
1914 nî 4 ge̍h 21 ji̍t, tī Sin-tiàm lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, li̍p Keh Tsuí lêng tsoè Sin-tiàm kàu-hoē ê bo̍k-su.
1914 nî 4 ge̍h 28 ji̍t, tī Tsuí-tńg-kha lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Ia̍p Kim-bo̍k tsoè Tsuí-tńg-kha kàu-hoē ê bo̍k-su.
1914 nî 5 ge̍h 5 ji̍t, tī Saⁿ-kak-éng lé-pài-tn̂g Tiong-hoē tsū-chi̍p, siat-li̍p Tân Chheng-hô tsoè Saⁿ-kak-éng kàu-hoē ê bo̍k-su.
Hiān-chhú-sî bo̍k-su í-goā ū 31 tsut-gia̍p ê thoân-tō-su teh pò-iông Iâ-so͘ ê tō-lí. Lēng-goā ū bē tsut-gia̍p ê thoân-tō-su 10 lâng teh toà tī pài-tn̂g pò-iông tō-lí.
1914 nî 4 ge̍h, Tām-suí Tiong-ha̍k-hāu ū khai hāu. Hiān-sî ê ha̍k-tiûⁿ tī Tām-suí kū ê Sîn-ha̍k-hāu. M̄-kú nā beh chìn-pō͘, nî-nî ke-thiⁿ ha̍k-seng chiū tio̍h khah toā keng. Tāi-ke ê sim lóng sī teh ǹg-bāng chiong-lâi oē tit-tio̍h kim thang kiàn-tio̍k sin ê ha̍k-hāu-tiûⁿ.
1915 nî Lú-sū-hoē ū kiàn-tio̍k sin ê Lú-ha̍k-hāu. Kàu 1916 nî sì ge̍h bé khí hó. án-ni-siⁿ kin-nî 5 ge̍h 1 ji̍t ha̍k-seng koh-tsài lâi ji̍p sin ê ha̍k-hāu tha̍k-chheh. Tâng-nî 6 ge̍h 1 ji̍t ha̍k-hāu lo̍k-sêng. Hit ji̍t Bîn-chèng-tiúⁿ koaⁿ Kok-hā, chham put-chí tsoē ê toā-koaⁿ ū lâi hù khai-hāu. Tâi-lâm ê Soan-kàu-su Kam uî-lîm tī Tâi-lâm 46 nî ê kú pò-iông Ki-tok ê tō-lí, ia̍h sī ū lâi hù lo̍k-sêng-sek.
Tī Tâi-pak tuì khí-thâu Se-kok ê soan-kàu-su khah chió, Kai Bo̍k-su tī Tâi-pak 30 nî ê kú. Hí 30 nî ê tiong-kan Se-kok soan-kàu-su tâng-sî tī-teh tē it tsoē chiū-sī nn̄g-ê nā-tiāⁿ.
Se-kok Soan-kàu-su, Ko͘-niû ê miâ pâi-lia̍t tī ē-toé:-
Bo̍k-su Kai Joē-lí kàu Tâi-pak ê ji̍t chiū-sī 1872 nî 3 ge̍h 9 ji̍t. I pia̍t-sè ê ji̍t sī 1901 nî 6 ge̍h 2 ji̍t.
I-su Hoâ Ngá-kok kàu ê ji̍t sī tī 1875 nî; tò-khì ê sî sī tī 1877 nî; tò-khì ê iân-kò͘ sī in-uī i ê bó͘ pia̍t-sè, ia̍h i ê gín-ná í-keng kuí-nā--ê, tio̍h chhoā in tńg-khì tsó͘-ke.
Bo̍k-su Jūn Khiân-ek kàu Tâi-oân ê ji̍t sī tī 1878 nî; tò-khì ê sî sī tī 1882 nî; tò-khì ê iân-kò͘ sī in-uī phoà-pīⁿ put-chí siong-tiōng.
Bo̍k-su Lê Iok-hān kàu ê ji̍t tī 1883 nî. Pia̍t-sè ê ji̍t tī 1891 nî.
Bo̍k-su Gô͘ Ui-liâm kàu ê ji̍t sī 1892 nî 10 ge̍h 22 ji̍t.
Bo̍k-su Hoâ Toā-ló kàu ê ji̍t sī tī 1902 nî 11 ge̍h 5 ji̍t; tò-khì ê ji̍t sī tī 1904 nî 8 ge̍h 12 ji̍t; tò-khì ê iân-kò͘ sī in-uī i ê bó͘ phoà-pīⁿ.
I-su Sòng Ngá-kok kàu ê ji̍t sī 1905 nî 11 ge̍h 5 ji̍t.
Bo̍k-su Iok Bí-tàn kàu ê ji̍t sī 1905 nî 11 ge̍h 7 ji̍t.
Bo̍k-su Lâu Tiong-kian kàu ê ji̍t sī 1907 nî 12 ge̍h 2 ji̍t.
Sian-siⁿ Kai Joē-liâm kàu ê ji̍t sī 1911 nî 12 ge̍h 2 ji̍t.
I-su Gê A-lûn kàu ê ji̍t sī 1913 nî chiaⁿ ge̍h 14 ji̍t.
Sian-siⁿ Lô khiân-ek kàu ê ji̍t sī 1913 nî 10 ge̍h 31 ji̍t.
Ko͘-niû Kim Jîn-lí kàu ê ji̍t sī 1905 nî 11 ge̍h 5 ji̍t.
Ko͘-niû Ko Hâ-ná kàu ê ji̍t sī 1905 nî 11 ge̍h 5 ji̍t.
Ko͘-niû Lê Má-bí kàu ê sî sī 1910 nî.
Ko͘-niû An Lí-lī kàu ê sî 1911, 2 ge̍h.
Ko͘-niû Lia̍t I-lí kàu ê sî 1912 nî.
Ko͘-niû Tē Lí-lī-an kàu ê ji̍t sī 1915 nî.
án-ni-siⁿ hiān-chhú-sî Se-kok ê soan-kàu-su chham in ê bó͘ lóng-kiōng 14 ê lâng; ko͘-niû hiān-sî 6 ê lâng.